دسته‌بندی انسان‌ها در تفسیر انسان به انسان

در تصویر بالا، دسته‌بندی انسان‌ها از منظر تفسیر انسان به انسان نشان داده شده است. نخست، انسان‌ها از نظر روحی یا مرده اند و یا زنده. انسان کافر از منظر قرآنی انسان مرده است. خود کافران نیز در دو دسته قرار می‌گیرند: کافرانی که سر جنگ با اسلام ندارند و کافرانی که جنگ‌طلب هستند.

انسان‌های غیر کافر (زنده) نیز خود به دو دسته‌ تقسیم می‌شوند: افرادی که در خواب غفلت اند و افرادی که بیدار و هشیار هستند.

انسان‌های بیدار و هشیار، یا از نظر روحی دچار بیماری هستند و یا اینکه از نظر روحی سالم اند. افراد بیمار ممکن است بیماری‌شان سبک و سطحی باشد یا اینکه بیماری‌شان ریشه‌دار و مزمن باشد.

افراد سالم نیز دو دسته اند، افراد سالمی که در کمالات روحی ناقص اند، و افرادی که در کمالات روحی کامل اند.

انسان‌های کامل نیز خود دو دسته اند: انسان اصیل الهی، و انسانی که به صورت اکتسابی و در همراهی معنوی با انسان اصیل به کمال رسیده است. انسان کامل اصیل، پیامبران و اولیای الهی هستند و انسان‌های کامل اکتسابی، دانشمندان مؤمن به خدا و نیکوکار هستند.

در تفسیر انسان به انسان، به انسان کامل، انسام محکم نیز گفته می‌شود و به انسان‌های زنده‌ی غیر کامل، انسان متشابه گفته می‌شود.

همان‌طور که آیات قرآنی متشابه نیز با آیات قرآنی محکم تفسیر می‌شود، انسان متشابه نیز برای تفسیر خود و کسب کمالات باید به انسان محکم مراجعه کند.