آگاهی والدین از بازی‌های واقعیت مجازی (کنترل والدینی (5 و 6))

شیرجه در اقیانوس دیجیتال، شاید غرقشان کند؛ غریق نجات فرزندتان باشید!

مرتضی جمشیدی / بازی بان - شماره پنجم و ششم/ مهر و آبان 97

لینک دانلود: bazibaan.com

پیشرفت سریع تکنولوژی با هر هدفی که از سوی شرکت‌ها یا مراکز تحقیقاتی و صنعتی صورت بگیرد، امکان تأمل کردن در خصوص اثرات جانبی آن‌ها و آشنا شدن بیشتر پژوهشگران با پدیده‌های نوظهور را محدود نموده است. واقعیت مجازی شاید پس از فراگیر شدن بازی واقعیت افزوده با عنوانِ مشهور بازی پوکمون گو در ایران ظهور و بروز بیشتری پیدا نمود و در ذهن بازیکنان این وسوسه را ایجاد کرد که می‌شود دنیاهای جدید بازی را هم تجربه کرد! تجربه متفاوتی که گاه با اسکن کردن دنیای واقعی و نمایش موجودات خیالی یا آبجکت‌های بازی روی صفحه موبایل ظاهر می‌شود و گاهی هم با بر سرگذاشتن عینک‌هایی که به دستگاه کنسول و رایانه وصل می‌شوند و یا حتی نمونه‌های ارزان قیمتی که با موبایل، شما را در دنیای تعاملی بازی‌های دیجیتال با قابلیت تصاویر 360 وارد می‌نمایند. به هر حال باید پذیرفت که ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که این پیشرفت سریع ابزار سرگرمی، آب دهان کودکان و نوجوانان را به راه می‌اندازد و فارغ از استفاده‌های علمی و هدفمند افراد بالغ، می‌تواند شناخت آن‌ها از دنیای اطرافشان را دستخوش طوفان‌های سهمگینی نماید. از اینرو در این شماره از مجموعه مطالب کنترل والدینی، به سراغ آشنایی والدین با ابزار جدیدی به نام واقعیت مجازی که دنیای بازی‌های دیجیتال را تغییر داده است می‌رویم. برای پرداختن بهتر به این موضوع، از منابعی مانند وب‌سایت کامان سنس مدیا بهره گرفته شده است.

احساسی که در استفاده از هدست‌های VR برای انسان رخ می‌دهد مانند این است که انگار آدم روی یک ترن هوایی بسته شده‌ است و یا داخل اعضای بدن انسان در حال حرکت است و فعالیت‌های مری را بررسی می‌کند و این احساسات جذابیت بسیار بالایی برای همه به خصوص کوددکان و نوجوانان دارد. در حالی که تاثیر VR بر روی کودکان - با وجود کاربرد بالقوه آن از آموزش گرفته تا دارو - برای تمام افراد شناخته شده نیست. واقعیت مجازی می‌تواند باعث شود که شما گمان کنید چیزهایی که از واقعی نبودن آن‌ها مطمئن هستید را احساس می‌کنید . البته سایر رسانه‌ها هم می‌توانند حس "بودن در آنجا" را – چیزی شبیه حضور روانی – به شما بدهند اما خب نه در حد تکنولوژی واقعیت مجازی!

موارد اساسی و کلی که باید بدان توجه جدی کنید

حالا که این ابزار هر روز بیشتر از روز گذشته در دسترس افراد بیشتری قرار می‌گیرد بهتر است شما به عنوان یک پدر و مادر فعال و آگاه در عصر رسانه با ظرفیت‌ها و همینطور دام‌های این تکنولوژی بیشتر آشنا شوید. یکی از گزارش‌های خوبی که شما می‌توانید در خصوص کودکان و واقعیت مجازی از آن استفاده کنید، گزارش منتشر شده از سایت کامان سنس مدیا است که با کمک مدیر و موسس آزمایشگاه تعامل انسان مجازی دانشگاه استنفورد تهیه شده است و یک نمای ابتدایی از کاربرد توسعه تکنولوژی و اثرات بالقوه آن بر کودکان ارائه می‌دهد. در زیر به مطالبی در خصوص تعامل با عینک‌های واقعیت مجازی به عنوان آنچه که نیاز است شما به عنوان پدر و مادر بدان توجه کنید اشاره می‌شود:

1- همه چیز در VR بسیار شدیدتر است

از آنجا که مغز تجارب واقعیت مجازی را مانند تجارب واقعی پردازش می‌کند، می‌تواند احساس ترس، اضطراب، حواس‌پرتی ، شادی و هیجان را تحریک کند. همچنین ممکن است شخصیت‌ها در VR تاثیر بیشتری از شخصیت‌ها در تلویزیون، بر روی کودکان داشته باشد که این اثرات می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

2- واقعیت مجازی جنبه‌های منفی بالقوه و جدی دارد

واقعیت مجازی در بهترین حالت خود، دنیای جدید و چشم‌اندازهای تازه‌ای را آشکار می‌کند که کودکان قادر به تجربه در زندگی واقعی نخواهند بود و در بدترین حالت، کودکان را در معرض محتوای نامناسب قرار می‌دهد که " احساس واقعی " دارند. اثرات بلند مدت VR بر روی مغز، ناشناخته و در حال پیشرفت هستند و همین عامل، باعث نگرانی والدین و سازندگان است. بر اساس گزارش اشاره شده در بالا،60 درصد والدین نگران اثرات منفی VR بر روی سلامت کودکانشان هستند.

3- واقعیت مجازی بعنوان یک ابزار آموزشی برای کودکان مشتاق

دانش‌آموزان نسبت به یادگیری با VR مشتاق‌تر هستند تا بدون آن. اما VR لزوما در یادگیری موثر نیست! با وجود اینکه هنوز تمام پاسخ‌های مربوط به تاثیر VR روی کودکان را نداریم، اما برخی از مزایا و معایب آن‌را باید در نظر داشته باشیم.

4- در خرید و استفاده از این بازی‌ها به رده‌سنی توجه جدی نمایید

سن توصیه شده در روی بسته بندی هدست را بررسی کنید و اجازه ندهید بچه‌های کوچکتر از محصولاتی که برای بچه‌های بزرگتر طراحی شده است استفاده کنند. این درجه‌بندی سنی بر اساس شواهد پزشکی مبنی بر اثرات جانبی روی مغز و بینایی نیست، اما بهترین حدس و گمان سازندگان است که کدام محصول برای چه سنی مناسب‌تر است .

5- عاقلانه بازی‌ها را انتخاب کنید

از آنجا که تجربه بازی VR می‌تواند شدیدتر از بازی‌های معمولی باشد ، مهم است که بررسی کنید تا مطمئن شوید بازی، محتوا و موضوع مورد نظر، برای کودک شما مناسب است یا خیر.

6-بچه ها ممکن است در طی بازی کردن به در و دیوار بخورند، پس بیشتر مراقبشان باشید

زمانی که کودکان از عینک دستگاه استفاده می‌کنند ، خود را با لمس کردن دیوارها به سمت اتاق می‌برند ، پس بیشتر مواظبشان باشید. همچنین بچه ها قادر به دیدن وسایل اطرافشان نیستند، پس برای آن‌ها یک زمین بازی خلوت و امن در خانه ایجاد کنید. مثلا به اندازه یک فضای یک متر در یک متر (یا بیشتر) و اطراف آن را برای آن‌ها خالی کنید.

7- توجه‌تان را به احساسات هم فیزیکی و هم عاطفی معطوف کنید

اگر فرزندتان دچار سرگیجه، ناراحتی، دل درد و یا عصبانی و مضطرب شد، برای مدتی استراحت او را به استراحت دعوت کنید .

8- بازی‌های اکشن خشن را انتخاب نکنید

اجازه بازی‌هایی را که باعث تقلید تجربیات خشن مانند استفاده از اسلحه می‌شود را به کودکان ندهید. در مقابل از VR استفاده کنید تا کودکان را در معرض چیزهایی مانند بازدید از یک کشور خارجی قرار دهید که به طور عادی قادر به دیدن، احساس کردن و یادگیری آن‌ها هستند.

9- با آن‌ها در مورد تجربیاتشان صحبت کنید و تفکر انتقادی را از یاد نبرید

از آنجا که VR بسیار واقعی است، زمان بسیار خوبی برای صحبت کردن در مورد تجربیات کودک شما در بازی است. بپرسید چه احساسی دارد؟ تفاوت بین VR و بازی‌های معمولی چیست؟ و خلاصه ببینید چگونه VR به شما کمک می‌کند تا از ظرفیت‌های این سرگرمی تکنولوژیک با رعایت میزان استفاده از آن بهره ببرید.

10- تجربه ترس شدیدتر در اثر بازی‌های ترسناک و دلهره‌آور

آن دسته از افرادی که با واقعیت مجازی بازی کرده باشند بر این گفته صحه می‌گذارند که دامنه هیجانات و همینطور عمق آن‌ها در این دست بازی‌ها شدیدتر است. گویی غوطه‌وری در این بازی‌ها به حدی است که بازیکن را در عمق بیشتری از خود غرق می‌کند. تجربه ترس واقعی‌تر در بازی‌هایی مانند رزیدنت اویل، بتمن یا ... امکان بیشتری را برای ایجاد اختلالات خواب در کودکان و نوجوانان به ارمغان خواهد آورد.

11- امکان ضعیف شدن قوه تخیل

زمانی که شما از یک بازی واقعیت مجازی استفاده می‌کنید، فرصت جدید و جذابی به نام تجربه ورود و تعامل با یک دنیای جدید و نزدیک به واقع را خواهید داشت. دنیایی که به جای قوه تخیل شما، خیال پردازی می‌کند و شما در این دنیا بیشتر نظاره‌گر خواهید بود تا خیال پرداز! درست مانند حالتی که یک رمان می‌خوانید در مقابل حالتی که فیلم سینمایی آن رمان را تماشا می‌کنید.

12- عدم توانایی در تشخیص مرز دنیای مجازی و دنیای واقعی در اثر استفاده افراطی

بازی‌های اینچنینی قادر خواهند بود در صورت استفاده بیش از حد بازیکنان، منجر به عدم تشخیص مرز دنیای واقعی و مجازی شوند. ذهنِ در حالِ توسعه کودکان و نوجوانان، برای شناخت کاملی از دنیای حقیقی، نیازمند است تا تجربیات حضور اجتماعی، شناخت طبیعت، شناخت ویژگی‌های خود و درکِ درستِ احساسات را در دنیای واقعی تکمیل نموده و رشد دهد در حالیکه تعامل زیاد با دنیای مجازی، شناخت ناقصی را برای ایشان حاصل می‌نماید.

کارکردهای مثبت بازی‌های واقعیت مجازی

همانطور که در خصوص اغلب وسایل تکنولوژیک می‌توان محاسنی را برشمرد، در خصوص واقعیت مجازی نیز کارکردهای موثری همچون استفاده از این ابزار در آموزش و کلاس‌های درس مدارس، استفاده در آموزش مهارت‌های پزشکی و یا خلبانی، بهبود بیمارانی که دچار برخی اختلالات مغزی هستند، کمک به درمان بیمارانی که مبتلا به فوبیا می‌باشند و ... را می‌توان ذکر نمود. همچنین بازی‌هایی که از ابزار واقعیت مجازی استفاده می‌کنند، می‌توانند در صورت رعایت رده‌سنی و همینطور زمان مناسب بازی کردن و محل استاندارد استفاده، بازیکن را در میزان بالاتری از غوطه‌وری قرار دهند.

اثرات جانبی منفیِ واقعیت مجازی

کودی لوییس در یادداشتی (2018) با الهام از مقاله‌ای در مجله Business Insider به ذکر برخی از اثرات منفی این تکنولوژی جدید پرداخته است. مقاله‌ای که ما را به یکی از راه حل‌های ساده در خصوص استفاده از این وسیله توصیه می‌کند، راه حلی که در یک جمله خلاصه می‌شود : "هر از چندگاهی از کار با دستگاه VR خود دست بکشید!". مسأله‌ای که او بدان می‌پردازد توجه دادن ما به این مطلب است که ما به اثرات بلند مدت این فناوری بر ذهن و بدن انسان واقف نیستیم؛ به عبارتی در موقعیتی قرار داریم که می‌گوییم "ببینیم چه می‌شود!". موقعیت ترسناکی است، و البته همین مطلب در مورد گوشی‌های همراه هوشمند نیز صدق می‌کند. اما اثراتی که بیزینس اینسایدر به آن‌ها اشاره می‌کند به همراه برخی از اثرات منفی دیگر عبارتند از:

1- از دست دادن آگاهی فضایی

این اثر بیش از حد، واضح بوده و خب یک راه حل ساده دارد: قبل از پوشیدن دستگاه VR از محیط اطراف خود آگاه باشید. اما مشکل زمانیست که به مدت طولانی در حال استفاده از VR هستید (بیش از 30 دقیقه) که پس از آن، افراد اشیا ریز و درشتی را که در اطرافشان بوده، فراموش کرده و ممکن است به آن‌ها برخورد کنند و آن‌ها را به زمین بیاندازند.

2- سرگیجه و گم‌‌گشتگی

حد این اثر برای هر کسی تفاوت دارد؛ درست مثل هر چیز دیگری در زندگی. ورود افراد مستعد نسبت به بیماری‌های حرکتی و سرگیجه به دنیای VR ممکن است کار چندان درستی نباشد، اما حتی اگر هم مستعد به این شرایط ناخوشایند هم نباشید، ممکن است با استفاده بیش از حد از VR به آن دچار شوید. اگر این حس ناخوشایند به شما دست داد، هدست VR را از سرتان بردارید.

3- تشنج

اگر مستعد به تشنج هستید، بهتر است به طور کلی از استفاده از این دستگاه خودداری نمایید؛ چرا که این فناوری می‌تواند واکنش‌هایی در این زمینه را بربینگیزد. البته افراد عادی که از بیماری صرع رنج نمی‌برند، لازم نیست نگران باشند. حداقل تا جایی که تجربه ثابت کرده، موردی از این قبیل گزارش نشده است.

4- حالت تهوع

آنچه به عنوان"بیماری سایبری" ترجمه می‌شود، با وجود فناوری بسیار شایع شده است. توضیحاتی درباره‌ی بیماری سایبری در مقاله‌ای از نیویورک تایمز بدین صورت آمده است: "عدم هماهنگی در بیماری حرکتی معمول و متداول زمانی رخ می‌دهد که جنبش‌هایی در ماهیچه‌ها و مفاصل و همچنین اعضای مارپیچی و درهمِ گوش داخلی خود حس کنید، اما نتوانید آن‌ها را ببینید. به همین علت است که ایستادن بر عرشه کشتی و نگاه کردن به افق در بهبود حالتان به شما کمک می‌کند. اما این مطلب در مورد بیماری حرکتی دیجیتال برعکس است. شما نظاره‌گر حرکاتی همانند چرخش‌ها و پیچش‌های یک فیلم سینمایی یا بازی رایانه‌ای هستید که هیچ کدام را حس نمی‌کنید؛ اما نتیجه همان است: احتمالا به تداخلی حسی دچار شده‌اید که موجب شده است حس تهوع به شما دست بدهد."

5- درد چشم

درست مثل تماشای طولانی مدت تلویزیون یا خیره شدن به صفحه نمایشگر رایانه، خستگی کوتاه مدت چشم در VR عادی است. با این حال، با کمی دست‌کاری در تنظیمات سیستم خود می‌توانید این مسئله را برطرف نمایید. طول عمر این فناوری هنوز آن قدر زیاد نیست که اثرات بلندمدت قابل توجهی بر دید انسان، مشخص شده باشد.

6- سوژه‌ی دوربین‌های مخفی و کلیپ‌های خنده‌دار و شاید هم گریه‌دار می‌شوید!

با حضور فناوری در هر جنبه‌ای از زندگی، جایگزینی "واقعیت مجازی" به جای واقعیت حقیقی به معنای واقعی کلمه روز به روز محتمل‌تر می‌شود. حقیقیت این است که نمی‌دانیم فناوری به چه سمتی در حال حرکت است و تا زمانی که به آن نرسیم هم نخواهیم فهمید. با این حال، به نظر می‌رسد که یکی از جنبه‌های منفی این فناوری این است که اگر حین استفاده از VR دست گلی به آب دهید و کسی از شما فیلم بگیرد، احتمالا سر از یکی از کلیپ‌های خنده‌دار شبکه‌های اجتماعی در می‌آورید.