مستندسازی تصمیمات معماری بر اساس نکات مهم (قالب جامع سازمانی)

ADR-001: انتخاب استراتژی مدیریت وضعیت برای تضمین قابلیت اطمینان (Reliability)

• وضعیت: پذیرفته شده

• تاریخ: 2025-09-10

• تصمیم‌گیرندگان: معمار ارشد نرم‌افزار، سرپرست تیم فرانت‌اند

• زمینه و مشکل (Context): پروژه CloudDrive دارای وضعیت (State) پیچیده و به هم پیوسته‌ای است: لیست فایل‌ها و پوشه‌ها، وضعیت احراز هویت کاربر، آیتم‌های انتخاب‌شده، صف آپلودها و وضعیت پیشرفت آنها. مدیریت این وضعیت‌ها با استفاده از سرویس‌های ساده و RxJS Subjects می‌تواند به سرعت منجر به کدهای غیرقابل پیش‌بینی، باگ‌های دشوار برای ردیابی (Race Conditions) و عدم همخوانی داده‌ها در بخش‌های مختلف UI شود. قابلیت اطمینان سیستم مستقیماً به قابل پیش‌بینی بودن وضعیت آن بستگی دارد.

• گزینه‌های بررسی‌شده (Options Considered):

  1. سرویس‌های State-ful با BehaviorSubject:

     • مزایا: پیاده‌سازی سریع و ساده برای ویژگی‌های کوچک، سربار (Boilerplate) کمتر.

     • معایب: عدم وجود یک جریان داده مشخص و یک طرفه، دشواری در دیباگ کردن زنجیره تغییرات وضعیت، افزایش احتمال ایجاد وابستگی‌های چرخه‌ای (Circular Dependencies) بین سرویس‌ها در مقیاس بزرگ.

  2. استفاده از کتابخانه NgRx (الگوی Redux):

     • مزایا: فراهم کردن یک منبع حقیقت واحد (Single Source of Truth)، جریان داده یک طرفه و قابل پیش‌بینی، تغییرناپذیری (Immutability) وضعیت که از عوارض جانبی ناخواسته جلوگیری می‌کند، ابزارهای توسعه قدرتمند (Redux DevTools) برای دیباگ و سفر در زمان (Time-travel debugging).

     • معایب: سربار کدنویسی بیشتر برای پیاده‌سازی ویژگی‌های ساده، نیاز به یادگیری مفاهیم Redux (Actions, Reducers, Effects).

• تصمیم نهایی (Decision): ما کتابخانه NgRx را به عنوان راهکار اصلی مدیریت وضعیت در کل اپلیکیشن انتخاب می‌کنیم. تمام وضعیت‌های اشتراکی و حیاتی (مانند اطلاعات کاربر، ساختار فایل‌ها، وضعیت آپلود) از طریق NgRx Store مدیریت خواهند شد. این تصمیم تضمین می‌کند که تغییرات وضعیت قابل ردیابی، قابل تست و کاملاً قابل پیش‌بینی هستند و در نتیجه قابلیت اطمینان کلی سیستم به شدت افزایش می‌یابد.

• پیامدها و بده‌بستان‌ها (Consequences):

  • مزایا: پایداری و قابلیت اطمینان بالای برنامه، ساده‌سازی فرآیند دیباگ، تست‌پذیری آسان‌تر منطق کسب‌وکار (Reducers و Effects توابع خالص هستند)، ��قیاس‌پذیری بهتر با افزایش پیچیدگی پروژه.

  • معایب: افزایش حجم کد اولیه برای هر ویژگی جدید. تیم توسعه باید با مفاهیم NgRx به خوبی آشنا باشد که ممکن است نیاز به آموزش اولیه داشته باشد.

• اقدامات بعدی (Follow-up Actions):

  • ایجاد ساختار پایه NgRx Store شامل State, Actions, Reducers, Effects برای ماژول‌های اصلی (Auth و Files).

  • برگزاری یک جلسه آموزشی برای تیم در مورد الگوهای بهترین عملکرد (Best Practices) در NgRx.

  • تنظیم Redux DevTools در محیط توسعه.

ADR-002: پیاده‌سازی معماری ماژولار برای توسعه‌پذیری (Extensibility)

• وضعیت: پذیرفته شده

• تاریخ: 2025-09-10

• تصمیم‌گیرندگان: معمار ارشد نرم‌افزار، سرپرست تیم فرانت‌اند

• زمینه و مشکل (Context): پروژه CloudDrive در آینده نیازمند افزودن ویژگی‌های بزرگ و جدیدی مانند «گالری تصاویر»، «ویرایشگر اسناد آنلاین» یا «تقویم» خواهد بود. یک معما��ی یکپارچه (Monolithic) که در آن تمام کامپوننت‌ها و سرویس‌ها به شدت به هم وابسته‌اند، افزودن این ویژگی‌ها را دشوار، پرخطر و زمان‌بر می‌کند. معماری باید به گونه‌ای باشد که تیم‌ها بتوانند به صورت موازی روی ویژگی‌های مختلف کار کنند بدون اینکه تداخلی در کار یکدیگر ایجاد کنند.

• گزینه‌های بررسی‌شده (Options Considered):

  1. معماری مبتنی بر نوع فایل (File-Type Based Architecture): ساختار پروژه بر اساس نوع فایل‌ها (components, services, pipes).

     • مزایا: ساختار ساده و آشنا برای پروژه‌های کوچک.

     • معایب: با رشد پروژه، پیدا کردن کدهای مرتبط با یک ویژگی خاص دشوار می‌شود. وابستگی متقابل بین ویژگی‌ها افزایش یافته و توسعه‌پذیری به شدت کاهش می‌یابد.

  2. معماری مبتنی بر ��یژگی (Feature-Sliced Design - FSD) با Standalone Components: ساختار پروژه بر اساس ویژگی‌های کسب‌وکار (مانند file-manager, authentication, sharing). هر ویژگی یک دایرکتوری مجزا دارد که تمام کامپوننت‌ها، سرویس‌ها و وضعیت مربوط به خود را در بر می‌گیرد.

     • مزایا: انزوا و استقلال بالای ویژگی‌ها (Low Coupling, High Cohesion)، مقیاس‌پذیری عالی، قابلیت کار موازی تیم‌ها، ساده‌سازی فرآیند مسیریابی با بارگذاری تنبل (Lazy Loading).

     • معایب: نیاز به تعریف دقیق مرزهای هر ویژگی و اعمال نظم در ساختار پروژه.

• تصمیم نهایی (Decision): ما معماری مبتنی بر ویژگی (Feature-Sliced) را با استفاده از Angular Standalone Components انتخاب می‌کنیم. هر ویژگی اصلی کسب‌وکار در یک ماژول منطقی مجزا پیاده‌سازی می‌شود. از مسیریابی مبتنی بر بارگذاری تنبل (Lazy Loading) برای بارگذاری کد هر ویژگی فقط در زمان نیاز استفاده خواهد شد. یک لایه Shared Kernel برای کامپوننت‌ها و ابزارهای مشترک (مانند دکمه‌ها، مودال‌ها، ابزارهای کمکی) ایجاد می‌شود.

• پیامدها و بده‌بستان‌ها (Consequences):

  • مزایا: حداکثر توسعه‌پذیری و نگهداری آسان کدبیس. بهبود چشمگیر عملکرد با Lazy Loading. امکان توسعه مستقل ویژگی‌ها.

  • معایب: نیاز به صرف زمان اولیه برای طراحی و تعریف دقیق مرزهای ویژگی‌ها.

• اقدامات بعدی (Follow-up Actions):

  • مستندسازی ساختار پوشه‌بندی پروژه بر اساس معماری FSD.

  • ایجاد ماژول‌های اولیه برای ویژگی‌های Authentication و Dashboard.

  • پیکربندی مسیریابی (Routing) برنامه برای استفاده از Lazy Loading.

ADR-003: پیاده‌سازی به عنوان Progressive Web App برای قابلیت نصب (Installability)

• وضعیت: پذیرفته شده

• تاریخ: 2025-09-10

• تصمیم‌گیرندگان: معمار ارشد نرم‌افزار، سرپرست تیم فرانت‌اند

• زمینه و مشکل (Context): برای ارائه یک تجربه کاربری مدرن و شبیه به اپلیکیشن‌های بومی (Native)، کاربران باید بتوانند CloudDrive را بر روی دستگاه‌های خود (دسکتاپ و موبایل) نصب کنند. علاوه بر این، دسترسی به فایل‌هایی که اخیراً مشاهده شده‌اند در حالت آفلاین، یک مزیت رقابتی بزرگ محسوب می‌شود. یک وب اپلیکیشن استاندارد این قابلیت‌ها را ارائه نمی‌دهد.

• گزینه‌های بررسی‌شده (Options Considered):

  1. وب اپلیکیشن استاندارد (Standard Web App): برنامه فقط از طریق مرورگر قابل دسترسی است.

     • مزایا: پیاده‌سازی ساده‌تر و سریع‌تر.

     • معایب: عدم قابلیت نصب، عدم کارکرد در حالت آفلاین، تجربه کاربری ضعیف‌تر در مقایسه با اپلیکیشن‌های نصبی.

  2. اپلیکیشن وب پیش‌رونده (Progressive Web App - PWA): استفاده از تکنولوژی‌های مدرن وب (مانند Service Workers و Web App Manifest) برای ارائه قابلی�� نصب و کارکرد آفلاین.

     • مزایا: تجربه کاربری شبیه به اپلیکیشن Native، قابلیت نصب بر روی تمام پلتفرم‌ها از طریق مرورگر، بهبود عملکرد با کش کردن منابع، قابلیت کارکرد محدود در حالت آفلاین.

     • معایب: پیچیدگی بیشتر در مدیریت Service Worker و استراتژی‌های کش (Caching).

• تصمیم نهایی (Decision): اپلیکیشن با استفاده از بسته @angular/pwa به عنوان یک Progressive Web App (PWA) پیاده‌سازی خواهد شد. این بسته به طور خودکار یک Service Worker و فایل Manifest را به پروژه اضافه می‌کند. Service Worker مسئول کش کردن پوسته برنامه (App Shell) و منابع استاتیک برای بارگذاری سریع و دسترسی آفلاین خواهد بود.

• پیامدها و بده‌بستان‌ها (Consequences):

  • مزایا: افزایش تعامل کاربر (Engagement) با قابلیت نصب. بهبود قابل توجه عملکرد در بازدیدهای مجدد. ارائه دسترسی آفلاین به بخش‌های کش‌شده برنامه.

  • معایب: مدیر��ت فرآیند به‌روزرسانی Service Worker می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. استراتژی کش باید با دقت طراحی شود تا از نمایش داده‌های قدیمی جلوگیری شود.

• اقدامات بعدی (Follow-up Actions):

  • اجرای دستور ng add @angular/pwa برای افزودن قابلیت‌های PWA به پروژه.

  • پیکربندی فایل ngsw-config.json برای تعریف استراتژی‌های کش برای منابع استاتیک و درخواست‌های API (به خصوص درخواست‌های GET).

  • پیاده‌سازی یک UI مناسب برای اطلاع‌رسانی به کاربر در مورد به‌روزرسانی جدید برنامه.

ADR-004: بهینه‌سازی رندرینگ و بارگذاری داده برای کارایی (Performance)

• وضعیت: پذیرفته شده

• تاریخ: 2025-09-10

• تصمیم‌گیرندگان: معمار ارشد نرم‌افزار، سرپرست تیم فرانت‌اند

• زمینه و مشکل (Context): کاربران ممکن است هزاران فایل و پوشه در حساب خود داشته باشند. نمایش این حجم از داده در یک لیست بدون به��نه‌سازی، منجر به کندی شدید UI، مصرف بالای حافظه و تجربه کاربری غیرقابل قبول می‌شود. همچنین، زمان بارگذاری اولیه اپلیکیشن (Initial Load Time) یک معیار کلیدی برای رضایت کاربر است.

• گزینه‌های بررسی‌شده (Options Considered):

  1. رندر کردن تمام آیتم‌ها در DOM: بارگذاری تمام داده‌های یک پوشه و رندر کردن آنها با *ngFor.

     • مزایا: پیاده‌سازی بسیار ساده.

     • معایب: با افزایش تعداد آیتم‌ها، عملکرد به صورت نمایی کاهش می‌یابد و مرورگر قفل می‌کند. مصرف حافظه بسیار بالا.

  2. استفاده از تکنیک‌های پیشرفته بهینه‌سازی: ترکیبی از بارگذاری تنبل، اسکرول مجازی و استراتژی تشخیص تغییر OnPush.

     • مزایا: عملکرد فوق‌العاده سریع حتی با ده‌ها هزار آیتم. مصرف حافظه بهینه. زمان بارگذاری اولیه سریع‌تر.

     • معایب: پیاده‌سازی پیچیده‌تر، نیاز به مدیریت دقیق داده‌های تغییرناپذیر (Immutable Data) برای کارکرد صحیح OnPush.

• تصمیم نهایی (Decision): یک استراتژی چندلایه برای بهینه‌سازی عملکرد اتخاذ می‌شود:

  1. Lazy Loading: تمام ماژول‌های ویژگی (Feature Modules) به صورت تنبل بارگذاری می‌شوند تا حجم بسته اولیه (Initial Bundle) کاهش یابد.

  2. Virtual Scrolling: برای نمایش لیست فایل‌ها و پوشه‌ها، از کامپوننت cdk-virtual-scroll-viewport از Angular CDK استفاده می‌شود. این تکنیک فقط آیتم‌هایی را در DOM رندر می‌کند که در محدوده دید کاربر قرار دارند.

  3. Change Detection Strategy OnPush: تمام کامپوننت‌ها به صورت پیش‌فرض با استراتژی OnPush ساخته می‌شوند. این کار باعث می‌شود Angular تنها زمانی یک کامپوننت را بررسی کند که ورودی‌های آن (@Input) تغییر کرده یا یک رویداد از خود کامپوننت یا فرزندانش رخ دهد. این استراتژی در ترکیب با NgRx (که داده‌های تغییرناپذیر تولید می‌کند) بسیار مؤثر است.

  4. TrackBy Function: در حلقه‌های *ngFor از تابع trackBy برای جلوگیری از رندر مجدد غیرضروری آیتم‌های لیست استفاده می‌شود.

• پیامدها و بده‌بستان‌ها (Consequences):

  • مزایا: تجربه کاربری سریع و روان. کاهش چشمگیر زمان بارگذاری و مصرف منابع. مقیاس‌پذیری UI برای مدیریت حجم بالای داده.

  • معایب: توسعه‌دهندگان باید به طور مداوم اصول کار با داده‌های تغییرناپذیر و استراتژی OnPush را رعایت کنند.

• اقدامات بعدی (Follow-up Actions):

  • پیاده‌سازی کامپوننت لیست فایل با استفاده از Angular CDK Virtual Scrolling.

  • تنظیم changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush در تمام کامپوننت‌های جدید.

  • استفاده از trackBy در تمام لیست‌های داینامیک.

  • استفاده از ابزارهای تحلیل بسته (Bundle Analyzer) برای نظارت بر حجم بسته‌های جاوااسکریپت.

ADR-005: طراحی فر��یند احراز هویت امن (Authentication)

• وضعیت: پذیرفته شده

• تاریخ: 2025-09-10

• تصمیم‌گیرندگان: معمار ارشد نرم‌افزار، سرپرست تیم فرانت‌اند

• زمینه و مشکل (Context): سیستم باید مکانیزم امنی برای شناسایی کاربران و مدیریت نشست‌های (Sessions) آنها داشته باشد. ذخیره‌سازی اطلاعات حساس مانند توکن‌های دسترسی (Access Tokens) در مکان‌های ناامن در مرورگر (مانند localStorage) می‌تواند برنامه را در معرض حملات XSS قرار دهد و امنیت حساب‌های کاربری را به خطر اندازد.

• گزینه‌های بررسی‌شده (Options Considered):

  1. ذخیره توکن JWT در localStorage: پس از لاگین، توکن در localStorage ذخیره شده و در هدر Authorization هر درخواست ارسال می‌شود.

     • مزایا: پیاده‌سازی بسیار ساده و رایج.

     • معایب: آسیب‌پذیری شدید در برابر حملات XSS. اگر یک اسکریپت مخرب در سایت تزریق شود، می‌تواند به راحتی توکن را سرقت کند.

  2. استفاده از کوکی‌های HttpOnly و Secure: بک‌اند پس از لاگین، توکن را در یک کوکی با پرچم‌های HttpOnly و Secure تنظیم می‌کند. مرورگر به طور خودکار این کوکی را در تمام درخواست‌ها به همان دامنه ارسال می‌کند.

     • مزایا: امنیت بسیار بالا در برابر حملات XSS زیرا جاوااسکریپت سمت کلاینت به این کوکی‌ها دسترسی ندارد. پرچم Secure تضمین می‌کند کوکی فقط از طریق HTTPS ارسال شود.

     • معایب: نیاز به محافظت در برابر حملات CSRF (که با استفاده از تکنیک‌هایی مانند Double Submit Cookie یا SameSite Cookies قابل حل است). نیاز به هماهنگی بیشتر با تیم بک‌اند.

• تصمیم نهایی (Decision): ما از روش مبتنی بر کوکی HttpOnly برای مدیریت توکن احراز هویت استفاده می‌کنیم. بک‌اند مسئول تنظیم و حذف این کوکی خواهد بود. فرانت‌اند برای مدیریت وضعیت لاگین کاربر (مثلاً نمایش نام کاربر)، صرفاً یک وضعیت isLoggedIn را در NgRx Store نگهداری می‌کند که با بررسی پاسخ موفقیت‌آمیز APIها یا یک اندپوینت /me به‌روز می‌شود. برای محافظت از مسیرها، از Angular Route Guards استفاده می‌شود که وضعیت لاگین را از Store می‌خوانند.

• پیامدها و بده‌بستان‌ها (Consequences):

  • مزایا: رویکرد بسیار امن برای مدیریت نشست کاربر. کاهش سطح حمله اپلیکیشن.

  • معایب: پیاده‌سازی نیازمند همکاری نزدیک با تیم بک‌اند برای مدیریت صحیح کوکی‌ها و محافظت در برابر CSRF است.

• اقدامات بعدی (Follow-up Actions):

  • پیاده‌سازی یک HttpInterceptor برای مدیریت خطاهای 401 (Unauthorized) و هدایت کاربر به صفحه لاگین.

  • ساخت AuthGuard برای محافظت از مسیرهای خصوصی.

  • ایجاد یک بخش در NgRx Store برای نگهداری وضعیت و اطلاعات پروفایل کاربر لاگین کرده.

ADR-006: استراتژی جامع امنیت فرانت‌اند (Security)

• وضعیت: پذیرفته شده

• تاریخ: 2025-09-10

• تصمیم‌گیرندگان: معمار ارشد نرم‌افزار، سرپرست تیم فرانت‌اند

• زمینه و مشکل (Context): اپلیکیشن CloudDrive با داده‌های بالقوه حساس کاربران سروکار دارد. بنابراین، حفاظت از برنامه در برابر حملات رایج وب یک اولویت اصلی است. امنیت یک موضوع تک‌بعدی نیست و نیازمند یک رویکرد دفاعی چندلایه است.

• گزینه‌های بررسی‌شده (Options Considered):

  1. اتکا صرف به امنیت بک‌اند: فرض کنیم تمام ورودی‌ها در بک‌اند اعتبارسنجی می‌شوند و فرانت‌اند نیاز به اقدامات امنیتی خاصی ندارد.

     • مزایا: کاهش پیچیدگی در فرانت‌اند.

     • معایب: رویکرد بسیار خطرناک و غیرمسئولانه. این روش برنامه را در برابر حملات XSS (از طریق تزریق HTML) و سایر آسیب‌پذیری‌های سمت کلاینت بی‌دفاع می‌گذارد.

  2. پیاده‌سازی یک استراتژی امنیتی چندلایه در فرانت‌اند: استفاده از قابلیت‌های داخلی Angular و بهترین شیوه‌های امنیتی برای به حداقل رساندن سطوح حمله.

     • مزایا: ایجاد یک سد دفاعی قوی در سمت کلاینت. محافظت از کاربران حتی اگر در بک‌اند ضعفی وجود داشته باشد.

     • معایب: نیاز به دانش و آگاهی مداوم تیم توسعه از مسائل امنیتی.

• تصمیم نهایی (Decision): ما یک استراتژی امنیتی جامع و چندلایه را با تکیه بر قابلیت‌های داخلی Angular و پیکربندی‌های سرور پیاده‌سازی می‌کنیم:

  1. محافظت در برابر XSS (Cross-Site Scripting): Angular به طور پیش‌فرض تمام مقادیر ورودی را قبل از نمایش در DOM پاک‌سازی (Sanitize) می‌کند. ما از این قابلیت داخلی استفاده کرده و از روش‌های ناامن مانند [innerHTML] با داده‌های ورودی کاربر پرهیز می‌کنیم. برای موارد خاص، از سرویس DomSanitizer انگولار استفاده خواهد شد.

  2. محا��ظت در برابر CSRF (Cross-Site Request Forgery): همانطور که در ADR-005 ذکر شد، با استفاده از کوکی‌های HttpOnly، مکانیزم محافظت در برابر CSRF (مانند Anti-CSRF Token) توسط بک‌اند پیاده‌سازی شده و فرانت‌اند در HttpInterceptor خود آن را مدیریت خواهد کرد.

  3. سیاست امنیت محتوا (Content Security Policy - CSP): یک هدر HTTP قوی CSP از طریق وب‌سرور تنظیم می‌شود تا مشخص کند مرورگر مجاز به بارگذاری منابع (اسکریپت، استایل، تصویر) از چه منابعی است. این کار به شدت از حملات تزریق کد جلوگیری می‌کند.

  4. استفاده دائمی از HTTPS: تمام ارتباطات بین کلاینت و سرور باید از طریق HTTPS انجام شود.

  5. به‌روزرسانی منظم وابستگی‌ها: تمام کتابخانه‌ها و وابستگی‌های پروژه (Dependencies) به طور منظم با ابزارهایی مانند npm audit بررسی و به‌روزرسانی می‌شوند تا از آسیب‌پذیری‌های شناخته‌شده جلوگیری شود.

• پیامدها و بده‌بستان‌ها (Consequences):

  • مزایا: ایجاد یک اپلیکیشن امن و قابل اعتماد که از داده‌های کاربران به خوبی محافظت می‌کند.

  • معایب: پیکربندی اولیه CSP می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و نیاز به آزمایش دقیق دارد. تیم باید به طور مداوم در مورد مسائل امنیتی هوشیار باشد.

• اقدامات بعدی (Follow-up Actions):

  • پیکربندی وب‌سرور (Nginx, Apache) برای افزودن هدرهای امنیتی لازم، به ویژه CSP.

  • تدوین یک راهنمای کدنویسی امن برای تیم توسعه.

  • تنظیم یک فرآیند خودکار برای بررسی امنیتی وابستگی‌ها در CI/CD pipeline.