ماستیت گرانولوماتوز یک بیماری التهابی نادر پستان است که با توده، درد، قرمزی و تورم ظاهر می‌شود. علت دقیق آن ناشناخته است، اما احتمال می‌رود ناشی از واکنش خودایمنی، عفونت‌های باکتریایی یا قارچی، و انسداد مجاری شیر باشد. این بیماری ممکن است با الگوی خاصی به نام ماستیت گرانولوماتوز نوتروفیلیستی نیز همراه شود. به دلیل نادر بودن GM، اطلاعات محدودی درباره آن وجود دارد؛ اما در مطلب زیر قصد داریم علائم و نحوه تشخیص این بیماری را، بررسی کنیم.
ماستیت گرانولوماتوز(Granulomatous Mastitis) یک التهاب نادر و غیر سرطانی(خوش خیم) پستان است، که به‌ویژه در زنان جوان و بارور رخ می‌دهد. هرچند دلیلGM هنوز به طور کامل شناسایی نشده است، اما تحقیقات جدید در سال 2024 نشان داده که این بیماری می‌تواند به علت عفونت‌های باکتریایی خاص مانند کورین‌باکتریوم نیز ایجاد شود، که در برخی موارد با الگوی التهابی خاصی به نام ماستیت گرانولوماتوز نوتروفیلیستی (Cystic Neutrophilic Granulomatous Mastitis) همراه است.
این بیماری بیشتر در زنان 30 تا 50 ساله، به‌ویژه با سابقه شیردهی، بیماری‌های خودایمنی، یا آسیب به پستان دیده می‌شود. تشخیص آن با معاینه فیزیکی، ماموگرافی یا بیوپسی صورت می‌گیرد. با درمان و تشخیص زودهنگام، بیشتر بیماران به‌طور کامل بهبود می‌یابند.
علائم ماستیت گرانولوماتوز ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد؛ همچنین این بیماری، می تواند هرگونه علامتی که تومورها، التهابات و عفونت های سینه دیده می شود را، ایجاد کند؛ اما از جمله علائم شایع آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ماستیت معمولا با توده‌های سفت و دردناک، تورم و التهاب پستان مشخص می‌شود؛ حدود 50 درصد از بیماران تورم و قرمزی وسیع در پستان را تجربه می‌کنند و برخی نیز دچار فیستول، زخم، آبسه یا ترشحات نوک سینه می‌شوند. معمولاً ضایعات این بیماری یک‌طرفه هستند! به دلیل علائم غیراختصاصی، تشخیص ماستیت ممکن است به تأخیر بیفتد و به همین دلیل مراجعه به پزشک و معاینات دقیق ضروری است. تشخیص و درمان زودهنگام به بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کند.
علت دقیق ماستیت گرانولوماتوز ناشناخته است؛ اما، همانطور که گفته شد، احتمال دارد ناشی از مشکلات خودایمنی و خطای سیستم ایمنی بدن باشد. این بیماری عمدتاً پستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما بیماری‌های خودایمنی می‌توانند به سایر اندام‌ها مانند مفاصل و پوست نیز آسیب برسانند. همچنین، برخی عفونت‌های باکتریایی مانند کورین‌باکتریوم ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند.
تشخیص ماستیت گرانولوماتوز دشوار است زیرا علائم آن شبیه ورم پستان، آبسه و سرطان سینه است. بنابراین، آزمایشات متعددی مانند سونوگرافی، ماموگرافی، MRI و نمونه‌برداری برای رد سرطان و تأیید تشخیص لازم است. این فرآیند ممکن است چند ماه طول بکشد و بیماری می‌تواند در همان یا سینه مخالف عود کند. تشخیص قطعی ماستیت گرانولوماتوز تنها با نمونه‌برداری از پستان، از طریق سوزن یا برداشت بافت، امکان‌پذیر است.
ماستیت گرانولوماتوز، با وجود درد و ناراحتی شدید، یک بیماری خوش‌خیم است و هیچ ارتباطی با سرطان سینه ندارد، بنابراین نباید با بیماری‌های بدخیم اشتباه گرفته شود. علائم آن شامل درد، تورم و قرمزی است، اما با تشخیص و درمان مناسب، به‌طور کامل قابل درمان است.
به عبارت دیگر ماستیت، با ایجاد توده‌های التهابی در سینه، می‌تواند ظاهری ناخوشایند و نگران‌کننده ایجاد کند؛ اما جای نگرانی نیست، چرا که این بیماری، حتی در شدیدترین حالت، خطری برای ادامه زندگی فرد ندارد. خوشبختانه، علی‌رغم ظاهر ناخوشایند و مزمن بودن، ماستیت گرانولوماتوز هیچ خطر جدی برای سلامتی شما به همراه ندارد، و خطر ابتلا به سرطان سینه را در آینده افزایش نمی‌دهد.
برای ماستیت گرانولوماتوز درمان مشخص و تاییدشده‌ای وجود ندارد، بنابراین پزشک بر اساس شرایط بیمار، بهترین گزینه را از میان روش‌های زیر انتخاب می‌کند:
بهبودی ممکن است زمان‌بر باشد و در صورت عدم پاسخ به آنتی‌بیوتیک‌ها، از استروئیدها و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌شود.
باتوجه به اینکه برخی از علائم ماستیت گرانولوماتوز،شباهت بسیاری به سرطان سینه دارد، اما خوشبختانه یک بیماری کاملاً خوش‌خیم (غیر سرطانی) و قابل درمان است. برخلاف تصور رایج، GM یک بیماری عفونی نیست، این بیماری در دسته بیماری‌های خودایمنی قرار می‌گیرد؛ به این معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم پستان حمله کرده و منجر به التهاب و ایجاد توده می‌شود.
با وجود شباهت‌هایی که ممکن است بین ماستیت گرانولوماتوز و سرطان وجود داشته باشد، تشخیص دقیق این بیماری توسط پزشک متخصص از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ پزشک با معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و انجام تست‌های تشخیصی، مانند ماموگرافی و سونوگرافی، می‌تواند GM را از سایر بیماری‌های سینه، از جمله سرطان، تشخیص دهد.
منبع: کلینیک جراحی پستان تهران | tehranbreastclinic.com
