در یک بعداز ظهر گرم تابستانی همه کنار هم نشسته بودیم که یکی از خالهها دل از حرف های عادی کند و یک جمله تاثیرگذار گفت:
-دخترا تا جوونین و سرتون خلوته به فکر یک شغل و مهارت باشید که تنها چیزی که به دردتون میخوره همینه.
هنوز حرفش تموم نشده بود که یکی از دخترا پرید میون کلامش و گفت: همه چیز اشباع شده خاله، دیگه سخت میشه پیشرفت کرد. خاله ژست مجریهای شبکه آموزش و گرفت و در جواب گفت: خلاقیت عزیزم، با خلاقیت میشه همه کار و به بهترین شکل پیش برد. من یک مرتبه بلند گفتم: اصلا خلاقیت یعنی چی؟ چطوری میشه خلاق باشیم؟
خاله که انتظار شنیدن این سوال و نداشت چند لحظه مکث کرد و گفت: خاله جان از شماها دختر کاری در نمیاد. اصلا ولش کنید.
ولی من فکرم درگیر شد برای همین تصمیم گرفتم برم سراغ تحقیقاتم برای جواب و به این نتیجه ها برسم:
اول از همه باید بدونیم که خلاقیت به معنی انجام کار عجیب و پیچیده نیست و فقط از نابغهها سر نمیزنه. خلاقیت یعنی حل مسائل به روش جدید.
لیستی از ده کاری که میتونید انجام بدید تا خلاقانهتر عمل کنید و در ادامه میبینید. این نکات و از معتبرترین سایتهای دنیا استخراج کردم تا در مواقعی که نیاز دارید بهش مراجعه کنید.
۱. کمی از کار فاصله بگیر (Incubation)
وقتی به یک مشکلی میخورید و راهحل درستش و نمیدونید؛ لازم نیست همونجا خودت رو مجبور به حل مسئله کنی. برو یکم پیادهروی کن، دوش بگیر و از اون فضا دور شو. بعد که برگردی، مغزت خودش ایدههای جدید میده.
۲. راه برو تا فکرهای تازه بیاد توی سرت (Walking → idea flow)
احتمالا تا به حال افرادی و دیدید که راه میرن و درس میخونند، جالبه بدونید که اگر جلسات رو هنگام پیادهروی انجام بدید به احتمال زیاد ایدههای جدیدتر و خلاقانهتری به سرتون میزنه.
۳. خوب بخواب تا مغزت جادو کنه
وقتی خوب میخوابید، مغز عملکرد خیلی بهتری از خودش نشون میده. اگر احساس کردید تو حل یک مسئله مشکل دارید یک چرت کوتاه چند دقیقهای، میتونه چاره کار باشه.
۴. کمی محدودیت اعمال کن تا مغزت اذیت بشه
در شرایط نرمال سعی کنید موقعیتها رو برای خودتون پیچیدهتر کنید. بهعنوان مثال فرض کنید که زمان محدوده و باید در 24 ساعت پروژه رو تحویل بدید، نیروهاتون رو بیمقدمه از دست دادید یا حتی اینکه ابزاری در دسترس ندارید. این محدودیتهای بدون استرس میتونن خلاقیت مغزت رو بیشتر کنند.
۵. چیزهای جدید و متفاوت یاد بگیر (Constraints as fuel)
هفتهای ۱ مطلب/پادکست/ویدئو از حوزهای متفاوت بخون؛ یا با همکارانی از تیمهای دیگر صحبت کن. یاد گرفتن مهارتِ کوچکِ غیردرسی (مثلاً عکاسی، سرآشپزی، موسیقی) اثر بزرگی روی رشد خلاقیت داره.
۶. از راهحلهای عجیب ایده بگیر (Analogical thinking drills)
برای مسألهات، ۳-۵ نمونه از حوزههای کاملاً متفاوت پیدا کن و ببین ازشون چه الگویی میتونی قرض بگیری. مثلاً اگه میخوای یک ماشین جدید طراحی کنی، فکر کن اگه این ماشین شبیه یک لاکپشت باشه چی؟ یا اگه مثل یک ماهی حرکت کنه چه شکلی میشه؟ وقتی از طبیعت و چیزهای دیگه الهام بگیری، ایدههای تازه میاد.
۷. اول همه ایدهها رو بگو، بعد انتخاب کن
وقتی به فکر انجام یک کار هستید اول از همه هر فکر و ایدهای را مطرح و بدون قضاوت آنها را یادداشت کنید. گاهی اوقات همین افکار بهظاهر مسخره کمک میکنن تا یک ایده جذاب و جدید به دست بیاد. بعد از اینکه ایدهها رو یادداشت کردی، بعد بشین و انتخاب کن. اینطوری مغزت آزادتر میشه.
۸. محیط رو عوض کن تا مغزت بیدار بشه
صندلی، نور، موسیقی، یا حتی رنگ میز و تغییر بده؛ گاهی تغییر محلِ کار (کافه، پارک) میتونه خلاقیتت و بیشتر کنه.
۹. خلاقیت هم تمرین میخواد
مثل هر مهارتی که نیاز به تمرین داره برای خلاقیت هم باید تلاش و تمرین کنی. مثلاً هر هفته سه تا ایده برای یک چیز پیدا کن حتی اگه احمقانه باشه، بعدش کمکم ایدههای خوب هم پیدا میکنی. یا برای هر مشکلی که حتی راهحلش رو هم پیدا کردی دنیال ایدههای جدید باش.اینجوری مغزت و تمرین میدی.
۱۰. با آدمهای متفاوت کار کن و از ابزار کمک بگیر
دایره ارتباطی هرچقدر گستردهتر، بهتر. وقتی با افراد متعدد معاشرت میکنی از هرکس ایدههای جدید میگیری و میتونی ایدههای جالبتری بسازی. حتی میتونی از ابزارهای متنوع(مثل رباتها یا هوش مصنوعی) کمک بگیری تا ایدههای تازه بده و خودت از بینشون انتخاب کنی. ابزارهای تولیدی میتونن خلاقیت فردی را تقویت کنن. بهویژه وقتی کاربر از اونها هعنوان محرکِ ایده استفاده کنه نه جایگزین.
خلاصه که این ده روش، راههای امتحانشدهای هستند که میتونن بهمون برای خلاق شدن کمک کنن. بهنظرم شما هم این راهها رو امتحان کنید.
