نقد و بررسی انیمه Grave of the Fireflies

مدفن کرم های شب تاب

ایسائو تاکاهاتا نامی آشنا در صنعت انیمه ژاپن و همچنین در کشور ما ایران است. هایدی و آن شرلی نام دو مجموعه انیمیشنی هستند که در سال های دور از تلویزیون ایران پخش شدند و نسل های زیادی از کودکان با آن ها خاطره دارند. تاکاهاتا به همین خاطر در ایران از معروفیت بیشتری برخوردار است زیرا کارگردان این دو مجموعه محبوب است. ایسائو تاکاهاتا یکی از سه موسس استودیو جیبلی است که تمامی دوست داران انیمیشن های ژاپنی این استودیو را به خوبی می شناسند. استودیویی که با نام میازاکی و تاکاهاتا در هم تنیده شده و آثار بزرگی را به جهان معرفی کرده است. تاکاهاتا و میازاکی بعد از جدا شدن از استودیو توهی استودویی جدید را تاسیس کردند که بعد ها جیبلی نام گرفت و انیمه مدفن کرم های شب تاب اولین اثری بود که تاکاهاتا برای این استودیو ساخت. اثری جهانی که علارغم انیمیشن بودنش به هیچ عنوان برای کودکان ساخته نشده است. اثری غمناک و دردناک درباره یکی از بزرگترین فجایع جهان یعنی جنگ جهانی دوم.انیمه مدفن کرم های شب تاب اثری ضد جنگ درباره وقایع اتفاق افتاده بعد از جنگ جهانی دوم برای مردم ژاپن است. زمانی که درباره جنگ در سینما صحبت می کنیم باید با دو مفهوم ژانر جنگ و ضد جنگ آشناییت داشته باشیم. جهان معاصر دو جنگ جهانی اول و دوم را تجربه کرده است. سینما نیز با توجه به اهمیت این دو واقعه و جنگ های دیگری که در اقصا نقاط جهان رخ می دهد همیشه درباره جنگ اثار زیادی را تولید کرده است. سینمای ژانر جنگ بعد از جنگ جهانی اول و تا سالهای بعد از جنگ جهانی دوم به وجود امده است. جایی که سینما با تاثیر از این دو جنگ دست به تولید آثاری در خصوص رشادت های سربازان در نبردها، تشویق مردم برای پیوستن به جنگ، تبلیغات سیاسی از طریق فیلم و غیره زد. آثاری که عمدتا جنگ را بزرگ و هیجان انگیز به نمایش در می آورند و عمدتا آمریکایی ها و هالیوود در ساخت این آثار دست داشتند. بعد از پایان این دو واقعه و شروع جنگ ویتنام و شکست آمریکا در این نبرد سینما راهی متفاوت را این بار در برخورد با جنگ در پیش گرفت. این بار به جای ستایش جنگ به نکوهش آن پرداخت و شروع به نمایش آثار مخرب جنگ بر روی مردم و سربازان، رنج و درد حاصل از جنگ و ویرانی هایی که جنگ برجای خواهد گذاشت کرد. در این دوران در تضاد با ژانر جنگ ژانری به وجود آمد که آن را ژانر ضد جنگ نامیدند. انیمه مدفن کرم های شب تاب دقیقا در همین ژانر ساخته شده است و قرار است آن روی زشت جنگ را به نمایش بگذارد.

عمده اثار انیمیشنی شاخص جهان در ژانر ضد جنگ توسط ژاپنی ها ساخته شده است و صنعت انیمیشن غرب با توجه به ذات سرگرمی خود تقریبا وارد تولید آثاری در ژانر ضد جنگ نشده است. اثاری همچون bare foot gen 1983 ، grave of the fireflies 1988 ، the wind rises 2013 و in this corner of the world 2016 آثاری هستند که در ژانر ضد جنگ ساخته شده اند. از بین این آثار انیمه های مدفن کرم های شب تاب و ژنرال پابرهنه می توانند اثار خاصی باشند زیرا که جنگ را برخلاف آثار ضد جنگ دیگر نه از دید بزرگسالان بلکه از دید کودکان روایت می کنند. روایتی که نشان می دهد تا به چه اندازه جنگ می تواند بزرگ غمناک و درد آور باشد. انیمه مدفن کرم های شب تاب داستانی اقتباسی از رمان مشهور ژاپنی با همین نام است. این رمان توسط اکییوکی نوساکا در سال 1967 نوشته شده است. نوساکا که خود جنگ جهانی دوم را در بچگی تجربه کرده است و پدر و خواهر خود را نیز در این جنگ از دست داده است درباره هدف خود از نوشتن این داستان این گونه می گوید:"من این کتاب را ننوشتم تا درباره جنگ روایتی کنم یا راوی تاریخ باشم. من این کتاب را نوشتم چون می توانستم برادر بهتری برای خواهر کوچکم باشم اما نبودم."