پولکادات: اینترنت بلاک‌چین‌ها

پولکادات (Polkadot) یک بلاک‌چین سازگار با قراردادهای هوشمند است که با نماد DOT در ماه می سال 2020 راه‌اندازی شد. در مقایسه با سازوکار اثبات کار (PoW)[1] به کار رفته در بسیاری از بلاک‌چین‌ها نظیر اتریوم، پولکادات با استفاده از سازوکار اثبات سهام (PoS)[2] کار می‌کند. پولکادات به شبکه‌های مبتنی بر بلاک‌چین اجازه می‌دهد تا در قالب سیستمی از پاراچین‌ها[3]به پولکادات متصل شده و با بلاک‌چین‌های دیگر ارتباط برقرار کنند. توسعه‌دهندگان می‌توانند تصمیم بگیرند که چه نوع کارمزدی از تراکنش‌های انجام شده در بلاک‌چین خود دریافت کنند و با چه سرعتی بلوک‌های تراکنش‌ها را در دفترکل دیجیتال تأیید نمایند. بنابراین، می‌توان پولکادات را یک پروتکل بلاک‌چین نسل آینده دانست که امکان یکپارچه‌سازی کامل شبکه‌ای از بلاک‌چین‌های موجود را در مقیاس گسترده فراهم می‌کند.

مفهوم Shard (معماری پایگاه داده)

پیش از ادامه مطلب، مناسب است که با مفهوم Sharding در حوزه معماری پایگاه داده آشنا شویم. یک Shard پایگاه داده یا به‌طور ساده یک Shard، یک پارتیشن افقی از داده‌ها در یک پایگاه داده یا موتور جستجو است. با هدف پخش بار، هر Shard روی یک سرور جداگانه پایگاه داده نگهداری می‌شود. برخی از داده‌ها در یک پایگاه داده در همه Shard‌ها وجود دارند، اما برخی فقط در یک Shard ظاهر می‌شوند.

معماری پولکادات

پولکادات شبکه‌ای از shardهای ناهمگن بلاک‌چین به نام پاراچین (Parachain) است. پاراچین‌ها در پولکادات به Relay Chain متصل شده و امنیت این اتصال توسط همین بخش تأمین می‌شود. علاوه براین، پولکادات برقراری ارتباط بین بلاک‌چین‌ها را تنها به آن‌هایی که به Relay Chain خود متصل هستند محدود نکرده و پاراچین‌ها می‌توانند از طریق پل‌ها (Bridges) به شبکه‌های خارج از پولکادات مانند بیت‌کوین و اتریوم متصل شوند.

معماری Polkadot از طریق پروتکلی به نام XCMP[4] اجازه تبادل هر نوع داده یا دارایی بین پاراچین‌ها را می‌دهد. این امر افق جدیدی از موارد استفاده و کاربردهای بالقوه را در حوزه‌هایی نظیر DeFi[5]، بازی‌ها، NFTها و نظایر آن‌ها باز کرده و اجازه می‌دهد تا زیرساخت‌های بلاک‌چین متعددی در زیست‌بوم پولکادات ساخته شود.

از آنجایی که Relay Chain در پولکادات تنها از 100 پاراچین پشتیبانی می‌کند، استفاده از سازوکار حراج اسلات‌هایParachain نحوه تصمیم‌گیری اصلی در خصوص اتصال پروژه‌های مبتنی بر بلاک‌چین به رله است. به طور کلی، 3 نوع پاراچین در شبکه پولکادات تعریف شده است: Parachainها، Parathreadها و Parachainهای عمومی.

پاراچین‌ها

پاراچین‌ها از طریق حراج slot پاراچین خریداری می‌شوند؛ حراج Slot شباهت بالایی به یک حراج سنتی دارد که شرکت‌کنندگان در آن با سرمایه واقعی پیشنهاد خرید با بالاترین قیمت را می‌دهند. برنده حراج با گرفتن یک تصویر لحظه‌ای (snapshot)، در یک زمان تصادفی، کمی قبل از پایان حراج مشخص می‌شود تا از بروز تقلب و اعلام قیمت لحظه آخری در حراج توسط شرکت‌کنندگان جلوگیری شود. پروژه‌ای که بیشترین مقدار توکن را در snapshot پیشنهاد داده باشد، برنده حراج خواهد بود.

اما این حراجی یک سازوکار نوآورانه هم دارد: پروژه‌های بلاک‌چینی که به دنبال دریافت یک Slot از Parahcain هستند علاوه بر این که می‌توانند با استفاده قفل کردن بخشی از سرمایه خود در قالب DOT در حراج شرکت کنند، می‌توانند از یک سیستم جمع‌سپاری وام به نام PLO[6] نیز استفاده کنند.

با استفاده از PLO پروژه‌های مبتنی بر بلاک‌چین متقاضی اتصال به پولکادات می‌توانند مقدار توکن مورد نیاز برای دریافت Slot را از طریق community و سرمایه‌گذاران خود تأمین کنند. در طرف مقابل، تفاوت اصلی بین PLO وICO [7] (برای سرمایه‌گذاران) در آن است که شرکت‌کنندگان در جمع‌سپاری وام، مالکیت و کنترل کامل روی توکن‌های خود را حفظ می کنند. شرکت‌کنندگان، DOT خود را قفل می‌کنند و در ازای آن توکن‌های بومی پروژه در قالب airdrop به کیف پول مشارکت‌کنندگان ارسال می‌شود.

اگر پروژه‌ای که برای دریافت Slot رقابت می‌کند برنده مزایده شود، تمام وجوه جمع‌سپاری‌شده برای یک دوره زمانی مشخص قفل می‌شود. این در حالی است که اگر توکن‌های ارائه شده برای شرکت در حراجی به سطح آستانه لازم برای برنده شدن در مزایده نرسد، تمام وجوه به مشارکت‌کنندگان بازگردانده می‌شود.

در این جا ذکر این نکته ضروری است که توکن‌های DOT ارائه شده به پروژه و برای رقابت در دریافت Slot به پروژه نمی‌روند. وام‌های جمع‌آوری شده از فرآیند جمع‌سپاری به قرارداد هوشمندی که پاراچین پروژه را به Relay Chain متصل می‌کند، برای مدتی مشخص بین 6ماه تا 2سال قفل می‌شوند. پس از پایان دوره اجاره پاراچین نیز، تمام DOTای که در ابتدا برای رقابت در دریافت Slot از کاربران دریافت شده بود، به کاربر بازگردانده می‌شود.

بخش خوب این‌جاست که کاربر شرکت‌کننده در فرآیند PLO هنوز توکن‌های بومی پروژه را در اختیار خواهد داشت! اما بخش چالشی، تغییرات قیمت DOT است. اگر در مدت قفل شدن توکن‌ها در قرارداد هوشمند، قیمت DOT به یک‌باره رشد شدیدی کند و به بالاترین مقدار ممکن هم برسد[8]، کاربرانی که در PLO شرکت کرده‌اند امکان فروش DOT را نخواهند داشت. بنابراین، اگر می‌خواهید در PLO به نفع یک پروژه شرکت کنید، باید از ارزشمند بودن پروژه و قابلیت ارائه ارزش به شما به حدی که ضرر ناشی از عدم فروش توکن‌هایتان را در بالاترین حد قیمتی بدهد، مطمئن باشید!

درواقع، سازوکار PLO یکی از عواملی است که موجب کمیاب شدن[9]توکن DOT شده و با قفل کردن بخش قابل توجهی از توکن‌های درگردش، سعی دارد ارزش توکن را ارتقاء دهد.

اولین حراج Slot پولکادات در 18 نوامبر 2021 به پایان رسید و در آن 5 پروژه Moonbeam، Acala، Parallel Finance، Astar و Clover Finance موفق شدند برنده حراج شوند.

همان طور که مشاهده می‌شود، این حراج منجر به جذب سرمایه بیش از 2.8 میلیارد دلاری شد. فهرست زمان برگزاری حراج‌ها نیز توسط پولکادات منتشر شده است.

پاراتردها (Parathread)

پاراترد یک سیستم پاراچین با مدل پرداخت به ازای استفاده (pay as you go) است که در آن، هر پروژه مبتنی بر بلاک‌چین می‌تواند دسترسی به امنیت، اتصال و مقیاس‌پذیری بلاک‌چین پولکادات را برای یک دوره زمانی خاص و به ازای پرداخت مبلغی مشخص در قالب DOT، تضمین کند. پس از اتمام دوره اجاره یک پاراچین نیز، پولکادات آن را در قالب Parathread به پروژه اختصاص می‌دهد.

در اصل، parathreadها سیستم رقابتی حراج پاراچین را بازتر کرده و فرصت پیوستن به زیست‌بوم پولکادات را برای ورود پروژه‌هایی که قدرت مالی تأمین سرمایه اولیه اتصال به پاراچین، یا community قدرتمند برای جذب سرمایه در قالب PLO را ندارند، فراهم می‌کند.

پاراچین‌های عمومی

پاراچین‌های عمومی[10]یا «پاراچین های اعطایی حکمروایی»[11]توسط سیستم حکمروایی زنجیره‌ای[12] پولکادات و با هدف ثبات بیشتر پروژه تخصیص داده می‌شوند. بلاک‌چین‌هایی که به این صورت به Relay Chain پولکادات وصل می‌شوند، ممکن است با سایر بلاک‌چین‌های بیرونی نیز از طریق Bridge در ارتباط باشند. این نوع Parachainها مدل اقتصادی مشخص و از پیش تعریف شده‌ای ندارند.

به عنوان نمونه‌ای از این نحوه تخصیص پاراچین به یک پروژه، می‌توان به پروژه Statemine اشاره کرد که در آن، اتصال به پاراچین با هدف قابلیت بهره‌برداری از دارایی‌های دیجیتال، stable coinها و NFTها اعطا شد.

بنیان‌گذار پولکادات و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی

گوین وود[13]، هم‌بنیان‌گذار اتریوم، بنیان‌گذار پولکادات و کوزاما (نسخه تستی فعال پولکادات) است. وی بنیان‌گذار بنیاد Web3 به عنوان یک موسسه غیرانتفاعی با تمرکز بر زیرساخت و فناوری اینترنت غیرمتمرکز است که با پولکادات محقق می‌شود.

پروژه پولکادات در فضای مجازی نیز فعال است و به عنوان مثال، حساب رسمی توئیتر آن بیش از یک میلیون دنبال‌کننده دارد.

اخبار کلیدی و تأثیرگذار

راه‌اندازی یک ابزار توسعه نرم‌افزار (developer took) به نام substrate connect؛ این ابزار یک کتاب‌خانه مبتنی بر JavaScript است که امکان برقرار نمودن رابطه Parachainهای پولکادات با DAPها را آسان می‌کند.

معرفی یک قابلیت جدید به نام Polkadot Gifts؛ که امکان ارسال DOT به عنوان هدیه به خانواده و دوستان را ایجاد می‌کند.

مدیرعامل بخش زیرساخت بلاکچین پروژه (Jutta Steiner) این پروژه را پس از 6 سال در نوامبر 2021 ترک کرد. اطلاعات تکمیلی در این خصوص ارائه نشده است.

در 22 دسامبر 2021، دویچه تلکام (بزرگ‌ترین اپراتور مخابراتی اروپا) با خرید DOT به یکی از بزرگ‌ترین Node Validatorهای این پروژه تبدیل شد. دکتر آندریاس دیتریش، رئیس مرکز بلاک‌چین دویچه تلکام در خصوص این اقدام، از اعتقاد عمیق دویچه تلکام به آینده این پروژه خبر داد. همچنین، هدف از خرید DOT را مشارکت فعال در مدیریت و حکمروایی این پروژه اعلام کرد و این اقدام را به عنوان بخشی از کسب‌وکار اصلی و در قالب سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC)[14]قلمداد کرد.

در ماه گذشته، پروژه Moonbeam (یکی از برندگان مزایده پاراچین) همEthereum Virtual Machin: EVM خود را راه‌اندازی کرد.

پروژه Astar (یکی از برندگان مزایده پاراچین) هم 22 میلیون دلار در از طریق Crypto VCها جذب سرمایه کرد.

یک گزارش ازElectric Capital نشان داد:

• اتریوم، پولکادات، کازموس، سولانا و بیت‌کوین، 5 اکوسیستم برتر بلاکچین از منظر تعداد developerها هستند.
• همچنین، روند توسعه پولکادات و سولانا نسبت به اتریوم در مدت مشابه پس از آغاز به کار، سریع‌تر است.
• در همین بازه، پروژه Acala (یکی از برندگان مزایده پاراچین) هم از راه‌اندازی AUSD خبر داد. AUSD اولین Stablecoin در اکوسیستم پولکادات است که با استفاده از DOT و ACA (که به عنوان جایزه به کاربران شرکت‌کننده در PLO ارائه شده و قابل معامله است) به عنوان وثیقه[15]ضرب می‌شود. این پروژه فرصت‌های جدیدی را به حوزه DeFi وارد خواهد کرد.

گوین وود (Gavin Wood) همچنین در مصاحبه‌ای اعلام کرد که نسل بعدی پولکادات، Polkadot 2.0 نام خواهد داشت. تمرکز Polkadot 2.0 روی افزایش مقیاس‌پذیری[16]، همکاری متقابل[17]، مدیریت خزانه‌داری[18] و parachain onboarding خواهد بود.

مروری بر قیمت DOT

علی‌رغم تمامی این اخبار، قیمت DOT در مجموع تغییرات خوبی را تجربه نکرده است. برخی از دلایل این امر عبارتنداز:

روند نزولی حاکم بر بازار رمزارزها از نوامبر 2021 و جابه‌جایی سرمایه ازAlt. Coinها به BTC؛ به طور اختصاصی در خصوص پولکادات، بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری انجام شده در DOT توسط شرکت‌های بزرگ بوده است که این شرکت‌ها بخش قابل توجهی از سرمایه خود از DOT را بهBTC و ETH تبدیل کرده‌اند.

اما خبر خوب این که توکن‌های در گردش[19]این رمزارز افزایشی نداشته است و از اوایل دی‌ماه 1400 تا اوایل اسفندماه 1400 شاهد کاهش 15میلیون واحدDOT در بازار بوده‌ایم. در حال حاضر، تقریبا 150میلیون DOT معادل 15% از سرمایه در گردش با استفاده از سازوکار حراج Slot پاراچین قفل شده است. از طرف دیگر، 52درصد ازDOT در حال حاضر Stake شده است. بنابراین بخش محدودی از DOT در حال حاضر قابل تبادل و معامله است و این به معنای قابلیت افزایش قیمت این coin با افزایش تقاضا است.

در حال حاضر، تحریک تقاضای DOT تنها از طریقParachain Auction انجام می‌شود. این به دلیل استفاده پروژه‌های موجود در اکوسیستم پولکادات از توکن‌های خودشان برای پرداختfee ها و استفاده ازDOT تنها به عنوان وثیقه برایMint کردن Decentralized Stablecoin است. اما با تکمیل و راه اندازی پروتکل همکاری متقابل (interoperability) درDOT، میزان تقاضا برای DOT افزایش خواهد یافت.

تذکر: لازم به ذکر است که این مقاله حاوی هیچ‌گونه پیشنهاد سرمایه‌گذاری مشخصی نیست و تمامی محتوای (حتی اعداد و ارقام) ارائه شده در آن صرفاً جهت آشنایی و با هدف افزایش دانش خواننده بوده است.

[1]Proof-of-Work (PoW)

[2]Proof-of-Stake (PoS)

[3] Parachain

[4]cross chain message parsing (XCMP)

[5] Decentralized Finance

[6] Parachain Loan Offering (PLO)

[7] Initial Coin Offering (ICO)

[8] All-time high (ATH)

[9] Scarcity

[10]Common good parachains

[11] government granted parachains

[12]on-chain government system

[13] Gavin Wood

[14]Venture Capital (VC)

[15] collateral

[16] Scalability

[17] interoperability

[18] Treasury Management

[19] Circulating Supply