DAV ؛ پلتفرم زیربنایی حمل‌ونقل درون‌شهری!

انقلابی در حوزه حمل‌ونقل

طی چند سال گذشته «بلاکچین» از یک مفهوم تخصصی موردعلاقه تکنولوژیست‎ها، به یکی از جریانات اصلی آگاهی عمومی تبدیل‌شده است. بااینکه بسیاری افراد این کلمه را دست‌کم یک بار شنیده‌اند، اما تعداد کمی هستند که دقیقاً می‎دانند بلاکچین چیست و به چه‌کاری می‎آید. یکی از این افراد «نوآم کوپل» مدیرعامل و بنیان‌گذار بنیاد DAV است که با تیمش دارند سعی می‌کنند با استفاده از بلاکچین، بافتی یکپارچه برای اکوسیستم حمل‌ونقل درون‌شهری (Mobility) آینده خلق کنند.
هدف نهایی، خلق یک شبکه غیرمتمرکز حمل‌ونقل است که اجازه می‌دهد هر تعداد شرکت با هر تعداد مشتری در آن فعالیت کنند. چیزی شبیه به اینترنت که هر کاربر روی آن می‌تواند با هر کاربر دیگری (چه آدم چه یک وسیله‌ی نقلیه)، ارتباط برقرار یا تراکنش انجام دهد. درست برعکس وضعیت امروز که تقریباً تمام خدمات دهندگان، ازجمله پلتفرم‎های اشتراک خودرو (Car-Sharing) درخواست سفر (Ride-Hailing)، حمل‌ونقل خرد (Micro Transit) یا حمل‌ونقل عمومی، جدا از هم کار می‌کنند؛ بلاکچین در قلب این سامانه‌ شبکه‌ای متن-باز (Open-Source) قرار می‌گیرد.

چنین پلتفرم بازی (Open Platform) که کوپل و بنیاد DAV تصویر می‌کنند می‌تواند برای اکوسیستم حمل‌ونقل درون‌شهری بسیار حائز اهمیت باشد. علاوه بر این‌که اجازه می‌دهد شرکت‌های بسیاری در این پلتفرم مشارکت و همکاری داشته باشند، بالقوه می‌تواند کمک کند که مزایای اجتماعی یک سیستم حمل‌ونقل اشتراکی خودکار به‌طور کامل تحقق پیدا کند. هدف بلندمدت آن است که تعداد خودروهای درون خیابان‌های شهرها کاهش پیدا کند و استفاده از آن‌هایی که در خیابان باقی‌مانده‌اند به حداکثر برسد. درواقع این یک سیستم چندوجهی (Multimodal) است که به مردم امکان می‎دهد مدام بین دوچرخه و ماشین و حمل‌ونقل درون‌شهری و بین‌شهری تغییر وضعیت دهند.

چرا بلاکچین؟

اما پیش از ورود به جزئیات کمی مقدمه لازم است. اغلب آن‌هایی که «بلاکچین» به گوششان خورده، آن را در حاشیه رمز ارزهایی مثل بیتکوین یا اتریوم شنیده‌اند. بااین‌وجود، بلاکچین کاربردهای بالقوه‌ای دارد که خیلی فراتر از این رمز ارزهای دیجیتالی است. بلاکچین یا زنجیره‌ بلوک یک سازوکار برای ایجاد یک دفترکل دیجیتالی توزیع‌شده رمز شده است. کارکردش کم‌وبیش در اسمش مستتر است. هر تراکنش در یک اکوسیستم تعریف‌شده، به‌صورت یک بلوک ثبت می‌شود که این بلوک، هش رمزنگاری (Cryptographic Hash) بلوک قبلی‌اش را هم در خودش دارد. «هشْ» یک رشته از کدهای به‌ظاهر تصادفی است که از ورود یک مجموعه داده، به یک الگوریتم رمزنگاری ایجاد می‌شود. اندازه‌ی آن مجموعه داده هر چه‌قدر که بزرگ یا کوچک باشد، طول رشته‌ هش همیشه ثابت است و فقط مقادیرش تغییر می‌کنند. اگر الگوریتم هش را درست پیاده‌سازی کنند، نمی‌شود از روی رشته‌ هش، به داده اولیه رسید؛ اما مادامی‌که داده‌ اولیه را به همان الگوریتم بدهید، باید همان رشته‌ هش را تولید کند. درنتیجه، اگر هش تغییر کرد، می‌توانیم بفهمیم که داده‌ اولیه را دست‌کاری کرده‌اند. حالا ازآنجاکه هر بلوکی هش بلوک قبلش را هم در خود دارد، یک زنجیره‌ ثابت تشکیل می‌شود که تا مبدأ ادامه پیدا می‌کند.

خب حالا همه‌ این‌ها چه ربطی به خدمات حمل‌ونقل دارد؟

جماعت زیادی از رهبران صنعت خودروسازی، کارآفرین‌ها، سرمایه‌گذاران و برنامه‌ریزهای شهری به این باور رسیده‌اند که دوره‌ خودروهای با مالکیت شخصی به سررسیده است. در عوض، در سال‌های آینده ما احتمالاً از طیف وسیعی از گزینه‌های حمل‌ونقل اشتراکی، خودکار و به‌هم‌پیوسته استفاده خواهیم کرد. هنوز بر سر این موضوع که این گذار دقیقاً چه زمانی رخ خواهد داد، بحث‎هایی هست؛ اما هر زمان که اتفاق بیافتد، ما سرانجام به یک زیرساخت جدید نیاز خواهیم داشت که بتواند این کسب‌وکار جدید را سر پا نگه دارد؛ و کوپل دارد بخشی از آن را از طریق بنیاد DAV توسعه می‌دهد.
به DAV مثل TCP/IP نگاه کنید؛ همان پروتکلی که تعیین می‌کند دستگاه‌های روی اینترنت چه طور باهم ارتباط برقرار کنند. امروز میلیاردها دستگاه روی اینترنت همه جور چیزی، از تصویر و صداگرفته تا متن، برای هم می‌فرستند؛ اما هر دستگاهی که بخواهد با یک دستگاه دلخواه دیگر حرف بزند باید آدرسش را بداند، داده‌ها را در شکل مشخصی از بسته‌ها جا بدهد و یک خرده اطلاعات دیگر هم داشته باشد. دستگاه‌ها پیام‌ها را همان جوری روی شبکه می‌فرستند که انگار یک پیام را درون بطری بگذارند و به اقیانوس پرتاب کنند. فرقش اینجا است که همه‌ی دستگاه‌ها می‌توانند داده ‌TCP/IP نوشته‌شده روی بطری را بخوانند و آن را به‌جای درستش بفرستند، هرچند که شاید محتوای پیام را نفهمند. کوپل می‌گوید «TCP/IP اساساً یک پروتکل حمل‌ونقل است. نکته‌ی DAV این است که چرا همین کار را برای حمل‌ونقل واقعی فیزیکی انجام ندهیم؟ زمانی که وسایل نقلیه خودران بشوند، می‌شود آدم‌ها و چیزها را با کدها جابه‌جا کرد».

بلاکچین DAV ساخته‌شده تا همان پروتکل جابه‌جایی باشد و تراکنش‌های فردبه‌فرد (Peer to Peer) را امکان‌پذیر کند. می‌تواند تکه‌های اطلاعات مختلف مربوط به یک تراکنش را از بازیگران مختلف (شامل بیمه، هزینه‌ی خدمت و …) سرجمع کند، بدون آن‌که یک شرکت واحد روی همه‌ اطلاعات کنترل داشته باشد. بلاکچین DAV مبتنی است بر همان تعریفی که برای رمز ارز اتریوم استفاده‌شده و روی همان شبکه هم اجرا می‌شود. بنیاد DAV تعداد ثابتی از توکن‌های DAV را از طریق یک عرضه‌ی اولیه‌ی سکه (ICO) منتشر می‌کند. این توکن‌ها قرار نیست به‌عنوان یک رمز ارز عمومی مثل بیتکوین یا اتریوم یا برای پرداخت‌های روی شبکه‌DAV مورداستفاده قرار گیرند. آن‌ها بیشتر به‌عنوان شناسه‌هایی برای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) شبکه به کار می‌روند؛ قراردادهای هوشمندی که روی بلاکچین دنبال می‌شوند و بین طرف‌های مختلف یک تراکنش جابه‌جا خواهند شد. درست مثل TCP/IP، بلاکچین DAV زیرساخت زیربنایی برای پیاده‎سازی انواع مختلف مدل‌های کسب‌وکار حمل‌ونقل را فراهم می‌کند. دو سالی هست که DAV درحال‌توسعه بوده و آن را با یک سری کاربردهای رباتیکی و پهپادها تست کرده‌اند. پروتکل‌ها و بلاکچین متن‌-باز هستند و هرکسی می‌تواند از آن‌ها استفاده کند.

همچنین بخوانید: معرفی استارتاپ بلاکچینی | تاکسی بلاکچینی Drife را بهتر بشناسیم

بنیاد DAV یک بنیاد غیرانتفاعی مستقر در زوریخ سوئیس است. شرکت‌هایی که دوست دارند از DAV استفاده کنند می‌توانند توکن‌ها را بخرند و از این طریق به تأمین مالی بنیاد کمک کنند. کوپل گفته است که خود بنیاد هیچ مدل کسب‌وکاری ندارد و قرار نیست با شرکت‌هایی که از DAV استفاده می‌کنند رقابتی داشته باشد. در عوض، کوپل می‌خواهد برای شرکت‌ها انگیزه ایجاد کند تا کسب‌وکارهای انتفاعی خود را روی این پلتفرم ایجاد کنند.
پورش (Porsche) اخیراً اعلام کرده که در حال انجام تست‌هایی روی کاربردهای بلاکچین است. این‌ها شامل قفل‌کردن و باز کردن ماشین‌ها با استفاده از یک اپلیکیشن، تأیید دسترسی موقتی و ضبط داده‌ها به‌صورت رمز شده است. این‌ها می‌توانند کاربردهای متنوعی داشته باشند؛ مثلاً یک پیک می‌تواند صندوق‌عقب یک خودرو را باز کند تا یک بسته را در آن بگذارد، یا مثلاً در اجاره‌ فردبه‌فرد خودرو به کار برود. پورش با یک استارتاپ برلینی به نام Xain کار می‌کند؛ اما با توجه به طبیعت متن-باز پلتفرم DAV، برای Xain این امکان وجود دارد که خدمات خودش را روی این پلتفرم بنا کند یا دست‌کم با آن سازگار کند. این تازه اول کاربردهای بلاکچین برای حمل‌ونقل است و هرزمانی که این دنیای جدید از راه برسد،DAV احتمالاً جزئی از آن خواهد بود.

ترجمه و تدوین: شاهد احمدیان

کارچین؛ سامانه خدمات حمل‌ونقل مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین