یکی از کارهای مهم و غیرمنتظره ای که هنر می تواند برای ما انجام بدهد، این است که به ما یاد می دهد؛ "چگونه با موفقیت رنج بکشیم؟"
نقاشی ِ فرناندو پسوا اثر : ریچارد سِرا را در نظر بگیرید. نوعی درگیری عمیق با غمگین بودن را تشویق می کند! در فضای سالن، اطراف تابلو، معمولا همه با شور و هیجان مشغول گفتگو هستند؛ "مشکلتان را با دوستی در میان بگذارید، طرف بلافاصله می کوشد راه حلی برای آن پیدا کند و شما را به نقطه ی روشن تری راهنمایی کند."
این اثر مشکلات ما را انکار نمی کند. نمی گوید سرخوش باش. می گوید "اندوه" یکی از بندهای قرارداد زندگی است.
اندازه ی عظیم و تاثیر ماندگار اثر، بیانیه ای بر طبیعی بودن اندوه است. نقاشی بجای تنها ماندن با چنین حالتی، اندوه را بعنوان مرکز و عامل ِ جهانی زندگی اعلام می کند.
نقاشی سِرا، اندوه را به شکلی باوقار نشان می دهد. وارد ِ جزییات نمی شود. رنج ِ خاصی را تحلیل نمی کند بلکه اندوه را مانند حسی عاطفی و همیشه موجود و فراگیر نشان می دهد.
آثار او می گویند :" وقتی اندوهگینی، در حال ِ تجربه ی والایی هستی که من (این اثر) نسبت به آن احساس مسئولیت می کنم. احساس ِ غم و ناامیدی تو نسبت به ناکامی هایت، تو را به مقامی می رساند که بدانی دیگرانی هم مانند تو دردهای جدی دارند. اندوهت را دور میفکن و آن را ندیده مگیر."
