آیا رباتیک همان هوش مصنوعی است؟

یکی از پرطرف‌دارترین شخصیت‌های فیلم‌های علمی تخیلی در دنیای سینما ربات‌های انسان‌نما با قابلیت‌هایی خارق‌العاده و هیجان‌انگیز هستند. اینگونه تصویرسازی از ربات‌ها باعث بروز سردرگمی‌ و برداشت‌های اشتباهی درخصوص ربات‌ها و هوش مصنوعی شده است.

با اینکه رباتیک و هوش مصنوعی اهدافی کاملاً متفاوت را دنبال می‌کنند، اما اغلب مردم تصور می‌کنند رباتیک همان هوش مصنوعی است و یا زیرشاخه‌ای از آن است. در این مقاله قصد داریم به پرسش‌های زیر یکبار برای همیشه پاسخ دهیم:

آیا رباتیک بخشی از هوش مصنوعی است یا هوش مصنوعی بخشی از رباتیک است؟ تفاوت بین این دو اصطلاح چیست؟

اولین نکته مهم دراین‌خصوص این است که رباتیک و هوش مصنوعی تقریباً دو حوزه‌ جدا از هم هستند. برای درک این مسئله به نمودار زیر دقت کنید:

همانطور که مشاهده می‌کنید به‌احتمال زیاد این هم‌پوشانی مختصر تحت عنوان ربات‌های هوش مصنوعی باعث شده است که اغلب افراد این دو را باهم اشتباه بگیرند. برای درک بهتر ارتباط این سه اصطلاح پیشنهاد می‌کنیم به مطالعه‌ی این مقاله ادامه دهید. در ادامه قصد داریم به هر یک از این موارد به‌صورت جداگانه بپردازیم.

رباتیک چیست؟

رباتیک شاخه‌ای از فناوری است که با ربات‌ها سروکار دارد. ربات‌ها ماشین‌های قابل‌برنامه‌ریزی هستند که معمولاً قادر به انجام یک سری اقدامات به‌صورت مستقل یا نیمه مستقل هستند.

آن‌ها سه ویژگی مهم دارند:

1. از طریق حسگرها و عملگرها با دنیای فیزیکی تعامل دارند

2. قابل‌برنامه‌ریزی هستند

3. معمولاً خودمختار یا نیمه مستقل عمل می‌کنند

برخی از تله ربات‌ها(ربات از راه دور) تحت کنترل کامل یک اپراتور انسانی عمل می‌کنند. بااین‌حال، آن‌ها هنوز به‌عنوان شاخه‌ای از رباتیک طبقه‌بندی می‌شوند و تعریف رباتیک در آن چندان واضح نیست. به همین دلیل می‌گوییم ربات‌ها «معمولاً» مستقل هستند.

جالب است بدانید که کارشناسان هنوز درمورد اینکه دقیقاً چه چیزی یک «ربات» نامیده می‌شود به توافق نرسیده‌اند. برخی از افراد اعتقاد دارند یک ربات باید قادر به «فکرکردن» و تصمیم‌گیری باشد. بااین‌حال، هیچ تعریف استانداردی از «تفکر رباتی» وجود ندارد. نیازمندی یک ربات به فکرکردن نشان‌دهنده این است که این ربات دارای سطحی از هوش مصنوعی است.

اما به‌طورکلی، رباتیک شامل طراحی، ساخت و برنامه‌نویسی ربات‌های فیزیکی است و تنها بخش کوچکی از آن شامل هوش مصنوعی می‌شود.

هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی (AI) شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است و بر روی توسعه برنامه‌های کامپیوتری جهت تکمیل وظایفی که نیاز به هوش انسانی دارد تمرکز دارد. الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادر به یادگیری، ادراک، حل مسئله، درک زبان یا استدلال منطقی هستند.

هوش مصنوعی کاربردهای مختلفی در دنیای مدرن امروز دارد. به‌عنوان‌مثال، الگوریتم‌های هوش مصنوعی در جستجوهای گوگل، موتور توصیه آمازون و مسیریاب‌های SatNav به کار گرفته می‌شوند و اکثر آن‌ها در کنترل ربات‌ها هیچ نقشی ندارند.

در مواردی هم که از هوش مصنوعی برای کنترل ربات‌ها استفاده شود الگوریتم‌های هوش مصنوعی نقش کوچکی در سیستم گسترده رباتیک شامل حسگرها‌، عملگرها و برنامه‌نویسی بازی می‌کنند.

چیزی که هوش مصنوعی را از سایر شیوه‌های برنامه‌نویسی معمول متمایز می‌کند کلمه «هوش» است. برنامه‌های غیر AI تنها یک توالی تعریف شده از دستورالعمل‌ها را انجام می‌دهند. اما برنامه‌های هوش مصنوعی نوعی از هوش انسانی را تقلید می‌کنند.

ربات هوش مصنوعی چیست؟

ربات هوش مصنوعی در واقع نوعی پل ارتباطی بین رباتیک و هوش مصنوعی است. به‌عبارت‌دیگر آن‌ها ربات‌هایی هستند که توسط برنامه‌های هوش مصنوعی کنترل می‌شوند.

بسیاری از ربات‌ها فاقد هوش مصنوعی هستند. تا همین اواخر، تمام ربات‌های صنعتی فقط می‌توانستند برای انجام یک سری حرکات تکراری برنامه‌ریزی شوند و همان‌طور که قبلاً گفتیم، حرکات تکراری نیازی به هوش مصنوعی ندارند.

ربات‌های غیرهوشمند از نظر عملکرد بسیار محدود هستند. بنابراین برای انجام کارهای پیچیده‌تر توسط ربات‌ها استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی ضروری است. در ادامه به چند نمونه از ربات‌ها نگاهی می‌اندازیم.

مثال1: کوبات (ربات همکار) غیرهوشمند

ربات ساده همکار (cobot) نمونه‌ای از یک ربات غیر هوشمند است. این ربات می‌تواند به‌راحتی برای برداشتن یک شی و قراردادن آن در جای دیگری برنامه‌ریزی شود. سپس کوبات دقیقاً به همان روش به انتخاب و قرار دادن اشیاء ادامه می‌دهد تا زمانی که آن را خاموش کنید. این نمونه‌ای از عملکرد مستقل است.زیرا ربات پس از برنامه‌ریزی به هیچ ورودی دیگری توسط انسان‌ها نیاز ندارد و درعین‌حال انجام این کار نیازمند برخورداری از هوش نیست.

مثال2: کوبات مجهز به هوش مصنوعی

با استفاده از هوش مصنوعی می‌توانید قابلیت‌های کوبات را افزایش دهید. فرض کنید قصد دارید دوربینی به کوبات خود اضافه کنید. بینایی ربات در دسته «ادراک» قرار می‌گیرد و معمولاً نیازمند پیاده‌سازی الگوریتم‌های هوش مصنوعی است.

در این سناریو می‌خواهید که کوبات شیئی را شناسایی کند و بسته به نوع، آن را در مکان مناسبی قرار دهد. یک روش برای انجام این کار، استفاده از الگوریتم هوش مصنوعی به نام تطبیق الگو است. همچنین انجام این کار نیازمند آموزش یک برنامه بینایی تخصصی برای تشخیص انواع مختلف شی است.

سخن پایانی

همان‌طور که در این مقاله شرح دادیم رباتیک و هوش مصنوعی دو حوزه‌ی مجزا هستند. رباتیک شامل ساخت ربات‌ها است درحالی‌که به پیاده‌سازی و برنامه‌نویسی هوش انسانی هوش مصنوعی گفته می‌شود. در انتها شاید بد نباشد به ربات‌های نرم‌افزاری که اخیراً در اینترنت بسیار مرسوم شده‌اند بپردازیم.

ربات‌های نرم‌افزاری که استفاده از آن‌ها در چند سال اخیر بسیار رایج شده است حوزه‌ای کاملاً متفاوت از دنیای رباتیک هستند. به عبارت دیگر «ربات نرم‌افزاری» به‌نوعی برنامه کامپیوتری گفته می‌شود که برای تکمیل یک کار مجازی به طور مستقل عمل می‌کند و ماهیت فیزیکی ندارند. یکی از نمونه‌های معروف، ربات‌ها خزنده‌ موتورهای جستجو است که در اینترنت پرسه می‌زند، وب‌سایت‌ها را اسکن کرده و آن‌ها را برای جستجو دسته‌بندی می‌کند. برخی از ربات‌های نرم‌افزاری پیشرفته حتی ممکن است از الگوریتم‌های هوش مصنوعی نیز استفاده کنند. اما به این نکته توجه کنید که اینگونه ربات‌ها به عنوان بخشی از رباتیک شناخته نمی‌شوند.

امیدواریم بعد از مطالعه‌ی این مقاله مفهوم ربات‌ها و تفاوت آن‌ها با هوش مصنوعی را درک کرده باشید. چنانچه نظر یا سوالی در این زمینه دارید خوشحال می‌شویم با ما به اشتراک بگذارید.

با آیفا آشنا شوید!
با توجه به نقش مهم سرویس‌های هوش مصنوعی در ابعاد مختلف زندگی امروز، مجموعه فناپ به‌عنوان یکی از اعضای برتر سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور و برخوردار از گواهینامه رتبه یک سازمان برنامه و بودجه کشور برای اجرا و مشاوره پروژه‌ها و طرح‌های انفورماتیک در زمینه‌های مختلف، بر اساس مسئولیت خود در زمینه حمایت و توسعه طرح‌های نوآورانه انفورماتیک در کشور، اقدام به توسعه سامانه‌های کاربردی به‌روز تحت برند «آیفا» نموده است که قابلیت هوشمندسازی فرآیندهای کسب‌وکارها و سازمان‌ها را دارد. سرویس‌های برچسب‌گذاری داده، پردازش تصویر و نویسه‌خوان (OCR)، پردازش زبان طبیعی، و کشف تقلب از جمله سرویس‌های موجود در شرکت فناپ هستند که در طراحی آن‌ها از به‌روزترین الگوریتم‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی استفاده شده است و ساختار آن‌ها به گونه‌ای است که از انعطاف لازم برای اضافه شدن به سایر سیستم‌های نظارتی، مدیریتی، خدماتی و CRM برخوردار هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به وبسایت مرکز مطالعات و تحقیقات فناپ و همین‌طور صفحه مربوط به گروه هوش مصنوعی آیفا مراجعه کنید.
دانلود کاتالوگ سرویس‌های هوش مصنوعی آیفا