وندالیسم چیست ، وندال کیست؟وراهکارها چیست؟

امین دائی زاده جلودار

وندالیسم : نوعی تخریب ارادی اموال به صورتی تکرار شونده،مستمر وبا انگیزه ی خاص تعریف می شود . آنها از تخریب ،شکستن و ایجاد بی نظمی و اختلال در وسایل، ابزار و تاسیسات عمومی ابراز مسرت و رضایت می کنند.

وندالیسم به مفهوم آسیب اجتماعی: ناسازگاری های حاکم بر روابط فرد و جامعه، تضعیف و فروپاشی اقتدار اخلاقی در تنظیم روابط بین افراد، تزلزل نهاد های جامعه در انتقال ارزش های اجتماعی ،سلطه ی شرایط نا بهنجار بر جامعه و واکنش و عکس العمل خصمانه و خشن برخی افراد به تحمیلات و شرایط نامطبوع ،نا مطلوب و غیر عادلانه تلقی نمود .

وندالسیم به مثابه ی یک انحراف یا کجروی : بودون« انحراف را به رفتاری اطلاق می کند که مخرّب زندگی بوده مورد سرزنش قرار گیرد یا موجب لطمه و جریمه گردد. (محسنی،م ،14:1386)

وندالیسم جرم و جنایتی خرد و جهانی : وندالیسم عمدتاً متوجه ی اموال و اشیاء است تا اشخاص و چناچه متوجه ی شخص نیز باشد اموال فرد مورد نظر است نه خود فرد.)

آلات و ابزار و وسایل تخریب (وندال ها):

وندال ها غالباٌ از وسایل وابزار مختلفی در تخریب و نابودی موضوعات مورد نظر خود استفاده می کنند از آن جمله می توان به آلات برنده نظیر چاقو و قیچی و ابزاری مانند آچار ،پنجه بوکس،کلید ،میخ،ناخن گیر،سنگ،مواد رنگی،جوهر، انواع اسپری های رنگی،تیرکمان ،تفنگ ،مواد شیمیایی ،قیر،چسب،مته،دریل و نظایر آن اشاره کرد.

الف)موضوعات تخریبی: موضوعات مختلفی بر اساس گزارش های بین المللی و جهانی در معرض وندالیسم و تخریب عمدی وندالها قرار دارند،در ذیل به فهرست برخی از آنها اشاره می شود:

1-شعار نویسی روی درودیوار2-الصاق و چسباندن آگهی های تبلیغی،آگهی مجالس ختم،آگهی فروش وسایل منزل،تبلیغ فیلم، اطلاعیه های کلاس های درسی و آموزشگاه ها در محل های غیر مجاز3- قرار دادن تراکت های انتخاباتی در محل های غیر مجاز4- یادگار نویسی با اسپری روی دیوار کوچه و خیابان5-چسبانیدن تراکت های و آگهی ها روی باجه های پست، تیر برق،باجه های تلفن، ایستگاه های اتوبوس،تابلوهای راهنمایی و رانندگی و نظایر آن 6- شکستن ودزدیدن سطل های زباله7-نصب تابلو و پرچم با میخ یا سیم و کابل به بدنه درختان خیابان و در و دیوار شهر.

ب)وسایط نقلیه:8- پاره کردن صندلی اتوبوس ها ،مترو، قطار،صندلی سینما ها، هواپیما ها9-خط کشیدن به بدنه اتومبیل و وسایط نقلیه شخصی و عمومی10- تخریب ایستگاه های اتوبوس ،سرقت چوب صندلی ها،شکستن دیوار ها و سقف های شیشه ای آنها11-شل کردن پیج ومهره صندلی هاودستگیره های اتوبوس ها .

ج) خیابانها و کوچه ها:12-کندن تراکت های تبلیغاتی از روی تابلو های بزرگ نصب شده در خیابان ها13- شکستن  درختان ،شکستن  لامپ و روشنایی های معابر عمومی و فضاهای سبز14-یادگار نویسی روی درخت ها ،در و دیوارهای توالت های عمومی،آسانسور ها،باجه هاو....15-تخریب باجه تلفن ،آسیب به دستگاه تلفن عمومی،بریدن سیم گوشی تلفن،شکستن شیشه باجه و کیوسک تلفن ها ی عمومی و ...

د)پارک ها،فضا های سبز و پارک های جنگلی: 16- شکستن درختان پارک17-چیدن گل ها و کندن بوته ها و گیاهان کاشته شده در پارک و فضای های سبز18-نوشتن یاد گاری برروی درختان و یا صندلی هاو نیمکت های پارک ها 19-ایجاد حریق عمدی در پارک ها خصوصاٌ پارک های جنگلی20-تخریب چمن داخل پارک ها و فضای سبز21-تخریب توالت ها و دستشوئی های داخل پارک ها و فضای سبز22-شکستن لامپ ها و چراغ های داخل پارک و فضای سبز23-تخریب سطل های زباله داخل پارک ها24-تخریب شیر های آب و دستگاه های آب سرد کن داخل پارک ها و فضای سبز25-تخریب وسایل محوطه مخصوص کودکان خصوصاٌ تخریب وسایل بازی بچه ها در پارک ها26-تخریب مجسمه ها و تابلوها ی نصب شده در داخل پارک ها و فضاهای سبز . (محسنی تبریزی،42:1383-41)

دین و حفظ نظم اجتماعی:

نشانه های دینداری:

1-«دینداری» که با سه متغیر مشارکت،دلبستگی و باور سنجیده می شود 2-«عضویت افراد در گروه ها وفرقه های دینی »که آثار آن با عنایت به محتوا و شدت انواعی از پیامهای تحریمی بررسی می شود که فرقه ها ی مختلف، با نشر آنها،ارزشهای اخلاقی بازدارنده از جرم و کجروی را به اعضا القا می کنند3-دینداری در سطح اجتماع که با سنجش آثار دین در سطح اجتماعات  اخلاقی معنا می شود.یعنی در نوعی فضای معنا دار دینی، اعم از اجتماع یا گروهی خاص و محدود که فرد،رفتار های روزمره خود را در کنش متقابل با آن سامان می دهد.بدین شکل، درونمایه این نشانگرعبارت است از برخودار بودن ارزشهای و هنجارهای دینی از نوعی تایید در محیط اجتماعی پیرامون و مقبولیت آنها به عنوان شالوده کنش متقابل اجتماعی،و4-شبکه دینی بین اشخاص که بیانگرگستره ی محاط شدن فرد در درون شبکه های کنش متقابل دینی با دیگر دینداران است و در آن، رفتار او را در خلال این کنشهای متقابل،کنترل می کنند.

1- استفاده از موا د ومصالح محکم2-استفاده از عامل ترس از پلیس3-بهبود و اصلاح محیط زیست4-آموزش و تبلیغ5-ایجاد مشارکت6-کنترل(نظارت) اجتماعی7-شناخت علل و انگیزه ها ی وندالیسم جهت درمان آنها.

راهکارهای دینی در زمینه ی بازدارندگی از کجروی و ایجاد و حفظ نظم اجتماعی:

 1-معنا دادن به زندگی: دین نوعی قضا و قدر ایجاد می کند و این اعتقاد، پاسخهایی معنا دار و غایت شناختی  را در ازای پرسش های همیشگی انسان در باره ی وجود و واقعیتهای این جهانی، ارایه می دهد که در غالب جوامع ،در اختیار دین است  .این پاسخ ها همچنین نوعی اعتقاد به پاداشهای معنوی وغیر ملموس را بر جمع متغیر های تقویت درونی می افزاید و این وضعیت، خود به معنای افزایش یافتن متغیر های موجود در فرآیند تقویت اجتماعی دین است.

 2-حمایت روانی :دین با متوجه ساختن افراد به نظام ارزشها و پاداشهای معنوی و همچنین با قرار دادن آنها در بستر مراسم و آیینهایی خاص،دیداران را از نوعی حمایت عاطفی بر خودار ساخته، وآنان را در حوادث مهم زندگی یاری می دهد

 3-ایجاد همبستگی اجتماعی:دین اهرم کارآمد استحکام و دوام بخشیدن به همبستگی اجتمعی است. چون با پیوندادن پیروان خود به یکدیگر و ایجاد و تقویت دلبستگی میان آنان،وحدت اجتماع را تامین می کند.این پیوند نیز از طریق طراحی مراسم گوناگون دینی وایجاد ارزشهاو باورهای مشترک،برقرار می گردد.

4-کنترل رفتار: نقش آفرینی دین در این عرصه در ابعاد زیر تصویر می شود :

-دین،ارزشها و هنجار های خاص خود را بر پیروانش عرضه و نقش کنترلی خود را با تقویت آن ارزشها و هنجار ها ،به شکل موثری ایفا می کند.

-دین می تواند در پرتو نوعی جامعه پذیری خاص به منبعی درونی برای کنترل رفتار بدل گردد.-دین از طریق پایبندی فرد به مجموعه ای از معیار های هنجارین که با ضمانتهای اجرایی اجتماعی همراست،به عنوان نوعی مکانیسم کنترل بیرونی عمل می کند.

5-محافظت از نظم اخلاقی: دین با همبستگی اجتماعی بین افراد نوعی نظم اخلاقی بوجود می آورد.

6-ایجاد اجتماع اخلاقی: دین ،انسانها را صرفاً در صورتی به نظم اخلاقی ملزم می سازد که آثار آن ،بر فرهنگ جامعه و همچنین بر کنشهای متقابل اجتماعی افراد ، سایه انداخته باشد.(سلیمی، و همکار،536:1383-533)

توصیه های کاربردی جهت پیشگیری از وندالیسم (پیش گیری): (preventation)  

یکی از راهبرد های اساسی در حوزه ی کنترل اجتماعی پیش گیری است.این راهبرد، عمدتاٌ پیشینی و متشکل از مجموعه راهکارهای مستقیم و غیر مستقیم که با هدف ایجاد امکانات و موقعیتهای بازدارنده از وقوع جرم ، کجروی و وندالیسم طراحی،سیاستگذ اری، طراحی و تدوین می گردد.

تدوین سیاست های پیش گیری در سه مرحله« پیش از وقوع وندالیسم، در زمان وقوع وندالیسم وپس از وقوع وندالیسم»انجام می گیرد.

در مرحله ی پیش از وقوع وندالیسم:

 در مرحله ی پیش از وقوع وندالیسم توجه عمده به گسترش چتر سلامت اجتماعی معطوف به همه آحاد جامعه (پیش گیری جامعه مدار) یا توجه به افراد «در خطر »  یا «مساله دار» (پیش گیری رشد مدار)به عنوان پیش زمینه های تحقق موثر مورد اهتمام قرار می گیر د:

1-ایجاد وگسترش  امنیت اجتماعی درسطح فراگیر وبهرمندی همگانی.2-فراهم ساختن و ارتقای توانمندی لازم برای استمرار بخشیدن به این امنیت درشرایط بحران های اجتماعی و بلایای طبیعی3- وضع قوانین مناسب تامین اجتماعی وحمایت همه جنبه از افراد و اقشار آسیب پذیر4-تدوین درسنامه آموزشی،تربیتی و علمی برای مدارس با هدف سپر های بازدارنده دربرابرآماج های کجروی و وندالیسم 5-افزایش مراکز مشاوره ی اجتماعی در محلات و مدارس با هدف توانمند سازی و کاهش مسایل اجتماعی.

در این مرحله هدف شناسایی کمبود ها ،مشکلات اجتماعی تربیتی تحصیلی فرهنگی افراد در خطر ومداخله های روانی و اجتماعی  جهت توانمند ساختن آحاد جامعه به ویژه افراد در معرض خطر می باشند .

در مرحله ی وقوع کجروی: فعالیت های اساسی عبارت است از بررسی همه جانبه ی کجروی از جمله نمود ها، علل شکل گیری و همچنین مکانیسم های گسترش آن.از جمله دیگر راهکار ها ی اساسی این مر حله،گسترش توانمندی ها و امکانات نهاد های فعال در عرصه ی  پیش گیری موقعیتی (پلیس، دادگاه های جزایی و خانواده،دادگاه های کودکان و نوجوانان،موسسات مددکاری اجتماعی و... ) است که با هدف هر چه کارآمد تر ساختن آنها و در محورهای زیر صورت  طراحی و اجرا می شود :برزسی ساختار ها، امکانات و چگونگی عملکرد این نهاد ها ،طراحی برنامه های تقویت و پیشبرد آنها و سر انجام، آموزش اعضا.

در مرحله ی پس از وقوع کجروی :هدف عمده، انسانی کردن مجازات ها و کار آمد ساختن درمان و توان بخشی به منظور فراهم آوردن زمینه بازگشت موثر کجرو به جامعه است که با برنامه ریزی در جهت توسعه ی نهادهای جزایی موجود یا ایجاد جایگزین های مناسب برای آنها به مرحله ی اجرا در می آید. این توسعه در محور های زیر مورد توجه قرار می گیرد :1- اصول تعیین و اجرای مجازات؛2-برنامه های متعدد توان بخشی در محدوده ی زیستی و روانیو اجتماعی؛3-برنامه های آزادی مشروط و آماده سازی فرد برای از سر گیری زندگی اجتماعی ،4- تجهیزات زندان ها و مراکز اصلاح و تربیت؛5-برنامه های پس از آزادی مشروط یا نهایی و به ویژه تدابیر کمک به فرد آزاد شده در بازیابی جایگاه اجتماعی؛و6- برنامه های نظارتی و...

 1- سلیمی،علی وداور،محمد(1385)«جامعه شناسی کجروی»قم،نشر حوزه و دانشگاه،چاپ دوم، جلد اول، تعداد صفحه608.

2-محسنی تبریزی،علیرضا(1383)«وندالیسم»تهران،نشر انتشارات آن،چاپ نخست ،یک جلد، تعداد صفحه324.

3- محسنی،منوچهر(1386)« جامعه شناسی انحرافات»تهران،نشرطهوری،چاپ نخست ،یک جلد،تعداد صفحه333