خرید عسل طبیعی به عنوان یکی از نامشخص ترین خریدها برای سبد غذایی خانوار است. به ویژه وقتی به عسل به عنوان ماده ای درمانی نگاه شود، خرید ان با حساسیت بیشتری مواجه می شود. شاید در گذشته خرید عسل طبیعی به این دشواری نبود. پدر خانواده به عطاری محله یا دوست و آشنای خود اعتماد داشت و از او عسل اصل و باکیفیت می خرید. راستش را بگوییم همچون دیگر مواد خوراکی، تا این اندازه تقلب نیز در کار نبود. با این حال امروزه شرایط برای خرید عسل طبیعی کمی دشوار شده است؛ اما اینطور هم نیست که نتوان عسل طبیعی باکیفیت خریداری کرد.
خوشبختانه آمارها نشان می دهد که از بین عسل های موجود در بازار، اگر عسل های کارخانه ای که با اسم عسل مصنوعی یا عسل پختنی یا عسل مربایی نیز شناخته می شوند را کنار بگذاریم، عسل های باکیفیت زیادی در بازار وجود دارد. با این حال باید دقت مناسبی نسبت به خرید عسل داشته باشیم.
به طور کلی عسل هایی که توسط زنبور تهیه می شوند، به دو دسته کلی عسل های طبیعی و عسل های تغذیه ای تقسیم می شوند. اگرچه تولید عسل تغذیه ای نوعی محصول لازم برای زنبوردار است؛ اما اگر به بازار عرضه شود، به آن عسل تقلبی گفته می شود. در تولید این عسل اگرچه زنبور نقش ویژه ای داشته اما برای تولید آن از روشی استفاده شده که نباید به بازار عرضه شود.
در این مطلب قصد داریم به معرفی عسل تغذیه ای بپردازیم. دغدغه مهمی که این روزها بسیاری از افراد را از خریدن عسل باز می دارد. این در حالی است که میزان عسل تغذیه ای موجود در بازار بسیار محدود بوده و نمی توانیم این موضوع را به طیف گسترده ای از عسل های موجود در بازار ایران نسبت دهیم.
به چه عسلی تغذیه ای می گویند؟
فصل سرما یعنی در پاییز و زمستان، در بسیاری از نقاط ایران، گلی برای شهددهی وجود ندارد. در برخی مواقع نیز ممکن است میزان شهد گل بسیار کم باشد و جریان شهد نتواند کلنی های زیاد حاضر در یک دشت را سیراب کند. این موضوع به ویژه وقتی تعداد زنبورستان ها در کنار هم زیاد می شود، بیشتر به چشم می خورد. زنبورها به صورت طبیعی میزان قابل توجهی عسل را در بهار و تابستان برای گذران فصل سرما ذخیره می کنند. اما طبیعی است که زنبوردار، میزان زیادی از این عسل ها -و نه تمامی عسل های ذخیره شده را- برای فروش از کندو خارج کرده است.
در چنین شرایطی راهکارهای مختلفی در پیش روی زنبوردار قرار دارد. یک راه اینکه شاهد مرگ سرمایه های خود یعنی زنبورها باشد که قطعا نه از جنبه اقتصادی و نه از هیچ جنبه دیگری، کار درستی نیست. راه دیگر این است که خود دست به کار شده و زنبورها را تغذیه کند. در واقع زنبوردار تلاش می کند تا لطف زنبورها برای تولید عسل و رساندن سود به خود را جبران کند.
در این شرایط، زنبوردار با استفاده از قواعد بین المللی، در فصل پاییز و زمستان و در زمانی که به هیچ وجه عسل برداشت نمی شود، برای زنبور شربت های تغذیه ای از آب و شکر تهیه کرده و در نزدیکی کندوها قرار می دهد. زنبوران عسل با نوشیدن این شربت آن را به عسل طبیعی تبدیل کرده و در کندو به مصرف می رسانند. این عسل که منشاء آن شهد گیاه نیست و زنبور با تغذیه از شربت آب و شکر آن را تهیه می کند به عسل تغذیه ای معروف است.
آیا عسل تغذیه ای به بازار عرضه می شود؟
به طور معمول خیر! عسل تغذیه ای تنها و تنها برای تغذیه زنبورها تولید می شود و در همان فصل سرما و قبل از شروع جریان شهد در فصل بهار، به مصرف کلنی زنبور عسل می رسد. با توجه به نظم مصرف عسل در کندو، اگر میزانی از این عسل نیز در قاب های کندو باقی مانده باشد، تا زمان برداشت عسل طبیعی توسط زنبوردار، تمامی این عسل ها به مصرف اهالی کلنی زنبور عسل رسیده است.
با این حال، نمی توانیم از تقلب سخن نگوییم. درصد بسیار ناچیزی از زنبورداران، ممکن است این عسل را نیز به دلایل مختلفی به بازار عرضه کنند. در این صورت با عسلی بیکیفیت مواجه هستیم که میزان قند یا ساکاروز آن بسیار بالاست. هرچند که این عسل هم خواصی را به خود اختصاص داده اما قطعا نمی توانداز نظر کیفیت با عسل طبیعی غیر تغذیه ای رقابت کند.
نوع دیگری از تقلب نیز وجود دارد و آن تغذیه زنبور عسل در فصل بهار و تابستان است. اگرچه این اتفاق به ندرت اتفاق می افتد اما باعث می شود که زنبور هم از شهد گل ها بنوشد و هم از آب شکر تهیه شده! در این شرایط نیز با عسل بی کیفیت مواجههستیم که احتمالا ساکارز بالایی دارد. هرچند برای پایین آوردن ساکارز نیز روش های متقلبانه زیادی در پیش پای تقلب کاران است.
چاره چیست؟
نگران نباشید! میزان عسل های تغذیه ای موجود در بازار بسیار کم و ناچیز است. متاسفانه برخی رسانه ها به بد شدن دیدگاه مردم نسبت به عسل تغذیه ای دامن زده اند. این در حال است که به راحتی می توان به عسل های باکیفیت و ارگانیک و طبیعی دست پیدا کرد.
خرید عسل طبیعی کار ساده ای است. یکی از اساتید صنعت زنبورداری ایران جناب مهندس رفاهی در یکی از صحبت های خود به نقل از پدر بزرگوارشان به جمله دقیق و بدون نقصی اشاره کردند. بهتر است به جای شناخت عسل، عسل فروش را بشناسید! این یعنی لازم نیست حساسیت به خرج بدهید و برگه آزمایش عسل را زیر و رو کنید! کافی است به یک فروشنده عسل یا یک زنبوردار مطمئن دسترسی پیدا کرده و به او اطمینان کنید. اطمینان به برندها معتبر فروش عسل کمک می کند تا خیالتان از بابت تغذیه ای نبودن عسل راحت باشد.
با این حال در بسیاری از وارد ممکن است برگه آزمایش بتواند به ما اثبات کند که عسل خریداری شده عسل تغذیه ای است یا خیر. هرچند هم راهکارهای زیادی برای کاهش میزان ساکارز در عسل وجود دارد که این روزها به عنوان تنها راه تشخیص عسل طبیعی عنوان می شود و هم بررسی برگه آزمایش تنها با ساکارز کار درستی نیست! بهتر است برند، زنبوردار یا عسل فروش معتمد را پیدا کنید
