شِوید یا شِوِد (نام علمی: Anethum graveolens dhi) گیاهی است یکساله یا دوساله که گاهی بلندی آن به یک متر نیز میرسد. ریشه آن راست و مخروطی شکل و سفید است. این گیاه بومی جنوب غربی و آسیا و آسیای میانه است و امروزه در بیشتر نقاط گیتی ازجمله بخش های جنوب اروپا، ایران، مصر، آمریکا و چین پرورانده میشود. شوید منبع غنیای از کلسیم و پتاسیم است. شوید گیاهی چندساله و یا یکساله از خانواده چتریان است. ارتفاع آن به ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر میرسد. ساقه ها باریک و متناوب بوده که انشعابات زیادی دارند. برگ ها نخ مانند هستند ولی از برگهای رازیانه پهنای بیشتری دارند. گل ها سفید و یا سفید-زرد هستند که در گلآذین چتری قرار میگیرند. بذرها نازک بوده که خطوط برجسته ای بر روی آن قرار دارد. ترکیبات موجود در شوید عبارت اند از کربوهیدرات ها، فیبر، ویتامین B1، B2، B3، B5، B12، ویتامین A، ویتامین C و همچنین کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، پتاسیم، فسفر، سدیم و روی. ترکیبات معطر شوید شامل Apiole، dillapiole، Carvone، Myristicin و Umbelliferone میشود. شوید به صورت های مختلف مانند شوید تازه، شوید خشک و عرق شوید مصرف می شود.
دانه شوید دارای ۵/۲ تا ۴ درصد اسانس است که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر میکند و تا ۷/۷ درصد هم میرسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود ۹۰ درصد اسانس را شامل میشوند. ترکیبات دیگر میوه شوید عبارت اند از: دیلانوزید، کومارینها، کامپفرول و ترکیب ۳ ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین (حدود ۱۶ درصد)، چربی (حدود ۱۵ ـ ۱۰ درصد). اسانس سر شاخه هوایی شوید که از سر شاخه تازه آن به روش تقطیر با بخار آب به دست میآید، شامل ۲۸ تا ۴۵ درصد ترکیبات کتونی مانند کارون می باشد که بر اساس فصل محصول برداری متفاوت است. ریشه گیاه شوید نیز دارای اسانس است که ۹۵ درصد اسانس ریشه را آلفا ـ بتاپینن تشکیل می دهد.
شوید برای رشد مناسب به آب و هوای گرم به خصوص در تابستان نیاز دارد. شوید به آفتاب کامل برای رشد نیاز دارد و کمترین میزان سایه نیز رشد آن را محدود می کند. بذر شوید می توانند بین ۳ تا ۱۰ سال قوه نامیه خود را حفظ کنند. فصل گلدهی شوید شهریور و مهر است. بهترین زمان برداشت برگ ها در زمانی است که گل ها شروع به باز شدن میکنند. خواص شوید عبارت اند از درمان کمبود اشتها، عفونت ها، مشکلات مجاری گوارشی، مشکلات مجاری ادراری، اسپاسم، نفخ، اختلالات خواب، تب، سرماخوردگی، برونشیت، مشکلات کبد و صفرا.
بذر شوید، خاک استاندارد (کمپوست پیشنهاد میشود)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای بذر شوید در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس میکنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر میکنیم (بیش از ۳/۴ گلدان)، گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان میکنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک میریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک میریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمیتوانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید.
قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث میشود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه زنی صورت نگیرد. هنگامیکه سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته میتوانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آنها را به صورت دستپاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کود دهی را از هفته دوم بعد از جوانه زنی شروع کنید. برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاکبرگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو میکنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست میکنیم. بذرها را به صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو میکنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به آرامی اقدام به آبیاری میکنیم به صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.
برای برداشت سبزی به خصوص در اولین برداشتها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی ها را نباید از ریشه در بیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی، مجدد میتوانیم آن را برداشت کنیم و سبزی ها دوباره سبز میشوند.
