لوگو چیست و بررسی ویژگی های لوگو:

قبل از بررسی ویژگی­های لوگو بهتر است اول به این سوال پاسخ دهیم که لوگو چیست؟ لوگو یک نماد و نشانه­ ی تصویری است که هویت بصری و معرف یک شرکت یا هر کس یا چیز دیگری است.

به جای واژه­ ی لوگو می­توان معادل­ های آرم یا نشانه را نیز استفاده کرد. من شخصاً واژه­ ی نشانه را ترجیح می­دهم اما واژه­ ی لوگو متداول­ تر است. به همین دلیل در این نوشتار از واژه ­ی لوگو استفاده شده است.

لوگوها را می­ توان به سه شاخه ­ی کلی تقسیم کرد: لوگوهای تصویری، لوگوهای نوشتاری و لوگوهای ترکیبی (ترکیب تصویر و نوشتار).

این شاخه­ ها، خود زیرشاخه­ های دیگری نیز دارند که صحبت درباره ­ی آن­ها مربوط به موضوع این نوشتار نیست و انشالا در نوشتار دیگری درباره ­ی آن­ها صحبت خواهد شد.

خب حالا وقتی که یک لوگو را می­ بینیم از کجا باید بفهمیم که این لوگو طراحی خوبی دارد یا نه؟ ممکن است جواب شما این باشد که آدم با دیدن می­تواند زشتی یا زیبایی را تشخیص دهد. اما این جواب درستی نیست. اول این­که زشتی یا زیبایی امری نسبی است و تا حد زیادی وابسته به نوع نگاه زیبایی­ شناسانه است که خود موضوعی بسیار مفصل است. دوم این­که لوگو یک طراحی کاربردی است و صرف زیبایی اصلاً برایش کافی نیست.

بنابراین باید ویژگی­ های لوگو را بشناسیم تا بتوانیم یک لوگو را نقد کنیم و نتیجه بگیریم که این لوگو طراحی خوبی دارد یا نه. البته باید به این نکته هم توجه کرد که یک لوگو برای خوب بودن لازم نیست که همه ی ویژگی­ها را داشته باشد.

خب حالا بعد از مقدمه­ هایی که گفته شد، می­ رویم سراغ بعضی از مهم­ترین ویژگی­های لوگو:

1- لوگو باید تا حد امکان ساده باشد. چرا باید ساده باشد؟ چون سادگی باعث می­ شود که طرح در ذهن مخاطب بماند و این دقیقاً همان هدفی است که طراح دارد. پس تا جایی که می­توانید طرح را ساده و ساده­ تر کنید و هر عنصر تصویری اضافه­ ای را حذف کنید. خب حالا این سوال پیش می ­آید که تا چه حد می­توان طرح را ساده کرد و آیا حدی برای ساده کردن وجود دارد یا نه؟ بله حدی وجود دارد. طراح تا حدی می­تواند طرح را ساده کند که مالکیتش روی طرح حفظ شود؛ مثلاً طراح نمی­تواند یک دایره را به عنوان لوگو طراحی کند. چون دایره یک شکل عمومی است و هیچ ­کس نمی­ تواند روی آن مالکیت داشته باشد. بنابراین طراح باید لوگو را تا جایی که می­تواند ساده کند اما نه آن­قدر که مالکیتش را روی اثر از دست بدهد.

2- لوگو باید در اندازه­ های کوچک نیز به خوبی و به وضوح دیده شود. خیلی وقت­ ها لازم است که لوگوها در اندازه­ های کوچک استفاده شوند. بنابراین یک لوگوی خوب باید در اندازه­ های کوچک هم کیفیت تصویری­ اش را حفظ کند. برای این­که لوگو کیفیت تصویری­ اش را در اندازه­ های کوچک حفظ کند، باید هم به ضخامت فضاهای مثبت (پر) توجه کرد و هم به ضخامت فضاهای منفی (خالی). همچنین بهتر است رنگ­ها و تونالیته­ های نزدیک به هم را در کنار هم قرار نداد.

3- در طراحی لوگو باید هماهنگی فرم و محتوا رعایت شود. فرم به شکل ظاهری طرح می­گویند و محتوا به معنا یا احساسی که توسط فرم به مخاطب القا می­شود. به عنوان مثال لوگوی یک باشگاه ورزشی باید حس تحرک و قدرت را القا کند و لوگوی یک شرکت صنعتی باید جدی و قابل اعتماد باشد.

4- بهتر است لوگو قابلیت حجم شدن داشته باشد. ممکن است صاحب لوگو بخواهد در یک طراحی محیطی لوگو را به شکل حجم درآورد یا لوگو را به شکل تندیس درآورد تا در جشنواره­ ای از آن استفاده کند یا به هر دلیل دیگری ممکن است لازم شود لوگو تبدیل به حجم شود. پس بهتر است لوگو این قابلیت را داشته باشد.

5- لوگو باید منسجم باشد. یعنی عناصر تصویری و نوشتاری در کنار هم یک کل واحد و یکپارچه را تشکیل بدهند.

6- ترکیب ­بندی لوگو باید صحیح باشد. ترکیب ­بندی به طور کلی به دو شاخه­ ی متقارن و نامتقارن تقسیم می­شود. ترکیب ­بندی­ های متقارن از لحاظ تصویری متعادلند؛ یعنی انرژی­های تصویری در دو سوی خط تقارن به یک میزان پخش شده است اما این نوع ترکیب­ بندی­ ها معمولاً یکنواخت و کسل­ کننده ­اند. پس به شکل کلی بهتر است از ترکیب­ بندی­ های متقارن استفاده نشود؛ هرچند استثناهایی نیز وجود دارد. به طور معمول حالت مناسب این است که ترکیب­ بندی نامتقارن اما متعادل باشد.

7- لوگو باید هویت فرهنگی داشته باشد. وقتی از هویت لوگو صحبت می ­شود، منظور این نیست که طراح حتماً باید از نستعلیق، فرم­های اسلیمی و غیره استفاده کند که البته استفاده و الهام گرفتن از این پیشینه­ های فرهنگی خیلی هم خوب است. پیشینه­ های فرهنگی بسیار غنی سرزمینمان ایران امتیازی است که طراحان ایرانی دارند و می­ توانند از آن استفاده کنند اما معنایش آن نیست که حتماً باید استفاده کنند. شاید به جای جمله­ ی «لوگو باید هویت فرهنگی داشته باشد» بهتر باشد بگوییم که «لوگو نباید از لحاظ فرهنگی بی­ هویت باشد» و بی­ هویت بودن یعنی استفاده­ ی بی­ دلیل از پیشینه­ ها و هویت­ های فرهنگی سرزمین­ های دیگر. مثلاً فرض کنید لوگوی یک شرکت ایرانی از یک طرح قرون وسطایی اروپایی الهام گرفته باشد. خب چه دلیلی دارد؟

8- در لوگو باید به فضاهای منفی نیز توجه کرد. در طراحی لوگو فضاهای منفی (خالی) تقریباً به اندازه­ ی فضاهای مثبت (پر) اهمیت دارند. گاه فضاهای منفی خود القا کننده­ ی شکلی می­ شوند. بنابراین فضاهای منفی باید بسیار با دقت و هوشمندانه طراحی شوند.

9- در لوگو باید از رنگ و افکت­ های تصویری بسیار کم و با احتیاط استفاده شود. رنگارنگ بودن و افکت­ های تصویری باعث شلوغی طرح می­ شوند و با سادگی لوگو در تضادند. روند معمول این است که طراح یک نسخه­ ی سیاه و سفید و یک نسخه­ ی تک رنگ یا با رنگ­های محدود را به مشتری تحویل می­ دهد.

10- لوگو باید گریدبندی داشته باشد. گرید در معنای ساده یعنی صفحه­ ی شطرنجی که عناصر تصویری بر مبنای آن تنظیم می­ شوند اما معنای واقعی گرید فراتر از این حرف­ هاست و به معنای روابط هندسی بین عناصر بصری است که خود مبحثی گسترده محسوب می­ شود.