مورد عجیب Olympus DAO!

هدف اصلی و نهایی حوزه تأمین مالی و سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز (DeFi)[1] در رمزارزها، جایگزین کردن سیستم مالی متمرکز کنونی با یک سیستم بدون نیاز به اعتماد[2]و همتا به همتا[3] است. تاکنون در این حوزه، شاهد صرافی‌های غیرمتمرکز[4]، سیستم‌های غیرمتمرکز وام‌دهی و استقراض غیرمتمرکز[5]و حتی بیمه غیرمتمرکز[6]بوده‌ایم، اما جای خالی یک بانک مرکزی غیرمتمرکز[7]که یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز[8]برای تبادل ارزش در دنیای رمزارزها ارائه می‌دهد، خالی است! هدفی که Olympus DAO به دنبال دست‌یابی به آن است. در این مقاله به دنبال آن خواهیم بود که نحوه تولد این پروتکل DeFi، چگونگی عملکرد آن و وجود یا فقدان یک پتانسیل بالا برای این پروژه را مورد بررسی قرار دهیم.

پروژه Olympus DAO چگونه متولد شد؟

این پروژه توسط یک کاربر ناشناس به نام زئوس (Zeus) ایجاد شده است. برخلاف سایر کاربران ناشناس حوزه رمزارزها، زئوس تاکنون در مصاحبه‌ها و پنل‌های متعددی شرکت کرده است؛ اما تاکنون اطلاعات زیادی در خصوص هویت این فرد وجود ندارد. تنها اطلاعات موجود این است که وی دارای زمینه مطالعاتی در حوزه اقتصاد و تئوری بازی‌ها[9]است. همچنین، شایعاتی وجود دارد که او مردی جوان در اواخر نوجوانی یا اوایل بیست سالگی است!

در یکی از مصاحبه‌ها، زئوس عنوان کرد که در ابتدای سال 2018 وارد بازار رمزارزها شد؛ و پس از سقوط بازار، مدتی کنار رفت تا تابستان 2020 که حوزه DeFi شروع به رشد کرد. در این بازه، پروژه Ampleforth که یک stablecoin مبتنی الگوریتم بود مورد توجه زئوس قرار گرفت. این پروژه قابلیت تنظیم خودکار عرضه بر اساس تقاضا دارد.

این امر منجر به شکل‌گیری این سوال کلیدی شد که: آیا می‌توان یک ارز غیرمتمرکز تولید کرد که مردم آن را به جای ذخیره‌سازی، خرج کنند؟

بر اساس نظر زئوس، بیشتر ارزهای دیجیتال درواقع یک ارز نیستند. stablecoin‌ها تحت تأثیر تورم بانک‌های مرکزی هستند و بیت‌کوین یا اتریوم نیز ثبات کافی برای عمل کردن به عنوان پول را ندارند. بنابراین، تنها راه ایجاد نوعی جدید از stablecoin‌ها است. در دسامبر 2020، زئوس با ترکیب المان‌های موجود در حوزه DeFi، stablecoin‌های مبتنی بر الگوریتم و غیرمتمرکز اقدام به تولید ارز غیرمتمرکز دیجیتال دارای پشتوانه دلار با سود سالانه بسیار بالا به نام OHM کرد که تصمیمات این پروژه هم در قالب DAO و با مشارکت سهام‌داران اتخاذ شود (برخلاف دلار!). Olympus DAO پروتکلی است که این ارز را تولید می‌کند و این امر برای اولین بار در فوریه 2021 در medium اطلاع‌رسانی شد. پروژه Olympus DAO در مارس 2021 راه‌اندازی شد و پس از موفقت‌هایی که در این بازه زمانی کوتاه کسب کرد، این روزها به یکی پروژه‌هایی که بیشترین کپی از روی آن روانه بازار شده، تبدیل شده است!

پرتکل Olympus DAO چه‌طور کار می‌کند؟

همان طور که در ابتدا هم اشاره شد، Olympus DAO یک بانک مرکزی غیرمتمرکز است. برای توضیح بیشتر باید گفت که بانک‌های مرکزی، واحد پول مختص خود را تولید می‌کنند که با اصطلاح FIATشناخته می‌شوند: مثل دلار، یورو، ريال و نظایر آن. تا پیش از دهه 70 میلیادی، ارزهای FIAT با پشتوانه طلا صادر می‌شدند. هر سکه یا برگه اسکناس صادر شده توسط بانک مرکزی در ازای گرو گذاشتن مقدار مشخصی از طلا در بانک مرکزی ضرب و تولید شده بود و اگر بخواهیم خیلی ساده به آن سازوکار نگاه کنیم، مانند این بود که اگر کسی 100 دلار در بانک مرکزی سپرده‌گذاری می‌کرد، 100 دلار اسکناس دریافت می‌کرد. بنابراین، سکه‌ها و اسکناس‌ها به منزله رسیدهای صادر شده در ازای طلای سپرده‌گذاری شده بودند که می‌شد برای خرید و فروش کالا و خدمات از آن‌ها بهره‌ برد.

پروژه Olympus DAO نیز بر اساس همین منطق عمل می‌کند و تنها تفاوت آن در جایگزینی ذخیره‌سازی فیزیکی طلا در گاوصندوق بانک با ذخیره‌سازی سبدی از دارایی‌های دیجیتال در خزانه دیجیتال[10]این پروژه است. تفاوت دیگر نیز در خودکار بودن عملکرد Olympus DAO است؛ یعنی این پروتکل به طور خودکار بر اساس میزان ذخیره موجود در خزانه خود، OHM تولید می‌کند.

اگرچه OHM مانند سایر stablecoinهای دیگر به یک ارز FIAT مانند دلار میخکوب[11]نشده است، پروتکل Olympus DAO به گونه‌ای طراحی شده است که تولید OHM را در صورتی ادامه می‌دهد که ارزش ذخیره موجود در خزانه آن از یک DAI(یک stablecoin مانند تتر) به ازای هر OHM بیشتر باشد.

در اینجا لازم است تفاوت دو مفهوم میخکوب شدن و دارای پشتوانه بودن[12]را مرور کنیم: وقتی یکUSDT می‌خریم، این coin به دلار pegged شده است (میخکوب شده است). یعنی وقتی یک دلار می‌دهیم یک USDT می‌گیریم و بالعکس وقتی یک USDT می‌دهیم یک دلار می‌گیریم.

اما Olympus DAO این‌طور کار نمی‌کند. به طور مثال اگر 10 میلیون OHM در گردش باشد و ارزش خزانه Olympus DAO برابر با 100میلیون دلار باشد، به معنای آن است که هر OHM دارای ارزشی بیش از 10 دلار است و این از 1 دلار به ازای یک OHM بسیار بیشتر است. بنابراین، Olympus DAO برای ایجاد تعادل به میزان 90 میلیون OHM دیگر تولید کرده و در خزانه نگهداری می‌کند و پشتوانه هر OHM (در این مثال مفهومی) 10 دلار است.

بر اساس اصول ابتدایی علم اقتصاد، عرضه بسیار زیاد در صورت ثابت بودن تقاضا منجر به کاهش قیمت می‌شود. اما در این پروژه، یک سازوکار دیگر نیز در جریان است: بیشتر OHM تولید شده به سوی جریان سرمایه‌گذاری (staking) هدایت می‌شود که این امر به افزایش سرسام‌آور سود سالانه (APY) منجر شده است. در اولین ماه‌های راه‌اندازی پروتکل، APY متناظر با سرمایه‌گذاری (staking) معادل با چندین هزار درصد بود. یعنی در ابتدای کار، با سرمایه‌گذاری در OHM امکان دوبرابر کردن سرمایه در عرض چند روز وجود داشت و این به یک چرخه تبدیل شده بود که کاربران OHM را خریداری کرده، سرمایه‌گذاری کنند و سود سرمایه‌گذاری را دریافت نمایند.

البته میزان سود سالانه سرمایه‌گذاری در Olympus DAOکاهش یافته و به حدود 850درصد رسیده است و خزانه این پروژه به ارزشی در حدود 500میلیون دلار از ارز دیجیتال (که سهم بیشتر آن را stablecoinها تشکیل می‌دهند) رسیده است که به عنوان پشتوانه توکن‌های در گردش محسوب می‌شود.

سازوکار جمع‌آوری دارایی‌های دیجیتال در خزانه Olympus DAO

این میزان ارز دیجیتال در خزانه Olympus DAO با استفاده از 4 مکانیزم زیر جمع‌آوری شده است:

• اوراق قرضه (Bonding)

• سرمایه‌گذاری (Staking)

• جذب از طریق برنامه سود ثابت (Yield Farming)

• راهکار Olympus Pro

همان طور که گفته شد، Staking یکی از روش‌های اصلی جذب دارایی در Olympus DAO است. این روش، یک استراتژی سرمایه‌گذاری منفعل[13]با افق بلندمدت است، زیرا کاربران برای به حداکثر رساندن مدت زمان staking خود پاداش دریافت می‌کنند. ایده‌پردازی این امر مبتنی بر نظریه بازی‌ها شکل گرفته است. در توضیح این امر، توجه شما را به بازی زندانی در نظریه بازی‌ها جلب می‌کنم (شکل زیر):

این بازی بدین ترتیب است که دو خلافکار توسط پلیس دستگیر شده‌اند. اگر یکی به جرم اقرار کرده و دیگری اقرار نکند، کسی که اقرار نکرده به 10 سال حبس محکوم شده و اقرارکننده آزاد خواهد شد. اگر هر دو اقرار کنند، هر کدام 6سال حبس تحمل خواهند کرد و در صورت عدم اقرار هردو، تنها یک سال حبس در انتظار آن‌ها خواهد بود. بنابراین، انتخاب منطقی (rational) عدم اقرار هر دو خواهد بود.

زئوس این بازی را به سه حالت Stake، Bond و Sell توسعه داده و نحوه توزیع سود را اینطور توزیع داده که بیشترین کسب سود در ازای staking برای تمامی کاربران رخ می‌دهد و در صورتی که همه بخواهند توکن‌های خود را بفروشند، بدترین حالت ممکن رقم خواهد خورد (شکل زیر):

در جامعه Olympus DAO، ماتریس تصمیم‌گیری فوق به meme 3,3 شهرت یافته است.

در کنار سرمایه‌گذاری رمزارز در قالب Staking با هدف دریافت توکن OHM بیشتر، یک راهکار دیگر کسب سود در این پروژه، اوراق قرضه (Bonding) است. نحوه عملکرد اوراق قرضه به زبان ساده بدین ترتیب است که: پول را امروز در اختیار من قرار بده؛ من پس از مدت‌زمان مشخصی با سود آن را باز می‌گردانم.

در Olympus DAO، اوراق قرضه به معنای سپرده‌گذاری ارز دیجیتال مشخصی در خزانه Olympus DAO در ازای دریافت OHM با تخفیف برای مدت چند روز است که به نوعی، تعیین‌کننده سود سرمایه‌گذاری است. این روش یک استراتژی فعال[14]و کوتاه مدت است که در آن کاربرانOHM را مستقیماً در ازای دارایی‌هایی مانند استیبل کوین‌ها و اتریوم از پروتکل دریافت می‌کنند. پروتکل،OHM را با نرخ تخفیفی با دوره سرمایه‌گذاری پنج روزه می‌فروشد. پس از 5 روز، کاربران می‌توانندOHM خریداری شده را برای افزایش سهم خودstake کنند یا آن‌ها را در بازار ثانویه بفروشند و نرخ تخفیف را به عنوان سود برداشت کنند. البته این سود با فرض اینکه قیمت OHM ثابت مانده یا افزایش یابد (و نادیده گرفتن gas fees) محقق می‌شود.

علاوه‌براین، Olympus DAO بخش قابل توجهی از سرمایه موجود در خزانه را به پروژه‌های دیگری مانند Aave قرض می‌دهد تا از سود ثابت آن (yield farmig) بهره‌مند شود.

همچنین، Olympus DAO اجازه سپرده‌گذاری توکن‌های LP برای دریافت OHM با تخفیف را هم می‌دهد. اتفاقا تخفیف ارائه شده روی توکن‌های LP [15] بیشتر نیز هست. توکن‌های LP نوعی رسید هستند که به شما در ازای ارائه توکن‌ها به عنوان نقدینگی به یک صرافی غیرمتمرکز داده می‌شود. اینکه چرا کاربر باید نقدینگی در اختیار یک DEX قرار دهد، بدین خاطر است که ارائه نقدینگی به یک DEX موجب کاهش هزینه خرید و فروش برای تبادل دو رمزارزی که در ازای آن نقدینگی ارائه شده را به همراه دارد. توکن‌های LP نشان‌دهنده سهم کاربر از جفت رمزارزی است که به استخر نقدینگی واگذار می‌کند و Olympus DAO مشوق‌های قیمتی برای آن دسته از خریداران اوراق قرضه ارائه می‌دهد که توکن‌های LP به استخرهای نقدینگی مرتبط با OHM واگذار می‌کنند.

این امر منجر به فراهم شدن امکان مالکیت نقدینگی برای Olympus DAO و همچنین دریافت هزینه مبادله جفت رمزارزهای مرتبط با OHM در صرافی‌های مختلف شده است.

این به معنای آن است که Olympus DAO به طور خودکار درآمد کسب می‌کند و این درآمد بسیار بالاست. ایده مالکیت نقدینگی توسط پروتکل که Olympus DAO آن را ارائه کرده است، ایده‌ای نوآورانه و تحول‌آفرین در حوزه DeFi بوده و به یکی از مبانی اصلی نسل بعدی تأمین مالی غیرمتمرکز یعنی DeFi 2.0 تبدیل شده است.

دلیل این امر، رفتار سرمایه‌گذاران در حوزه DeFi است که پول خود را از یک پروتکل به یک پروتکل دیگر و از یک بلاک‌چین به بلاک‌چین دیگر با هدف افزایش سود جابه‌جا می‌کنند. این امر حتی به بروز چالش‌های جدی برای پروتکل‌های DeFi و از بین رفتن آن‌ها منجر شده است. این امر با توجه به کپی شدن پروژه‌های موفق جدی‌تر هم شده است.

با استفاده از این روش، Olympus DAO قدرت مالکیت نقدینگی خود را بدون فراهم شدن امکان از دست دادن آن توسط پروژه‌های کپی شده و نیاز به قوانین بیرونی فراهم کرده است.

در ادامه، Olympus DAO تصمیم بر افزایش مقیاس این قابلیت گرفت و در سپتامبر 2021 پلتفرم Olympus Pro را معرفی کرد. این پلتفرم قابلیت مالکیت نقدینگی را برای پروژه‌های DeFi فراهم می‌کند. این پلتفرم به شدت مورد استقبال قرار گرفت و بسیاری از پروتکل‌های شناخته شده در حوزه رمزارزها که روی بلاک‌چین‌های اتریوم، آوالانچ، فانتوم و آربیتروم توسعه یافته‌اند، از آن بهره گرفته‌اند.

بهره‌گیری از مکانیزم اوراق قرضه (Bonding) در پلتفرم Olympus Pro مشابه همان فرآیندی است که در Olympus DAO اتفاق می‌افتد. تنها تفاوت موجود، دریافت توکن مرتبط با پرتکل DeFi است که از Olympus Proاستفاده می‌کند، به جای OHM است. سود مالی Olympus DAO از ارائه این سرویس، دریافت 3.3درصد از سود مشارکت است.

آیا Olympus DAO یک پروتکل قابل اعتماد هست یا نه!؟

واقعیت این است که پاسخ به این سوال نیازمند در نظر گرفتن نقاط مثبت و منفی متعددی است که می‌توان در خصوص Olympus DAO مطرح کرد:

نکات مثبت:

• آقای زئوس در جامعه DeFi بسیار فعال است. در پادکست شناخته شده Bankless حضور یافته و پاسخگوی سوالات سختی بوده است. زئوس به شدت علاقمند به بازطراحی و نوآوری در سیستم اقتصادی است و در بسیاری موارد گفته است که APY بسیار بالا و نوسانات شدید OHM به مرور زمان کاهش خواهد یافت.
• پروژه Olympus DAO دارای مقام دوم در تعداد توسعه‌دهندگان در میان تمامی پروژه‌های DeFi پس از Maker DAO بوده است.
• همچنین، Olympus DAO سرمایه بالایی از 4 سرمایه‌گذار خطرپذیر در حوزه رمزارزها در مارس سال گذشته دریافت کرد که مقدار آن اعلام نشده است. این در حالی است که در همان ماه، 200 هزار دلار دیگر نیز سرمایه توسط این پروژه جذب شده بود.

• این در حالی است که Olympus DAO هیچ توکن OHM ای به VCهای خود اختصاص نداد. در عوض، آن‌ها یک توکن دیگر به نام pOHM به آن‌ها ارائه کردند که امکان سوختن و تبدیل شدن به OHM را زمانی خواهد داشت که به همین میزان DAI در خزانه سپرده‌گذاری شود. میزان OHMای که سرمایه‌گذاران دریافت کردند معادل با 3درصد توکن‌های قابل عرضه OHM در آینده است و دارای یک زمان‌بندی vesting بر اساس میزان رشد OHM تنظیم شده است. به بیان ساده‌تر، Olympus DAO توکن‌هایی را در اختیار VCها قرار داد که تنها زمانی که خزانه این پروتکل به عددی بین 2 تا 5 میلیارد دلار برسد، قابلیت نقد شدن را خواهند داشت.
• مستندات Olympus DAO بسیار شفاف بوده و کد آن نیز کاملا متن باز است و شرکت‌های Audit معتبری این پروژه را مورد بررسی قرار داده‌اند.

نکات منفی:

• در حال حاضر تنها مشوق در نگهداری OHM، شرکت در staking برای بهره‌مند شدن از APY بسیار بالای پروژه است. این در حالی است که قیمت OHM توسط خریداران جدید این توکن تحت تأثیر قرار بگیرد. البته این امر تقریباً برای همه رمزارزها حتی بیت‌کوین نیز صادق است. درواقع، دلیل اصلی اینکه OHM یا بیت‌کوین ارزش دارند این است که مردم اعتقاد دارند این رمزارزها باارزش هستند. حتی اگر به طور فرض، همه مردم به این نتیجه برسند که دلار امریکا هم بی‌ارزش است، ارزش این ارز به صفر خواهد رسید.

• انتهای بازی OHM، تبدیل شدن به ارز دنیای رمزارزها است؛ که البته جداً هدفی غیرواقعی به نظر می‌رسد.
• از طرف دیگر، به نظر می‌رسد که قیمت OHM باید توسط دارایی‌هایی که در خزانه دارد پشتیبانی شود. ولی این ایده در عمل وجود ندارد. بر اساس سوالی که از تیم Olympus DAO پرسیده شده مبنی بر اینکه اگر ارزش بازار OHM از دارایی موجود در خزانه کمتر شود چه اتفاقی خواهد افتاد، پاسخ تیم توسعه دهنده این بوده است که این پروژه از دارایی خود برای خرید OHM و جمع کردن فشار عرضه استفاده نخواهد کرد. درواقع، پاسخ آن‌ها این بوده است که اگر این ارزش به کمتر از ارزش خزانه برسد، یک سرمایه‌گذار منطقی شروع به خرید کرده و این امر به افزایش قیمت OHM خواهد انجامید (ماتریس تصمیم‌گیری).
• بر اساس این ماتریس تصمیم، یک سرمایه‌گذار منطقی (rational) اقدام به stake کردن OHM به جای فروش آن خواهد کرد. این در حالی است که بیشتر سرمایه‌گذاران در بازار رمزارزها منقطی نیستند! احساسی (emotional) هستند!
• بر اساس مستندات ارائه شده توسط تیم توسعه‌دهنده پروتکل، این تیم نیز تقریبا ناشناخته است و اگرچه برخی از اعضای تیم هویت خود را فاش کرده‌اند، این وضعیت خیلی هم مناسب نیست.
• نکته منفی دیگر این است که اطلاعاتی در خصوص این که چه تعداد pOHM به VCها داده شده یا اعضای تیم چه مقدار از این توکن را در اختیار دارند، موجود نیست.
• اما مهم‌ترین نگرانی موجود در خصوص Olympus DAO، خزانه این پروتکل است. تنها 7 نفر به این خزانه دسترسی دارند و این دسترسی با یک مکانیزم چندامضایی (Multi-Signature) محقق می‌شود. در صورتی که 4 نفر از آن‌ها بخواهند امکان دسترسی به خزانه فراهم می‌شود. در صورتی که این اعضا یکدیگر را بشناسند، امکان وسوسه شدن 4 نفر از این 7 نفر و برداشت از این خزانه و فرار! نیز می‌تواند فراهم باشد.

سخن آخر

در نهایت می‌توان گفت که Olympus DAO یک تجربه اقتصادی شگفت‌انگیز است. اما در برخورد با این پروژه باید احتیاط را رعایت کرد. این پروژه تقریبا یک سال عمر داشته و راه زیادی تا تبدیل شدن به یک پروژه قابل اعتماد در حوزه DeFi در پیش دارد. ریسک‌های زیادی در استفاده از این پروژه وجود دارد؛ که البته به نظر می‌رسد روز به روز و با بلوغ بیشتر این پروتکل، در حال کاهش هستند. این پروژه در 11 ماه ابتدایی از راه‌اندازی خود دستاوردهای زیادی داشته و featureهای ارائه شده توسط آن، فضای DeFi را تحت تأثیر قرار داده است. البته، OHM به ارز دنیای رمزارزها تبدیل نخواهد شد، ولی شکی نیست که دستاوردهای تأثیرگذار بیشتری پیش روی این پروژه است.

تذکر: لازم به ذکر است که این مقاله حاوی هیچ‌گونه پیشنهاد سرمایه‌گذاری مشخصی نیست و تمامی محتوای (حتی اعداد و ارقام) ارائه شده در آن صرفاً جهت آشنایی و با هدف افزایش دانش خواننده بوده است.

[1] Decentralized Finance (DeFi)

[2] Trustless

[3] peer-to-peer

[4] Decentralized Exchanges (DEX)

[5] Decentralized Lending and Borrowing

[6] Decentralized Insurance

[7] Decentralized Central Bank

[8] Decentralized Currency

[9] Game Theory

[10] Digital Treasury

[11] Being pegged to

[12]Being backed by

[13] Passive

[14] Active

[15]Liquidity Provider Tokens (LP Tokens)