نقش اختیار در وجود انسان

وجود انسان دارای دو جنبه است: یکی وجودی که خیر محض است و از ناحیه‌ی خداوند متعال به او عطا شده است، و دیگری وجودی اکتسابی که از طریق نیت، ایمان، کردار، و رفتار انسان ساخته می‌شود. همین وجود اکتسابی است که انسان را سزاوار عذاب الهی یا پاداش الهی می‌کند. آنچه که وجود موهبتی را به وجود اکتسابی پیوند می‌دهد، اختیار، یعنی قدرت تصمیم‌گیری و انتخاب است. وجود موهبتی از ناحیه‌ی خدا است و انسان در آن نقشی ندارد. اما وجود اکتسابی را انسان با قدرت اختیار خود (که البته اختیار نیز از ناحیه‌ی خدا است) و از طریق نیت، ایمان، و کردار و رفتار خود می‌سازد. همان‌طور که در مباحث ریاضی، از نمودار وِن برای نمایش مفاهیم مجموعه‌ها استفاده می‌شود، در اینجا نیز مفهوم‌های یاد شده را به صورت نموداری گویا تصویرسازی کرده ام که در ادامه خواهد آمد. برای آگاهی بیشتر پیرامون این موضوع، به کتاب تفسیر انسان به انسان آیت‌الله جوادی آملی، صفحه‌ی 309 تا 313 مراجعه شود.