همانطور که در پست های گذشته اشاره شد هنر فیروزه کوبی، یکی از زیباترین و گران قیمت ترین صنایع دستی و از بهترین هدایای هنرهای دستی در ایران است. اما اینکه چرا تولیدات این هنر آنقدر گران هستند، به مواد اولیه به کار گرفته شده در ساخت آنها بستگی دارد. در این پست قصد داریم تا مهمترین مواد اولیه فیروزه کوبی را به شما معرفی کنیم.
برای تهیه ظروف فیروزه کوب، از مواد باارزشی استفاده میشود. به همین دلیل صنایع دستی فیروزه کوبی نسبت به سایر هنرهای دستی گرانقیمتتر است. مواد اولیه فیروزه کوبی عبارتاند از فلز مس یا نقره یا برنز برای تهیه ظرف مورد نظر، سنگ فیروزه، چسب فیروزه کوبی و لایههای محافظ پلیاستر.
فلزی که در این هنر به کار میرود باید مرغوبیت لازم را داشته باشد و در مرحله اول کار قابلیت رعایت ضخامت لازم در بخشهای مختلف ظرف را دارا باشد. در این هنر، بیشتر از فلز مس استفاده میشود. زیرا دارای رنگ زیبایی است و ترکیب آن با رنگ آبی فیروزه، چشم انداز زیبایی ایجاد میکند. گاهی نیز از فلز های دیگری همچون نقره و برنز نیز به صورت محدود استفاده میشود اما هیچ کدام زیبایی فلز مس را ندارند.
گرانقیمت ترین ماده اولیه در ساخت ظروف فیروزه کوبی شده، سنگ فیروزه است. انواع سنگ فیروزه جزء سنگهای قیمتی محسوب میشوند و برای استفاده در فیروزه کوبی باید از مرغوبیت بالایی برخوردار باشند. اگرچه انواع سنگ فیروزه ایران تفاوت زیادی با هم ندارند اما بهترین و زیباترین سنگ فیروزه از معادن نیشابور استخراج میشود. قطعات ریز سنگ فیروزه در هنر فیروزه کوبی به کار میرود.
چسب فیروزه کوبی یا لاک گردویی فیروزه کوبی یکی دیگر از مواد اولیه در این هنر است که به شیوه خاصی تهیه میشود. این چسب، برای تثبیت سنگهای فیروزه بر روی ظروف فیروزه کوبی استفاده میشود. این چسب نیز باید با بهره گیری از مواد مرغوب تهیه شود که استقامت کافی را داشته باشد و زیبایی ظرف را نیز از بین نبرد.
امروزه به دلیل بالا بودن قیمت مواد اولیه فیروزه کوبی، اجرای این هنر به ویژه در سطح خانگی کمی کاهش یافته است. بالا رفتن قیمت سنگ فیروزه، فلز مس و همچنین چسب یا لاک مورد نیاز در صنایع دستی فیروزه کوبی باعث شده است که بسیاری از هنرمندان قادر به تهیه مواد مرغوب نباشند.
بسیاری از زنان و مردان هنرمند، فیروزه کوبی را در منزل به صورت یکی از مشاغل خانگی انجام میدهند. این افراد مواد اولیه فیروزه کوبی را تهیه کرده و در منزل کارگاه کوچکی راه اندازی نمودهاند و به اجرای کار میپردازند. گران شدن مواد اولیه به این مشاغل خانگی لطمه وارد کرده است که باید مورد بررسی قرار گیرد و تسهیلات لازم به این عزیزان تعلق گیرد.