آیا مرغ همسایه غاز است!؟

رویکرد فرهنگی رسانه‌ها در حوزه بازی

علی متقی/ بازی بان - شماره سوم/ مرداد ماه 97

لینک دانلود: bazibaan.com

وظیفه یک رسانه تخصصی انتقال اطلاعات به روز و مفید فایده برای خواننده است. امروز در حوزه بازی‌های دیجیتال انواع رسانه‌ها مشغول فعالیت هستند. مجلات، سایت‌ها، صدا و سیما، تلویزیون‌های اینترنتی و پادکست‌ها از جمله مهمترین این رسانه‌ها می‌باشند. حال برای آشنایی بیشتر بطور مختصر به معرفی چند نمونه از این رسانه‌ها می‌پردازم.

از قدیمی‌ترین رسانه‌ها در حوزه بازی، نشریه‌های تخصصی هستند. از سالها پیش مجلاتی مانند بازینما، بازی رایانه، دنیای بازی و ... بصورت چاپی و در سال‌های اخیر مجلات بسیاری بصورت الکترونیکی با موضوع بازی منتشر شده‌اند. بنده چون از خواننده‌های قدیمی این نشریات بودم، می‌توانم بگویم که هر کدام بنا بر دغدغه‌ها و سلایقی که داشته‌اند فعالیت کردند. مثلاً مجله دنیای بازی از بخش‌های متنوعی تشکیل شده بود و هم خوانندگان تخصصی و هم عموم علاقه‌مندان حوزه بازی را با خود همراه می‌کرد. اغلب مجلات هم از چندین بخش کلیشه‌ای نقد و بررسی، معرفی بازی، اخبار و پوشش رویدادهای مرتبط تشکیل شده بودند و این تصاویر جذاب بازیها و البته قلم خوب نویسندگان بود که رنگ و لعاب کار را تکمیل می‌کرد. گاهی برای یک بازی پرونده چندین صفحه‌ای تهیه می‌شد و از تاریخچه بازی‌ها با ذکر جزئیات مطلبی منتشر می‌شد.

در دسته سایت‌های اینترنتی هم اوضاع مشابه بود با این تفاوت که بدلیل ماهیت اجتماعی و کاربر محور بودنشان، ارتباط بهتری با مخاطب برقرار می‌شد و البته به روز و به لحظه می‌توانستند اخبار را منتشر کنند.

در چند سال گذشته نیز صدا و سیما برنامه‌هایی در حوزه بازی تولید و پخش کرده که بصورت گذرا عناوینشان را ذکر می‌کنم. برنامه‌های تلویزیونی مانند به روز (شبکه سه)، رسانش (شبکه امید)، کافه پلی (شبکه دو) و برنامه‌های دیگری از این دست که بصورت مستمر از تلویزیون پخش می‌شوند. در رادیو نیز اغلب برنامه‌ها بصورت گفتگو محور و بیشتر با رویکرد آسیب شناسانه پخش شده است.

خوب تا اینجا شما خواننده محترم با هر سطح از دغدغه کم و بیش همراه این رسانه‌ها بوده‌اید، کما اینکه اکنون هم رسانه تخصصی بازی‌بان را مطالعه می‌کنید. آیا رسانه‌هایی که تا به حال در این حوزه فعال بوده‌اند توانستند بازی‌ها را خوب به مردم معرفی کنند؟ ملاک خوب معرفی کردن چیست؟ آیا صرف نقد کردن فنی و تخصصی و اعطای یک امتیاز، تمام رسالت یک رسانه است؟ چند درصد از رسانه‌ها تاکنون نقد محتوایی از بازی‌ها ارائه کرده‌اند؟

با پاسخ به این سوالات مشخص می‌شود که فعالان این حوزه بیشتر با چه رویکردی وظیفه اطلاع رسانی خود را انجام داده‌اند. آیا این رویکرد فرهنگی بوده یا ضد آن؟!

از سوی دیگر در میان رسانه‌های زیادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند به یک نمونه می‌توان اشاره کرد که با رویکرد فرهنگی به تحلیل بازی‌های دیجیتال پرداخته و با نام کالبدشکافی بازی‌های رایانه‌ای از سال 1392 تا 1396 به قلم محمود بلالی مشغول به فعالیت بود که به شکل منحصر به فردی به تحلیل محتوایی بازی‌های بزرگ پرداخته است.

اما با نگاهی به دیگر رسانه‌ها می‌توان متوجه شد که از حیث محتوا پا را فراتر از توصیف داستان بازی و فضای پیرامون آن نگذاشته‌اند. حتی گاهی آنقدر بی‌توجه به محتوا و تاثیرگذاری فرهنگی آن بوده که بازی‌های بسیار تاریک، دارای صحنه‌های غیر اخلاقی و شبه پورنو را با تعریف و تمجید از بعد فنی مورد بررسی قرار داده و در مواردی توسط رسانه‌های رسمی کشور مانند صدا و سیما به عنوان یک بازی مورد تحسین به مردم معرفی و انجام آن را توصیه کرده‌اند!

امروزه رده‌بندی سنی بازی‌ها در همه دنیا و در رسانه‌های تخصصی بازی جایگاهی ویژه دارند که بخشی جدایی‌ناپذیر از صفحات بازی و اطلاعات اولیه قابل ارائه به مخاطب هر رسانه (سایت و مجله و ویدئو و ...) شده‌اند. اگر به مهم‌ترین و پرمخاطب‌ترین سایت‌های بازی از جمله GameSpot مراجعه کنید، خواهید دید که تمام بازی‌های منتشر شده دارای نشان رده بندی سنی ESRB (آمریکا) هستند. اما در یکی از قدیمی‌ترین سایت‌های بازی کشورمان یعنی بازیسنتر با مرور آخرین نقد و بررسی‌ها متوجه میشویم که این حداقل انتظار نیز رعایت نشده و حتی بازی‌هایی که دارای رده سنی ESRA (رده‌بندی سنی بازی‌ها در ایران) هستند، این رده در صفحات پروفایل بازی ذکر نشده است. حتی در تریلرها یا ویدئوهای تبلیغاتی بازی‌ها در خارج از کشور مرسوم است که در ابتدا رده سنی بازی نمایش داده شود.

البته یک رسانه دغدغه‌مند که با شعار کار فرهنگی پا در این عرصه نهاده است، می‌بایست بیش از این‌ها اقداماتی را انجام دهد. یک نویسنده علاوه بر بررسی ابعاد فنی و هنری یک بازی، لازم است حداقل اشاره‌ای به رده‌سنی و محتوای بازی بررسی شده (از جمله خشونت و ترس و ...) داشته باشد. وقتی که ما بعد از هزاران تعریف و تمجید از گیم‌پلی و گرافیک و داستان جذاب یک بازی، عطشی در خواننده (یا بیننده رسانه‌های تصویری) ایجاد می‌کنیم، لازم است به او یادآور شویم که این بازی دارای صحنه‌هایی خشونت آمیز است که ممکن است برای سن او مناسب نباشد. با وجود سازمان ESRA که بازی‌ها را از نظر محتوایی بررسی می‌کند؛ صاحبان رسانه به راحتی با مراجعه به وبسایت این مجموعه به آدرس esragames.ir و جستجوی نام بازی می‌توانند از رده‌سنی آن آگاه گردند و با مطالعه شرح کامل در صفحه معرفی بازی، از شدت محتوای آسیب‌رسان هر بازی مطلع گردند.

امیدواریم که رسانه‌های بازی بیش از پیش به درج نشان رده‌سنی بازی‌ها به جهت فرهنگ‌سازی عمومی آن توجه کنند و در این راستا اقداماتی عملی انجام دهند. مثلاً در رسانه‌های ویدئویی نشان رده‌سنی گوشه تصویر درج شود یا رده سنی توسط گوینده اعلام گردد و در سایت‌ها و مجلات نیز این نشان با توضیحاتی مختصر قرار داده شود. مطمئن باشیم که این حرکت اگر عمومی شود، فرهنگ استفاده بازی‌ها در سنین مناسب جا خواهد افتاد. مانند شعاری که در سایت ESRA به چشم می خورد: بهترین سن برای هر بازی، بهترین بازی برای هر سن.