شهرداری در ایران یک نهاد اجرایی محلی است که زیر نظر شهردار اداره می‌شود. وظیفه این سازمان، مدیریت شهر است که شامل پاکیزه نگاهداشتن، حمل زباله‌های شهری، صدور مجوزهای ساخت و ساز، دریافت عوارض از شهروندان و همچنین برقراری نظم در شهر و فرماندهی بر نیروهای راهنمایی و رانندگی است. شهرداری یک نهاد عمومی و غیردولتی است.
مطالب مشابه: لوگو شهرداری ها
شهرداری ها وظايف متعدد و متنوعي دارند که عمدتا در قوانین شهری و بعضا در قوانين ديگر آماده است.
وظايف شهرداری ها به دسته هايي چون وظايف مربوط به عمران و نوسازی ، وظاايف مربوط به خدمات شهری، وظايف مربوط به حمل و نقل و وظايف مربوط به امور اجتماعي و فرهنگي و … قابل تقسيم است.
شهرداری به تبع وظايف و مسئوليت های ذاتي و ارگانيک خود در حوزه های مختلاف خدمات رساني و عمراني، نقش و ارتباط مستقيمي نيز با موضوع و صيانت از بهداشت و محيط زيست دارد.
با جدی تر شدن مسئله حفظ محيط زيست در جهان امروز و لزوم توجه بيشتر به ابعاد اين مسئله از ديدگاه مديريت شهری، به نظر مي رسد که شهرداری ها به عنوان نهادهای اساسي تأثيرگذار در محقق ساختن اهداف حفاظت از محيط زيست شهری، نقش عمده ای را عهده دار خواهند بود .
بنابراين شناخت وظايف قانوني شهرداری ها در اين زمينه، کمک شاياني به بهبود برنامه ريزی و ارتقای کيفيت
خدمات رساني در بخش محيط زيست شهری خواهد کرد.
بنا به آنچه از گذشته تاکنون در مورد شهرداری ها در ايران مطرح بوده است، وظايف شهرداری ها را در عرصه‌ی حفاظت محيط زيست مي توان در سه قالب عمده زیر گنجاند :
مطالب مشابه: لوگو سازمان ها شرکت ها و ارگان های تابعه شهرداری تهران
مي توان گفت که تنها بخش عمده فعاليت زيست محيطي در شهرها که تاکنون مديريت آن تقريباً به شكل کامل در اختيار شهرداری ها بوده است امور زائد و جامد و يا زباله است
وظيفه شهرداری در قبال زباله های شهری چنين بيان شده است : شهرداری مكلف است محله‌ای مخصوصي برای تخليه زباله و نخاله و فضولات ساختماني و مواد رسوبي فاضلاب‌ها و نظاير آنها تعيين و ضمن انتشار آگهي به اطلاع عموم برساند محله‌ای تخليه زباله بايد خارج از محدوده شهر تعيين شود و محل تأسيس کارخانجات تبديل زباله به کود به تشخيص شهرداری خواهد بود.
بر خلاف امور مواد زائد جامد شهری، مديريت آب و فاضلاب در محدوده شهری بويژه بعد از تصويب قانون تاسيس شرکت های آب و فاضلاب وضعيت مشخص تری به خود گرفته است.
بر اساس ماده ۵۵ قوانین شهرسازی وظيفه تامين و حفظ بهداشت محيط شهری و با توجه به وظيفه بسيار مهم دفاع اصولي و بهداشتي فاضلاب ها در اين خصوص، شهرداری مي بايست نظارت فعال و همه جانبه ای را بر روند جمع آوری، هدايت و بازيافت فاضلاب‌های شهری داشته باشد.
محيط اطراف انسان، هوايي است که همه زندگي وابسته به آن است و هوا جدای از تامين اکسيژن حيات بخش برای انسان چند عمل ديگر را انجام مي دهد که برای سلامت و بقاء و شادابي انسان سودمند است.
اما در سال‌های اخير بسياری از صنايع از جمله صنايع شيميايي و پالايشگاه نفت و وجود کارخانه ها باعث آلودگي هوا شدند.
از آن گذشته احتراق خانگي و صنعتي مواد سوختي مانند ذغال سنگ، نفت و غيره منبع ايجاد آلودگي هستند و سوزاندن زباله، واستفاده از آفتها در فعاليت های کشاورزی اين آلودگي را دو چندان مي کنند.
با کنترل آلودگي هوا مي توان ساالانه از مرگ و مير ۹ ميليون کودك زير ۵ سال در کشورهای در حال توسعه جلوگيری کرده و ساليانه بيش از ۱ ميليون نفر به لحاظ آلودگي هوا در شهرهای بزرگ دنيا قرباني مي شوند و اين امور بخشي از آن متوجه شهرداری است که ترتيبي اتخاذ نمايد تا منابع آلوده کننده را به خارج شهر هدايت و يا اين كه نسبت به مديريت ترافيک چاره انديشي کند.
مطالب مشابه: نقشه تفکیکی مناطق شهرداری تهران
در ايران هيچگاه شهرها به عنوان واحدهای فضايي جداگانه و مستقل مطرح نبوده اند ، بلكه همانند کليه اجزای سرزمين به صورت يكپارچه تحت تسلط حكومت مرکزی قرار داشته اند. لذا نيازی به سيستم مديريت جداگانه نيز نداشته اند.
در حالي که به ويژه در تجارت جوامع غربي تسلط دولت محلي از جمله شهرداری به عنوان سازماني با اختيارات جامع و بالاترين مرجع اداری در يک محدوده فضايي ويژه امری رايج و پذيرفته شده است. در تداوم همين روند است که هنوز هم در ايران سازمان های دولتي با تنها سازمان محلي يعني شهرداری معمولا به نفع سازمان های بخشي حل و فصل مي شود.
۱-فرانسه (پاریس)
شهردار پاريس به عنوان رييس اجرايي شهرداری ، نظارت بر عملكرد ساير دستگاه‌های دولتي را که در زمينه برنامه ريزی و توسعه منطقه شهر فعاليت مي‌کنند، برعهده دارد. بنابراين شهرداری پاريس در عين وابستگي نسبي به دولت، از اختيارات گسترده ای برخوردار است.
2-اتریش (وین)
شهرداری وين در انجام امور داخلي شهر ، خودمختاری و استقلال دارد. همچنين نظارت دقيق بر انجام فعاليتها و وظايف ساير دستگاه های دولتي مرتبط با توسعه شهر را نيز برعهده دارد.
۳-هلند(آمستردام)
شهرداری آمستردام با استقلال نسبي و با نظارت مستقيم و غير مستقيم دولت مرکزی فعاليت مي کند. مقامات محلي حق دارند کليه اقدامات و قوانين قضايي را که به نظر آنان برای مصلحت شهرداری لازم است به اجرا درآورند.البته توان تصميم گيری مقامات محلي محدود است.
۴-ژاپن(توکیو)
شهر توکيو حكومت کلان شهری دارد که به صورت مستقل عمل مي کند.
۵-ترکیه(استانبول)
شهردار استانبول نماينده حكومت کلان شهر و هماهنگ کننده فعاليت های شهرداری های مناطق است. البته دخالت های متعددی از طرف دولت مرکزی و بدون هماهنگي با دولت محلي اعمال مي شود.
۶-مالزی(کوالالامپور)
در مالزی دولت محلي به عنوان سومين رده از سيستم مديريت دولت به شمار مي‌آيد.۷مصرقاهرهوابستگي شديدی از طرف شهرداری به دولت مرکزی وجود دارد.فعاليتها و اقدامات دستگاه های دولتي به دليل فقدان برنامه ريزی يكپارچه ناهماهنگ انجام مي گيرد.
