زنبور برای تولید عسل طبیعی باید بر روی گل های مختلفی بنشیند. یک دشت را در نظر بگیرید که در آن انواع گل ها و گیاهان قرار دارد. زنبور با نشستن بر روی گیاهان مختلف و نوشیدن شهدهای مختلف، عسل تولید می کند که عصاره ای از تمامی این گیاهان است. حال فرض کنید کندو زنبور عسل در محدوده ای باشد که بیشتر گیاهان را یک نوع خاص تشکیل داده اند. در این شرایط، در عسل تولید شده شهد آن گل غالب است و به همین علت به این عسل، عسل تک گل یا عسل تک گیاه گفته می شود.
همین حالا خیالتان را راحت کنیم که امکان ندارد یک عسل به صورت 100 درصد از یک گل خاص تولید شده باشد. مگر اینکه زنبور در یک محیط بسته که اجازه رشد هیچ گیاهی جز همان گیاه خاص در آن داده نشده نگهداری شود که طبیعتا عسل خوبی از آب در نمی آید. وقتی می گوییم عسل تک گل، یعنی بیشتر شهدی که زنبور عسل نوشیده از آن گل یا گیاه خاص بوده و در نتیجه اثرات آن گیاه در عسل بیشتر وجود دارد.
چند نوع عسل داریم؟
آشنایی با انواع عسل کار ساده ای نیست. به طور کلی انواع عسل را به دو دسته عسل های چهل گیاه یا عسل چند گیاه و عسل تک گل تقسیم می کنند. عسل تک گل نیز شامل چندین نوع عسل است که اسم گیاهی که شهد آن در عسل غالب است، بر روی نام عسل گذاشته می شود.
برای اینکه با انواع عسل آشنا شوید، باید ابتدا به صورت کامل با گیاهانی که زنبور می تواند از شهد آن ها بنوشد آشنا شوید. معروف ترین عسلی که در ایران طرفداران زیادی دارد، عسل گون است. علاوه بر این، عسل کنار، عسل بهارنارنج، عسل یونجه، عسل بابونه، عسل آویشن و عسل گشنیز از محبوب ترین عسل های تک گل هستند. آشنایی دقیق تر با هر کدام از این عسل ها نیاز به بررسی دقیق تر و موردی هر کدام به صورت مختصر یا مفصل دارد.
آیا فقط عسل تک گل است که عسل درمانی است؟
یک دیدگاه غلط که در ذهن برخی از افراد قرار گرفته این است که فقط عسل های تک گل عسل درمانی هستند. این جمله هم صحیح و هم غلط است! این طور نیست که فقط عسل تک گل خواص درمانی داشته باشد و عسل های دیگر مثل عسل چندگیاه خواص درمانی خاصی از خود بروز ندهند. فقط عسل تقلبی و عسل مصنوعی است که خاصیت چندانی برای بدن ندارند.
نکته صحیح این است که عسل های چندگیاه به دلیل مشخص نبودن گیاهانی که زنبور شهد آن ها را نوشیده، نمی توانیم خواص درمانی اختصاصی مشخصی برای آن بیان کنیم. با این حال، تمامی خواص عسل به صورت عمومی در تمامی عسل های تک گل و چندگیاه وجود دارد.
ویژگی عسل تک گل که باعث شده به آن عسل درمانی گفته شود این است که به دلیل غالب بودن شهد یک گیاه در آن، تحقیق در مورد خواص درمانی اختصاصی آن ساده تر از دیگر عسل ها است. برای مثال اگرچه عسل های مختلف برای درمان مشکلات گوارشی مفید هستند، اما عسل آویشن یکی از بهترین گزینه ها برای معده درد یا مشکلات روده است. به عنوان مثالی دیگر، عسل رازیانه یک عسل تخصصی برای درمان مشکلات بانوان به ویژه دختران جوانی است که از دردهای قائدگی خسته شده اند.
در واقع عسل تک گل در کنار تمامی خواص عمومی عسل، برخی خواص را به صورت اختصاصی دارد. در نتیجه می توان از آن در درمان برخی بیماری ها به صورت اختصاصی استفاده کرد. به همین علت است که به عسل تک گل، عسل درمانی هم گفته می شود.
تفاوت رنگ در عسل های تک گل
این یکی از ویژگی های خاص عسل طبیعی است که رنگ عسل های مختلف با هم متفاوت است. برخی گمان می کنند عسل اگر پر رنگ تر باشد، پرخاصیت تر و اگر کم رنگ تر باشد، کم خاصیت یا حتی بی خاصیت است. این دیدگاهی است که در بین مردم ایران رواج دارد و در برخی کشورها این دیدگاه کاملا برعکس است.
علت دیدگاه مردم ایران و علاقه بیشتر به عسل با رنگ تیره تر، به گذشته و استفاده از عسل های 40 گیاهی برمی گردد که عموما تیره بوده اند. به علت نوع پوشش گیاهی مناطق مختلف به ویژه در مرکز فلات ایران، عسل تولید شده از گیاهان گوناگون اکثر تیره بوده و در نتیجه این فکر در ذهن مردم ایجاد شده که رنگ عسل باید تیره باشد. برای مثال عسل گون که از محبوب ترین عسل ها در بین ایرانی هاست، رنگی تیره دارد.
این در حالی است که بسیاری از عسل های مرغوب و باکیفیت که خواص درمانی فوق العاده ای دارند، رنگی بسیار روشن را به خود اختصاص داده اند. برای مثال عسل بهارنارنج که بیشتر در شمال کشور و در مناطقی از استان فارس به دست می آید، رنگی روشن و خواصی بسیار زیاد دارد. برخی از عسل های کمترشناخته شده در ایران مثل عسل اقاقیا نیز رنگ بسیار روشنی دارند. در حالی که عسل اقاقیا از پرخاصیت ترین عسل ها در دنیا محسوب می شود.
