قتی قرار است به سراغ شناخت زنبور عسل برویم، باید در مورد تمامی جنبه های زندگی آن اطلاعات کسب کنیم. یکی از مهمترین جنبه های زندگی زنبور عسل هم، تغذیه آن است. اینکه زنبور از چه چیزی تغذیه می کند و دقیقا به چه چیزهایی نیاز دارد، موضوع مهمی برای زنبورداران خواهد بود. اما به جز زنبورداران، بد نیست مصرف کنندگان نیز در مورد تغذیه طبیعی زنبور عسل و همچنین تغذیه هایی که زنبورداران به دلایل مختلف در اختیار زنبور قرار می دهند، اطلاعاتی داشته باشند.
در این مطلب قصد نداریم به موارد تخصصی زنبورداری در مورد تغذیه زنبور عسل بپردازیم. تلاش شده تا به اطلاعاتی در مورد تغذیه طبیعی زنبور و کمک زنبورداران برای تامین تغذیه در موارد مورد نیاز اشاره شود. در این صورت به بسیاری از شایعات در مورد اینکه زنبورداران همواره به زنبورها شربت شکر می دهند و... نیز پاسخ داده می شود.
زنبورها به صورت طبیعی از چه چیزهایی تغذیه می کنند؟
همانطور که می دانید، زنبورها عاشق گل و گیاه هستند. در نتیجه تمامی تغذیه آن ها از موادی است که توسط گل ها و گیاهان تولید می شود. به همین علت است که زنبورها را از بهترین حشرات می دانند که به صورت طبیعی علاقه ای به استفاده از مواد آلوده ندارند.
اولین تغذیه زنبور عسل، شهد است. زنبور عسل با وارد کردن شهد گل ها از طریق خرطوم به کیسه عسلی، در واقع شهد آن ها را می نوشد. البته این شهد قرار نیست تمام و کمال به عنوان تغذیه یک زنبور مصرف شود. شهد درون کیسه عسلی دچار تغییر و تحول شده و بخشی از ان در کیسه باقی مانده و بخش دیگر به روده میانی می رود تا جذب بدن زنبور عسل شود. این اولین تغذیه زنبور عسل است که به صورت نوشیدنی گوارا میل کرده و بسیاری از مواد مورد نیاز بدن خود را تامین می کند. البته طبیعی است که تا زمانی این نوع تغذیه برای زنبور مهیا است که گل های منطقه شهد داشته باشند.
دومین منبع تغذیه زنبور عسل، گرده گل است. زنبورها از گرده که نوعی ماده پروتئینی است برای افزایش سطح انرژی بدن خود استفاده می کنند. خواص گرده گل برای زنبوران کارگر به قدری است که نبود آن هم باعث می شود انرژی لازم برای پروازهای متمادی را نداشته باشند و هم مشکلات زیادی برای رشد زنبوران نوزاد ایجاد می شود. دانشمندان حتی از تاثیر مصرف گرده گل برای تولید ژل رویال نیز پرده برداشته اند که اهمیت بالای این ماده در کندو را نشان می دهد.
گرده گل و نقش حیاتی آن در کندوی زنبور عسل
طبیعی است که مصرف شهد و گرده گل تنها در فصولی است که این مواد در طبیعت وجود داشته باشد. در دیگر فصول سال، زنبورها از ذخایری که در کندو ایجاد کرده اند به ترتیب استفاده می کنند. هم گرده و هم عسل ذخیره شده به مرور مصرف شده تا به اتمام برسند.
علاوه بر شهد گل ها و گرده گل، زنبور عسل از منواد مختلف پیرامونی خود نیز تغذیه می کند. البته این مواد باید شرایط خاصی داشته باشند که مورد پسند زنبور واقع شده و از پروتکل های آنها عبور نکنند. این مواد پیرامونی می توانند مواد خوب و مفید یا موادی مضر باشند. برای مثال در سال های اخیر دانشمندان در مورد مصرف زباله های دارویی توسط زنبور عسل هشدار داده اند. همچنین کودها و سم های شیمیایی نیز ممکن است به مصرف زنبور عسل رسیده و در تولیدات او به ویژه عسل طبیعی تاثیر بگذارد.
چرا زنبور به کمک زنبورداران نیاز دارد؟
سوال اینجاست که چرا کلونی زنبور عسل به کمک تغذیه ای زنبوردار نیاز پیدا می کند؟ مگر نه اینکه زنبور ها به صورت هوشمندانه ای گرده و عسل جمع آوری می کنند تا در زمستان دچار مشکل نشوند؟ پاسخ به این سوال ساده است. اگر کندو مورد تهاجم انسان ها قرار نگیرد و از آن عسل و گرده گل استخراج نشود، قطعا در اکثر مواقع نیازی به کمک زنبوردار وجود ندارد. اما وقتی زنبوردار میزان زیادی از عسل موجود در کندو را برداشت کرده و اجازه ذخیره گرده گل را نیز به اندازه مورد نیاز کلنی نداده است، در نتیجه باید در برابر تغذیه زنبور مسئول باشد.
نکات مقدماتی که زنبوردار باید در مورد تغذیه زنبورعسل بداند
به طور طبیعی اگر مشکل آب و هوایی وجود نداشته باشد، برنامه ریزی کندو به گونه ای است که تغذیه مورد نیاز برای پاییز و زمستان در شان ها ذخیره شود. در مواقع خاصی مثل زمان های خشکسالی و... ممکن است یک کندو با مشکل تغذیه مواجه شود که تبعات بعدی را به همراه خواهد داشت.
به طور کلی زنبوردار وظیفه دارد به همان اندازه ای که از ذخیره زنبورها برداشت می کند، به همان اندازه کمک کند تا کندو بتواند در فصل پاییز و زمستان تغذیه شود. به این کار تغذیه کندو گفته می شود. در روش های مختلف تغذیه ای، شربت شکر یا کیک گرده تهیه شده و در اختیار زنبورها قرار می گیرد. اشتباه نکنید! شربت شکری که در فصل پاییز و زمستان در اختیار زنبورها قرار می گیرد، تمام و کمال به مصرف خود کندو می رسد و هیچ میزان از آن در برداشت عسل بهاره وجود نخواهد داشت. در نتیجه تغذیه زنبور با شربت عسل در فصول سرد سال، ربطی به تولید عسل تقلبی ندارد.
زنبوردار حرفه ای با اطلاع از میزان تغذیه و همچنین زمان هایی که باید به زنبور شربت شکر بدهد، کمک می کند تا کندو و کلنی زنبور عسل سالم باقی بماند. البته راهکارهای دیگری نیز برای این کار وجود دارد. ممکن است در برخی مواقع نیاز باشد یک قاب عسل از کندویی قوی تر به کندوی ضعیف منتقل شود تا زنبور ها تلف نشوند.
برای تامین گرده گل نیز به همین صورت اقدام می شود. البته توصیه می شود زنبورداران تا جای ممکن از گرده های طبیعی برای تغذیه زنبور استفاده کنند تا دیگر وظایف این حشره نیز با اختلال مواجه نشود.
سخن آخر
تغذیه زنبور عسل در اکثر ایام سال به صورت طبیعی و توسط خود او انجام می شود. مگر اینکه زنبورداری بخواهد به صورت تقلبی، میزان تولید زنبورها را افزایش داده و در نتیجه از شربت شکر در فصول بهار و تابستان استفاده کند. خوشبختانه زنبورداران متعهد به هیچ وجه از تغذیه های مصنوعی در زمانی که زنبور در حال تولید عسل است استفاده نمی کنند. همین موضوع است که اهمیت انتخاب صحیح برند عرضه کننده عسل طبیعی را بیشتر نشان می دهد.
