متاورس؛ تعریف، چالش‌ها و فرصت‌ها

بر اساس پیش‌بینی گارتنر، در سال 2026، 25درصد از مردم حداقل یک ساعت در روز را برای کار، خرید، آموزش، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و/یا سرگرمی در متاورس[1] سپری می‌کنند. اما متاورس دقیقاً چیست؟

متاورس یک نوآوری ترکیبی است که در آن از فناوری‌های مختلفی مانند واقعیت افزوده (AR)، نمایش‌گرهای سربند (HMD)[2]، فناوری ابری، اینترنت اشیاء (IoT)، 5G، هوش مصنوعی و فناوری‌های فضایی[3]استفاده شده و در آن روندهای متعددی در جریان است.

برای درک مفهوم متاورس، می‌توانیم آن را به عنوان نسخه بعدی اینترنت در نظر بگیریم. اینترنت در ابتدا در قالب بولتن‌های جداگانه در مقاصد آنلاین مستقل شروع به کار کرد و در نهایت این مقاصد به سایت‌هایی در یک فضای اشتراک‌گذاری شده مجازی تبدیل شدند؛ مشابه نحوه توسعه Metaverse.

متاورس یک فضای اجتماعی باز و مجازی است که با همگرایی واقعیت‌های فیزیکی و دیجیتالی به طور مجازی توسعه یافته است. این فضا مستقل از تجهیزات بوده و متعلق به یک فروشنده تجهیزات (وندور) نیست. درواقع، متاورس یک اقتصاد مجازی مستقل است که توسط ارزهای دیجیتال و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) فعال می‌شود.

با استفاده از این فضای نوظهور، کاربران این فرصت را خواهند یافت تا فعالیت‌های فیزیکی خود را به دنیای مجازی انتقال داده و آن را گسترش دهند.

متاورس؛ بازی‌گردان‌های فناور و هیجان زیست‌بوم نوآوری!

شرکت‌های فناور، از مهم‌ترین هدایت‌گران هیجان کنونی پیرامون متاورس هستند. این شرکت‌ها ادعا می‌کنند شرکت‌های متاورسی هستند و عموماً یک محیط متاورس ایجاد کرده تا واقعیت‌های دیجیتال و فیزیکی را ترکیب کنند. فعالیت‌هایی مانند:

• خرید لباس و لوازم جانبی برای آواتارهای آنلاین
• خرید زمین دیجیتال و ساخت خانه‌های مجازی
• شرکت در یک تجربه اجتماعی مجازی
• خرید در مراکز مجازی از طریق تجارت فراگیر
• استفاده از کلاس‌های مجازی برای تجربه یادگیری همه جانبه
• خرید هنر دیجیتال، کلکسیون و دارایی (NFT)
• تعامل با انسان‌های دیجیتال برای کارمندان داخلی، خدمات مشتری، فروش و سایر تعاملات تجاری

متاورس؛ توسعه جزیره‌ای یا محیطی یکپارچه؟

اگرچه هدف Metaverse ترکیب بسیاری از فعالیت‌های فیزیکی و دیجیتال در یک محیط ترکیبی است، اما در حال حاضر متاورس‌های جداگانه زیادی به صورت جزیره‌ای و با عملکرد محدود توسعه یافته‌اند. بنابراین، دور از ذهن نیست که بسیاری از پروژه‌های متاورسی که این روزها متولد می‌شوند، از بین رفته و در نهایت تعداد انگشت‌شماری از پروژه‌های متاورسی به صورت پایدار باقی بمانند.

فرصت‌های تجاری متاورس

انتظار می‌رود که متاورس فرصت‌ها و مدل‌های تجاری پایدار، غیرمتمرکز، مشارکتی و متقابل را فراهم کند که سازمان‌ها را قادر می‌سازد تجارت دیجیتال خود را بر بستر آن گسترش دهند.

خدمات و محصولات متعددی در صنایع مختلف وجود دارند که قابلیت ایجاد نسخه‌های متاورس از آن‌ها وجود دارد. نمونه‌هایی از این فرصت‌ها عبارتند از:

· برگزاری انواع دوره‌های آموزشی و یادگیری در چارچوب متاورس که نیاز به توسعه زیرساخت‌های فیزیکی را تا حد زیادی از بین خواهد برد.

· رویدادهای مجازی که در دو سال گذشته محبوبیت پیدا کرده‌اند و می‌توانند به صورت یکپارچه‌تر ارائه شوند.

· حوزه خرده‌فروشی می‌تواند دامنه فعالیت خود را به ارائه یک تجربه خرید همه‌جانبه گسترش دهد که امکان تبادل محصولات پیچیده‌تر را فراهم می‌کند.

· شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند با اتکاء به قابلیت واقعیت افزوده، به تعامل، همکاری و ارتباط بهتری با کارمندان خود دست یابند.

· شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به متاورس کوچ کرده و کاربران آن‌ها با استفاده از آواتارها ارتباط سه‌بعدی با یکدیگر را تجربه کنند.

توصیه‌هایی به مدیران و رهبران نوآوری

درک چیستی و ابعاد فناوری نوظهور متاورس از ضرورت‌های مدیریت و رهبری نوآوری و فناوری‌های سازمانی در پذیرش و بهره‌برداری از آن است. ظهور متاورس این فرصت را پیش روی بازیگران فناور قرار می‌دهد تا مدیریت ایده و نوآوری خود را بر فرصت‌ها و مدل‌های تجاری جدید این حوزه متمرکز نمایند.

بهره‌برداری از فناوری‌های متاورس هنوز نوپا و پراکنده است و به همین دلیل، نمی‌توان به انجام سرمایه‌گذاری‌های سنگین در این زمینه توصیه کرد. هنوز خیلی زود است که مشخص شود کدام سرمایه‌گذاری در این حوزه در بلندمدت بادوام خواهد ماند و این امر به ورود سایر جنبه‌های واقعیت‌های فیزیکی و مجازی به این محیط وابسته است؛ بنابراین باید با میزان سرمایه‌گذاری محدود به این محیط وارد شد.

در این راستا، توصیه می‌شود که در گام‌های ابتدایی، استراتژی‌های کسب‌وکار دیجیتال به نحوی توسعه داده شوند که در آن از زیرساخت‌های داخلی موجود و پتانسیل بازیگران متاورس بهره برده شود.

این امر مستلزم فهرست کردن نتایج، فرصت‌ها و موانع متاورس در قالب یک چرخ فناوری نوظهور است. در این راستا، مدیران و رهبران سازمانی باید مخاطراتی نظیر فناوری منحصر به فرد، حریم خصوصی و پیامدهای امنیتی در این محیط جدید و غیرمتمرکز را شناسایی کنند.

[1] Metaverse

[2]Head-Mounted Display (HMD)

[3] Spatial technologies