برای ترمیم و بهبود سریعتر زخم جراحی، رعایت یک رژیم غذایی مناسب و اصولی بسیار مهم است. تغذیه صحیح میتواند به بازسازی بافتهای آسیبدیده، تقویت سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونتها، و تسریع کلی روند بهبودی کمک کند.
در ادامه به مواد غذایی و توصیههای مهم برای بهبود زخم جراحی اشاره میشود:
۱. پروتئین کافی مصرف کنید: پروتئین برای بهبود و ترمیم زخم جراحی حیاتی است. بدن شما برای ساخت سلولهای خونی جدید و بازسازی بافتهای آسیبدیده به پروتئین نیاز دارد. کمبود پروتئین میتواند منجر به عفونت و تأخیر در ترمیم زخم شود.
منابع خوب پروتئین: گوشت بدون چربی (مرغ، بوقلمون، ماهی)، تخممرغ، حبوبات (لوبیا، عدس)، توفو، آجیل و دانهها، و لبنیات کمچرب مانند شیر و ماست.
نکته: برخی منابع اشاره میکنند که میتوانید حبوبات را روی سالاد ریخته یا میوهها را با شیر و ماست ترکیب کنید.
۲. کربوهیدرات و چربی سالم در رژیم غذایی خود داشته باشید: کربوهیدراتها و چربیها منابع اصلی انرژی برای بدن و فرآیند التیام زخم هستند. نیاز به انرژی برای بهبود زخم، به ویژه برای سنتز کلاژن، افزایش مییابد.
منابع کربوهیدرات: غلات کامل (نان سبوسدار، برنج قهوهای، بلغور جو دوسر)، میوهها و سبزیجات. کربوهیدراتها به مبارزه با خستگی بعد از جراحی کمک میکنند.
منابع چربی سالم: روغن زیتون، آووکادو، آجیل، دانهها و روغن نارگیل. چربیهای سالم به جذب ویتامینها، تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال عفونت کمک میکنند.
نکته: برخی منابع چربیهای تک و چند غیراشباع را سوخت حیاتی برای بهبود زخم معرفی میکنند و نیاز به اسیدهای چرب ضروری پس از آسیب را افزایشیافته میدانند.
۳. ویتامینهای ضروری را دریافت کنید: ویتامینها نقش حیاتی در ترمیم زخم و تقویت سیستم ایمنی دارند.
ویتامین C: برای سنتز کلاژن (بافت پیوندی زخم)، تشکیل عروق خونی جدید، تقویت سیستم ایمنی و محافظت در برابر عفونت ضروری است و به کاهش استرس اکسیداتیو کمک میکند. منابع: مرکبات (پرتقال، لیمو)، توتها (توت فرنگی، بلوبری، تمشک)، فلفل دلمهای، کلمها، گوجهفرنگی، کیوی، انبه، طالبی.
ویتامین A: به تولید گلبولهای سفید، مبارزه با عفونتها، ترمیم بافت، سنتز کلاژن و کاهش التهاب کمک میکند. منابع: جگر، هویج، فلفل دلمهای، سبزیجات برگ سبز تیره، سیبزمینی شیرین، میوهها و سبزیجات زرد و نارنجی.
ویتامین E: آنتیاکسیدان و ضدالتهاب است، به محافظت از بافتها کمک میکند و ممکن است ظاهر جای زخم را بهبود بخشد. منابع: آووکادو، زرده تخممرغ، سبزیجات برگ سبز، آجیل، دانهها، غلات کامل.
ویتامین K: در انعقاد خون مؤثر است، از التهاب و تورم جلوگیری کرده و کبودی را کاهش میدهد، همچنین در ترمیم سریعتر زخم نقش دارد.
ویتامین K: دارای خاصیت آنتیاکسیدانی است.
۴. مواد معدنی مهم را دریافت کنید: برخی مواد معدنی برای بهبود زخم حیاتی هستند.
روی (زینک): در سنتز پروتئین و کلاژن، رشد سلولی و ترمیم بافت، تقویت سیستم ایمنی و افزایش سرعت بهبود زخم مؤثر است و به کاهش ظاهر جای زخم کمک میکند. منابع: گوشت گاو، غذاهای دریایی، غلات، آجیل (بادام، بادام زمینی)، محصولات شیر.
آهن: اکسیژن را به محل زخم میرساند؛ کمبود آن میتواند روند بهبود را مختل کند. منابع: گوشت قرمز، ماهی، تخممرغ، نان سبوسدار، سبزیجات برگ سبز تیره، میوههای خشک، آجیل.
کلسیم و منیزیم نیز برای ترمیم جای بخیه ضروری ذکر شدهاند.
۵. مایعات فراوان بنوشید: مصرف مایعات کافی برای هیدراته ماندن و حفظ رطوبت پوست بسیار مهم است. پوست کمآب شکنندهتر است و بهبود کندتری دارد. مایعات به جذب بهتر پروتئینها نیز کمک میکنند.
منابع مایعات: آب، سوپ، آبمیوه طبیعی، شیر، چای و قهوه (در حد اعتدال). سوپها و سبزیجات با آب فراوان توصیه میشوند.
۶. مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان و ضد التهاب مصرف کنید: آنتیاکسیدانها با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، به تسریع بهبود و کاهش خطر عفونت کمک میکنند.
منابع آنتیاکسیدان: میوهها (بهویژه توتها، مرکبات، انار)، سبزیجات (هویج، بروکلی، سیبزمینی شیرین، سبزیجات برگ تیره)، آجیل و دانهها، ماهیهای چرب.
منابع ضد التهابی: آناناس، عسل و زردچوبه میتوانند عفونت را کاهش داده و در روند بهبود مؤثر باشند.
۷. امگا ۳ مصرف کنید: اسیدهای چرب امگا ۳ به کاهش التهاب و تسریع بهبود زخم کمک میکنند.
منابع امگا ۳: ماهیهای سالمون، ساردین و قزلآلا، گردو، تخم کتان.
۸. مصرف فیبر را افزایش دهید: فیبر به بهبود هضم و پیشگیری از یبوست کمک میکند. یبوست میتواند باعث درد و فشار بر محل جراحی شود.
منابع فیبر: میوهها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات. منابع طبیعی فیبر از غذا بهتر از مکمل است.
۹. به "غذاهای کامل" روی بیاورید: تمرکز بر مصرف غذاهایی که فرآوری نشدهاند، برای بهبود سلامت کلی و تسریع بهبود زخم بسیار مفید است.
۱۰. به وعدههای غذایی و میانوعدهها توجه کنید: لازم است در طول روز ۳ وعده اصلی و همچنین میانوعده داشته باشید. اگر به دلیل مصرف آنتیبیوتیک یا عوامل دیگر میل به غذا کاهش یافته، سعی کنید وعدهها را بیشتر و حجم آنها را کمتر کنید یا از غذاهای پرکالری مانند اسموتی استفاده کنید. کم خوردن غذا میتواند روند بهبود را کند کند.
چه غذاهایی را باید محدود کرده یا از آنها پرهیز کرد؟
نکات مهم دیگر:
به طور خلاصه، تمرکز بر مصرف مقادیر کافی پروتئین، ویتامینها (بهویژه C و A)، روی، آهن و مایعات، در کنار مصرف چربیهای سالم و غلات کامل و پرهیز از غذاهای فرآوری شده، چرب و شیرین، میتواند به بهبود سریعتر زخم جراحی شما کمک کند. همیشه قبل از تغییرات عمده در رژیم غذایی خود با پزشک مشورت نمایید.
توجه ویژه به بیماران دیابتی: افراد مبتلا به دیابت بیش از جمعیت عادی در معرض خطر عوارض بعد از جراحی قرار دارند. کنترل سطح قند خون برای بهبود زخم در این بیماران بسیار مهم است. مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه برای دریافت برنامه غذایی مناسب در این شرایط قویاً توصیه میشود.
نکته مهم: این اطلاعات صرفاً جنبه آموزشی دارد و لازم است برای استفاده از آن و هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا مصرف مکمل، حتماً با پزشک یا متخصص مربوطه مثل کلینیک زخم ایران؛ مرکز تخصصی درمان زخم در تهران مشورت کنید.
