کلر جامد چیست؟
یکی از ترکیبات معدنی مورد استفاده در تصفیه، گند زدایی و ضد عفونی آب ها، کلر میباشد که به شکل های مختلف جامد و مایع و گاز موجود است. کلر جامد که با نام های پرکلرین و هیپوکلریت کلسیم نیز شناخته میشود، به صورت پودر گرانولی و سفید رنگ است که در مجاورت هوای مرطوب تجزیه شده و دارای بوی تند و زننده ای میباشد. عنصر کلر که با نماد CL و عدد اتمی 17 در جدول تناوبی شناخته میشود، دو و نیم مرتبه از هوا سنگین تر و سمی میباشد. به همین دلیل هنگام استفاده از آن بهتر است نکات ایمنی به طور جدی رعایت شود. کلر جامد، خاصیت اکسیدکنندگی بالایی داشته و به عنوان یک باز قوی عمل مینماید. در ادامه به بررسی کاربردها، مزایا و سایر موارد مربوت به هیپوکلریت کلسیم (کلر جامد) خواهیم پرداخت.
پرکلرین یا کلر جامد به دو روش قدیمی و جدید تولید میگردد که به صورت زیر میباشند؛
- در روش قدیمی بر اساس فرمول زیر، بین گاز کلر و آهک واکنش برقرار شده و در نتیجه هیپوکلریت کلسیم تولید میگردد:
2Ca(OH)2 + 2Cl2 → Ca(ClO)2 + CaCl2 + 2H2O
- روش جدید که امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، بر پایه واکنش بین هیپوکلریت سدیم (کلر مایع) و کلرید کلسیم است که فرمول آن به شرح زیر میباشد:
CaCl2 + 2NaClO → 2NaCl + Ca(ClO)2
- ضدعفونی کننده و گند زدا در تصفیه آب ها
- کاهش BOD حوضچه های تصفیه آب
- کنترل بو، تصفیه اولیه، لجن فعال و همچنین تصفیه مخازن سپتیک
- نظافت و ضد عفونی بیمارستان ها
- ضد عفونی کننده در آبزی پروری، دام و ...
- تصفیه و ضد عفونی آب استخرها
- استفاده در فرمولاسیون اسپری های ضد عفونی کننده، علف کش ها و مواد شوینده
- ضد عفونی کننده ماده سمی شیمیایی و رادیواکتیو
- سفید کردن پارچه، ریشه فرش در قالیشویی ها و ...
- بعنوان سفید کننده خمیر چوب، ابریشم، پارچه و فیبر
- کلر جامد دارای کلسیم بالایی میباشد که در صورت ورود به آب، منجر به افزایش درجه سختی آب می گردد.
- استفاده از پودر کلر به تنهایی در تصفیه فاضلاب و آب میتواند منجر به تولید ماده سرطان زای تری هالو متان گردد.
- ترکیب هیپوکلریت کلسیم با مواد اسیدی میتواند منجر به تولید گازهای سمی و مضر شود.
- این ماده به آسانی H+ از دست می دهد و در نتیجه میتواند به عنوان یک باز قوی مورد استفاده قرار گیرد.
- در صورت تجزیه بوی تند و زننده ای در محیط پخش میکند که بسیار سمی و خطرناک است.
- پرکلرین در آب بسیار محلول است و حلالیت آن در دمای 20 درجه سانتی گراد برابر 214 گرم در لیتر می باشد.
- جرم مولی این ترکیب معدنی 142.98 گرم بر مول، چگالی آن 2.35 گرم بر سانتی متر مکعب میباشد.
- نقطه جوش پرکلرین 175 درجه سانتیگراد و نقطه ذوب آن 100 درجه سانتی گراد است.
- کلر جامد قابل اشتعال نیست، اما می تواند به عنوان یک اکسید کننده برای مواد قابل احتراق عمل نموده و با روغن ها و مواد آلی مانند آمونیاک ، آمین ها و ... به صورت انفجاری واکنش دهد.
همانطور که گفته شد، کلر ماده ای سمی و خطرناک است که جهت جلوگیری از آسیب های احتمالی، باید نکات ایمنی به طور جدی رعایت شوند. از جمله این نکات، داشتن تهویه مناسب در محیطی میباشد که از پرکلرین استفاده میشود. لازم به ذکر است که داشتن دستکش، ماسک و عینک ایمنی هنگام استفاده از کلر امری ضروری به حساب می آید. در صورتی که نکات ایمنی رعایت نشود و مشکلات جدی و مسمومیت با کلر به وجود آید، بهتر است سریعا به پزشک و اورژانس مراجعه شود.
