فناوری های زیرساختی در آینده نزدیک

گارتنر، به عنوان یکی از مشهورترین شرکتهای پژوهش و مشاوره فناوری اطلاعات، سالانه نقشه راهی از روندهای فناوری اطلاعات را منتشر می­ نماید. این نقشه راه برای دو گروه شرکتهای بزرگ و شرکتهای کوچک و متوسط تدوین می­ شود. نقشه راه منتشر شده برای سال 2021 تا 2023 برای شرکتهای بزرگ، بر اساس پرسش از متخصصان فناوری اطلاعات در 437 شرکت بزرگ تهیه و تدوین شده است. تعریف گارتنر از شرکتهای بزرگ در این نقشه راه مبتنی بر درآمد بیش از یک میلیارد دلار در سال است.

در این نقشه راه، گارتنر فناوریها را به 6 حوزه امنیت، محل­ کار دیجیتال، اتوماسیون فناوری اطلاعات، ذخیره ­سازی و پایگاه داده، زیرساخت کامپیوتر و خدمات پلتفرمی و شبکه تقسیم نموده است.

گارتنر علاوه بر اینکه این فناوری­ها را از نظر حوزه، تقسیم ­بندی می ­نماید، آنها را از نظر ریسک استقرار در شرکتها و همچنین ارزش مورد انتظار برای شرکت­ها نیز به سه گروه تقسیم می­ کند. ریسک، شامل سه سطح کم ریسک، ریسک متوسط و پر ریسک و ارزش نیز شامل سه سطح ارزش کم، متوسط و زیاد است. مبنای تحلیل ریسک در مطالعات گارتنر شامل بلوغ بازارگاه/ فروشنده، پیچیدگی/ تطابق معماری، ریسک امنیت، دسترسی به استعدادها، چالشهای انطباق با رگولاتور، هزینه پیاده سازی و تخریب فرایندها و خدمات فعلی است. همچنین مبنای ارزش در نظر گرفته شده برای هر فناوری شامل افزایش کارایی هزینه، بهبود سرعت و چابکی، ارتقا تاب ­آوری، بهبود کارایی کارکنان و افزایش درآمد از طریق بهبود محصولات و خدمات است.

ریسک و ارزش فناوری­ها

پراکندگی میزان ریسک فناوری­های سال 2021 تقریبا یکسان است. 36% از فناوری­ها دارای ریسک بالا برای شرکت­ها هستند. از بین فناوریهای با ریسک بالا 40% آنها در وضعیت پایلوت قرار دارند و 60% باقیمانده نیز در وضعیت استقرار و پیاده ­سازی هستند. این نسبت در سال 2020 برای وضعیت برنامه ریزی و پایلوت، 80% و برای وضعیت استقرار 20% بوده است. از این تغییرات می ­توان نتیجه گرفت که شرکتها با پذیرفتن ریسک این فناوریها در جهت استقرار و پیاده سازی فناوری­های جدید پیش رفته­ اند. خصوصا که 70% فناوریهای در حال استقرار و پیاده سازی، که از ریسک بالایی برخوردارند، برای شرکتها ارزش متوسط و بالایی را به همراه دارند.

وضعیت فناوری ها

از سال 2019 به تدریج از تعداد فناوری­هایی که در وضعیت برنامه­ ریزی یا پایلوت بوده ­اند کاسته شده و بیشتر آنها به مرحله استقرار رسیده­ اند. این آمار نشان دهنده کوتاه شدن زمان پذیرش فناوری­های نوظهور در شرکت­ها است. در میان حوزه­ های فناوری، اکثر فناوریهای ذخیره­ سازی و پایگاه داده، محل کار دیجیتال و خودکارسازی فناوری اطلاعات همچنان در وضعیت پایلوت قرار دارند.

نگاهی به پراکندگی فناوری­ها بر اساس حوزه­ های مختلف، نشان می­ دهد تمرکز فناوری­ها در حوزه ­های مختلف نزدیک به هم است اما حوزه «زیرساخت کامپیوتر و خدمات پلتفرمی» اندکی بیشتر مورد توجه قرار گرفته و تعداد فناوری­های این حوزه بیشتر است. نکته دیگر در این خصوص این است که فناوری­های سه حوزه «ذخیره سازی و پایگاه داده»، «محل کار دیجیتال» و « خودکارسازی فناوری اطلاعات» عمدتا در مرحله پایلوت قرار دارند و این نشان دهنده این است که این گروه از روندهای فناوری اطلاعات احتمالا در سالهای آینده با ورود به فاز استقرار و پیاده­ سازی جزو روندهای مورد توجه شرکت­ها و سازمانهای بزرگ، برای کاربرد، خواهند شد. خصوصا اینکه بیش از نیمی از این فناوری­ها ریسکی پایین و متوسط و همچنین ارزش متوسط و بالا برای سازمانها دارند. با نگاهی به این سه حوزه ملاحظه می­ شود که فناوریهای تسهیل­گر عملیات و فرایندهای نقطه پایانی، ابری سازی ابزارهای مورد نیاز، ابزارهای خودکارسازی عملیات و فرایندها و ابزارهای مجازی­ سازی و هوشمندسازی مورد توجه توسعه دهندگان فناوری بوده است.

ارزش و ریسک محوری فناوری­ها

در میان ارزش محوری فناوری­ها برای کسب و کارها مهمترین ارزش، بالا بردن تاب­ آوری شرکتها است. فناوری­هایی که به بالا بردن بهره­ وری کارکنان کمک می ­کند در رتبه بعدی ارزش محوری فناوری­ها برای کسب و کارها قرار دارد. بهبود چابکی و سرعت نیز در رتبه بعدی قرار دارد. فناوری­های معرفی شده ارزشهای محوری دیگری را نیز به همراه دارند اما با توجه به اهمیت بسیار کمتر آنها برای کسب و کارها در این بخش از گزارش گارتنر به آنها اشاره نشده است.

طبق گزارش گارتنر از نظر شرکتهای بزرگ مهترین ریسک محوری برای پذیرش فناوریهای جدید در حوزه فناوری اطلاعات، کمبود استعداد در این زمینه است. این ریسک در مقایسه با سال 2020 برای شرکتها بیش از 16 برابر رشد داشته است.

روندهای کلی

گارتنر سه روند کلی را برای فناوری­های نوظهور در حوزه فناوری اطلاعات شناسایی نموده است که مجموعا بر تسهیل، توانمندسازی و بهینه­ سازی شرکتها در حوزه ­های مختلف تمرکز نموده­ اند. روندها به شرح زیر است:

1- توانمند کردن فناوران کسب و کارها

- افزایش ارائه خدمات به صورت سلف سرویس (شامل خدمات فناوری اطلاعات شرکتها یا خدمات کسب و کار آنها)

- فعال­سازی ظرفیت­های داده و تحلیل داده

- سرمایه­ گذاری روی مدیریت ابری برای پشتیبانی محیط­های پیچیده

2- تسهیل عملیات بدون وابستگی به مکان

- تمرکز بر امن­ سازی نقاط دسترسی

- شکل دهی مجدد شبکه­ ها برای محیط­های توزیع شده

- تمرکز بر زیرساختهای لبه

3- بهینه­ سازی سرمایه­ گذاری شرکتها در حوزه فناوری اطلاعات

- توجیه­ پذیر بودن فناوری­های فعلی ذخیره ­سازی و پایگاه داده

- پذیرش منتخبی از فناوری­های خودکارسازی فناوری اطلاعات در شرکت­ها

با توجه به روندهای کلی فوق می ­توان گفت که ریشه توسعه فناوری­های مورد استفاده در شرکت های بزرگ تسهیل عملیات بدون وابستگی به مکان است. به نظر می­ رسد اثر پاندمی، شرکت های بزرگ را نیز بر آن داشته تا به ارایه خدمات به مشتریان و همچنین به ارایه دسترسی به کارکنان خود فارغ از محل استقرار کارکنان به عنوان یک نیاز اساسی توجه ویژه ­ای داشته باشند و به نظر نمی­ رسد این نیاز بعد از رفع موضوع پاندمی نیز فراموش گردد. در این زمینه توانمندسازی کسب و کارها با استفاده از فناوری و همچنین افزایش اثربخشی حوزه فناوری اطلاعات به عنوان زیرساخت تسهیل عملیات بدون وابستگی به مکان مورد توجه شرکت های بزرگ قرار گرفته است. طبیعتا به زودی این روندها در کشور عزیز ما نیز بروز خواهد نمود و با مطالعه اقدامات شرکت­های بزرگ مورد مطالعه می ­توان آمادگی لازم را برای ظهور و بروز این فناوری­ها در سازمان ها ایجاد گردد.