روند فناوریهای نوظهورِ زیرساختی:مدیریت یکپارچه نقاط پایانی

این نوشتار، متن مقاله ­ای با همین عنوان است که در شماره 102 مورخ تیرماه 1401نشریه پیوست منتشر شده است. برای مطالعه مقاله می­ توانید به لینک زیر مراجعه نمایید.

https://peivast.com/p/135328

پاندمی کووید 19 اگرچه منجر به خسارات جانی و مالی بسیاری در سطح دنیا شد، اما بنا بر نیازهای متعددی که ایجاد کرد، منجر به توسعه و پیشرفت فناوری­های مختلفی گردید. یکی از فناوری­هایی که پاندمی و غلبه دورکاری بر فعالیت­های حضوری به توسعه و پیشرفت آن کمک نمود، «مدیریت یکپارچه نقطه پایانی» یا Unified end point management است. اگرچه «مدیریت یکپارچه نقطه پایانی» که بین متخصصان فناوری اطلاعات به اختصار UEM نامیده می ­شود، از سال 2016 معرفی شده است اما تحت تاثیر افزایش نیاز به دورکاری در دوران پاندمی، رشد چشمگیری داشته و به یکی از روندهای فناوری­های نوظهور شناسایی شده توسط گارتنر در سالهای 2019 تا 2023 تبدیل شده است. در گزارشات «روندهای فناوری­های نوظهور گارتنر»، UEMها در حوزه «محل کار دیجیتال» دسته ­بندی می­ شوند و فرایند استقرار آنها در سازمانهای بزرگ تا پایان سال 2021 تکمیل گردیده است. این روند فناوری به عنوان یکی از روندهای با ریسک استقرار پایین و ارزش متوسط برای سازمانها شناخته شده است.

تا سال 2024 حدود 50% سازمانها از UEMها استفاده خواهند کرد. این در حالی است که در سال 2020 کمتر از 5% سازمانها به استفاده از این فناوری تمایل داشته ­اند. اندازه بازار UEMها در سال 2020 حدود 3.39 میلیارد دلار برآورد شده است و پیش­ بینی می ­شود تا سال 2030 به حدود 53.65 میلیارد دلار برسد. از نظر صنعت هم پیش­ بینی می ­شود بخش سلامت و درمان پیشتاز استفاده از نرم­ افزارهای مدیریت یکپارچه نقطه­ پایانی باشد. صنعت بانکداری و خدمات مالی، کارخانجات تولیدی، فناوری ارتباطات و اطلاعات و خرده فروشی­ها نیز رتبه­ های بعدی کاربرد این نرم ­افزارها را خواهند داشت.

اما UEM چیست؟ UEM مفهومی است که بر اساس «ابزار خودت را بیاور» یا Bring your own device (که به اختصار BYOD نامیده می شود.) توسعه داده شده است و همانطور که اشاره شد از سال 2016 با تاکید بر یکپارچه­ سازی مدیریت امنیت معرفی می ­شد اما شیوع پاندمی موجب تمرکز این مفهوم بر دورکاری گردید که این مسئله مدیریت یکپارچه ­ای از کلاینتها را در حوزه های گوناگون، شامل امنیت، طلب می­ کرد. خصوصا که با غلبه دورکاری، تنوع، متغییر بودن، ناشناخته بودن و جابجایی ابزارهای کاربران (کاربرانی که ابزارهای خود را برای اتصال به شبکه سازمانی استفاده می ­کنند)، مدیریت نقطه پایانی را پیچیده می ­کند.

در پرسشی از مدیران فناوری اطلاعات 1000 شرکت مشخص شد، 30% از آنها از تعداد نقاط پایانی شرکت اطلاع نداشتند و 70% دیگر به اعدادی تقریبی اشاره نمودند. بررسی شرکت «لاگ­ می­ این» (فعال در حوزه پلتفرم­های دورکاری و خودکارسازی فناوری اطلاعات) نشان می ­دهد که برای شرکت­های با اندازه (تعداد پرسنل) 1000 تا 3000 نفر به طور میانگین 1920 نقطه پایانی وجود دارد. لذا به پیچیدگی­ هایی که پیشتر ذکر شد، متناسب با اندازه سازمان­ها، باید پیچیدگی تعداد نقاط پایانی را نیز اضافه کرد.

از منظر فنی نیز، UEMها کلاسی از ابزارهای نرم­ افزاری هستند که یک رابط کاربری واحد برای مدیریت کلاینت­ها مهیا می ­کنند. در واقع UEM وسیله­ ای است که به بخش فناوری اطلاعات در سازمان اجازه می ­دهد تا از طریق یک کنسول واحد و یکپارچه، منابع و اپلیکیشن­ های سازمانی را روی هر نوع ابزار (Device) پیاده و ایمن سازی نماید. همچنین واحد فناوری اطلاعات به کمک این فناوری قادر است تا تمام نقاط پایانی اعم از موبایل، لپتاپ، دسکتاپ و ابزارهای محیط کار مانند پرینترها را مدیریت و ایمن­ سازی نماید.

یک UEM ایده آل باید در قالب یک پلتفرمِ یکپارچه فضای کار دیجیتال، مدیریت مرکزی همه اپلیکیشن ها و برنامه­ های مورد استفاده نقاط پایانی، فارغ از سیستم عامل، را به صورت مرکزی، در اختیار سازمان قرار دهد. در واقع لازم است تا یک UEM ایده ­آل 5 مزیت محوری را به سازمان ارئه نماید:

1- یکپارچه سازی جامع مدیریت نقاط پایانی شامل:

- یکپارچه ­سازی نقاط پایانیِ تحت پلتفرم های متفاوت (مک، ویندوز، لینوکس، اندروید یا iOS)

- پیکربندی، کنترل و رصد تمام ابزارها از یک کنسول مدیریتی واحد

- به روزرسانی پیکربندی ­ها و نرم­ افزارها

- مدیریت دسترسی مبتنی بر نقش

- نمای کلی کاربران، دستگاه ها و برنامه­ های متصل به شبکه

- گزارش انطباق سخت­ افزار و نرم افزار با سیاست­های فناوری اطلاعات شرکت

- گزارش هشدار سلامت دستگاه/سیستم

- توزیع خودکار محتوا و اپلیکیشن­ ها بر اساس گروه­بندی کاربران

- ثبت نام کاربر و دستگاه جدید

2- حفاظت از داده‌های شرکتی و برنامه‌ها در هر شبکه­ ای

3- ایزوله ­سازی اپلیکیشن ­ها

4- مدرن سازی مدیریت دسکتاپ: UEM، سیستم‌ عامل­ ابزارها را با استفاده از فناوری­های پیشرفته تغییر می ­دهد تا از این طریق، استقرار (سیستم عامل یا هر نرم­ افزار دیگری) را ساده نماید. همچنین UEM از طریق ارائه بهینه برنامه­ ها و پچینگهای خودکار، به ایمن نمودن فرایند پیاده­ سازی سیاستهای ابری کمک می ­کند. علاوه بر این موارد UEM مدیران را قادر می ­سازد تا روی نقاط پایانی، محتوا و برنامه ­ها را ردیابی، حسابرسی و گزارش نماید.

5- کاهش هزینه از طریق خودکارسازی فرایندها و وظایف واحد فناوری اطلاعات در شرکت­ها

ارائه دهندگان UEM

با توجه به روند رو به رشد تقاضا برای UEMها، شرکت­های متعددی ارائه نرم­ افزارهای مدیریت یکپارچه نقطه پایانی را در دستور کار قرار داده ­اند. گارتنر در گزارش بررسی بازار ارائه دهندگان نرم­ افزارهای مختلف با نام Gartner Magic Quadrant، در سال 2021 از 8 شرکت به عنوان ارائه دهندگان UEM نام می ­برد که در بخش رهبران بازار از مایکروسافت با محصول Microsoft Endpoint Manager و VMware با محصول Workspace ONE به عنوان رهبران بازار نام برده شده­ است. سایر ارائه ­کنندگان نیز شامل IBM (با محصول IBM Security MaaS360)، Ivanti، ManageEngine، BlackBerry، Matrix42 و Citrix (با محصول Citrix Endpoint Management) است.

با توجه به موارد فوق می­ توان گفت نیاز برآمده از پاندمی کرونا برای دورکاری و نیاز شرکت­ها به یکپارچه ­سازی پیکربندی، کنترل و نظارت نقاط پایانیِ متنوع، متغیر و جابجا شونده ی آنها موجب توسعه و رشد بازار نرم ­افزارهای مدیریت یکپارچه نقطه پایانی شده و بازار مناسبی را برای ارائه کنندگان ایجاد نموده است. همچنین این نرم ­افزارها می ­تواند، فارغ از دورکاری کارکنان یا استقرارشان در محل کار، مدیریت نقاط پایانی متعدد و متنوع را برای شرکتهای بزرگ، ساده و کارا نماید. به نظر می­ رسد در ایران نیز با توجه به افزایش تمایل کارکنان به انعطاف در محل فعالیت، همچنین افزایش مسائل زیست محیطی که موجب تعطیلی­ های ناخواسته شرکت­ها و سازمان­ها می­ شود، الزام به پذیرش این فناوری­ها توسط واحدهای فناوری اطلاعات در شرکت­ها و سازمان­ها تسریع شود. لذا مناسب است تا با مطالعه اقدامات شرکت­های بزرگ دنیا آمادگی­ های لازم برای پذیرش این فناوری کسب شود.