معرفی کتاب سه میمون

فیلم سه میمون اثر نوری بیلگه جیلان، یکی از مشهورترین فیلم‌های سال 2008-2009 در سینمای ترکیه است که موفق به دریافت جایزه کن شد. این فیلم در بین داوران و صاحب نظران جشنواره کن طرفداران زیادی داشت. بیگله جیلان که با نام بیگله سیلان نیز شناخته می‌شود، پیش از این نیز با آثاری همچون پیله، دوردست و قصبه در این جشنواره حضور پیدا کرده بود. در این میان فیلم سه میمون به یکی از برجسته‌ترین آثار این کارگردان تبدیل شد که توانست نظر داوران و بینندگان را به خود جلب کند. این فیلم داستانی انسانی دارد و روایت چهار انسان معمولی را بیان می‌کند که در موقعیتی پیچیده گرفتار می‌شوند.

کتاب سه میمون در حقیقت فیلم‌نامه این اثر سینمایی را به صورت نوشتاری در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. فیلم‌نامه این اثر توسط نوری بیلگه جیلان و همسرش ابرو جیلان با همراهی ارجان کسال که در حقیقت یکی از بازیگران فیلم است، به تحریر درآمده است. بیلگه جیلان در مورد انتخاب نام اثر، عنوان می‌کند که سه میمون در زندگی روزمره برای افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که با اینکه آگاهی کامل از وقوع یک امر غیراخلاقی دارند، باز هم بر آن چشم می‌بندند و خود را وارد آن می‌کنند. این توجیه به طور کامل با داستان فیلم‌نامه همخوانی دارد. در ادامه بیشتر در مورد داستان و نحوه نگارش این اثر صحبت خواهیم کرد.

فیلم سه میمون؛ روایتگر داستان یک زندگی پُر چالش

فیلم سه میمون بر پایه چهار شخصیت اصلی شکل می‌گیرد. ایوب، هاجر، اسماعیل و ثروت چهار چهره شاخص فیلم‌نامه هستند. داستان از این قرار است که ثروت به عنوان مردی سیاست‌مدار در یک سانحه شبانه تصادف کرده و باعث مرگ یک فرد می‌شود. او با هراس از این که این حادثه بر چهره‌ سیاسی‌اش اثر منفی بگذارد، از محل تصادف فرار می‌کند. پس از آن ثروت از ایوب که راننده شخصی اوست درخواست می‌کند تا در ازای پرداخت پول، این گناه را به گردن بگیرد. در زمانی که ایوب در زندان به سر می‌برد اسماعیل و هاجر، یعنی پسر و همسر ایوب دچار چالش‌هایی در اداره زندگی می‌شوند. هاجر زنی زیباست که در بخش غذاخوری یک شرکت کار می‌کند. پس از زندانی شدن ایوب، رابطه عاطفی ناخواسته‌ای بین ثروت و هاجر شکل می‌گیرد و این نشان می‌دهد کسانی که در برخی موقعیت‌ها گرفتار می‌شوند، همچنان از تاریخ درس نگرفته‌اند! این همان چالشی است که فیلم‌نامه، تماشاگر را به سمت آن می‌کشد؛ این که آیا رویدادهای زندگی ما را مجبور می‌کنند مسیرهایی را انتخاب کنیم که در غیر این صورت هرگز نمی‌رفتیم؟ آیا ما از اشتباهات خود درس می‌گیریم یا ترجیح می‌دهیم مانند میمون اشتباهات بزرگتر را مرتکب شویم؟
در این اثر سعی بر این است تا ذهن مخاطب درگیر واکنش‌های افراد در موقعیت‌های مختلف شود. واکنش ایوب به پیشنهاد ثروت، واکنش هاجر به برقراری رابطه با ثروت و واکنش اسماعیل پس از فهمیدن رابطه مادرش همگی از صحنه‌ها و موقعیت‌های هیجان‌انگیزی هستند که در این فیلم‌نامه خلق می‌شوند. فضاسازی دراماتیک فیلم‌نامه به گونه‌ای است که مخاطب حتی پس از پایان آن نیز نمی‌تواند تصمیم بگیرد که حق با چه کسی است!

سبک و نوع نگارش فیلم‌نامه سه میمون

همان طور که گفتیم کتاب سه میمون، فیلم‌نامه این اثر است که توسط پئریکا گلیاری و پدرام رمضانی ترجمه شده و توسط انتشارات چتر به چاپ رسیده است. از نظر سبکی، سه میمون پیچیده‌ترین اثر جیلان شناخته می‌شود که در آن از سبک مینیمالیستی برای پرداخت استفاده شده است. در این فیلم‌نامه توصیف صحنه‌ها به صورت دقیق و جزئی انجام شده؛ سطر معرفی شامل داخلی یا خارجی بودن سکانس و مکان و زمان هر صحنه است. در قسمت شرح صحنه توصیف مکان اتفاق می‌افتد و پس از آن گفتگو میان افراد عنوان می‌شود. ترجمه روان این اثر باعث شده است تا افراد ناآشنا با اصول فیلم‌نامه نویسی نیز بتوانند به خوبی با آن ارتباط برقرار کنند.

در قسمت‌های انتهایی کتاب سه میمون، پس از شرح فیلم‌نامه سر فصلی با عنوان "کشوری زیبا و غریب" آورده شده است که در حقیقت تعاملی بر روی حالت فراموشی در ترکیه به واسطه این فیلم ایجاد کرد. این قسمت در حقیقت به تفسیر سخنان جیلان در زمان دریافت جایزه می‌پردازد. او گفته بود که جایزه‌اش را به کشور زیبا و غریبش که آن را از صمیم قلب دوست دارد تقدیم می‌کند! سخنان جیلان موجب ایجاد بحث و تنش در بین منتقدانش شد. بسیاری از منتقدین سخن او را به عنوان کنایه‌ای به اورهان پاموک، نویسنده ترک برنده جایزه نوبل برداشت کردند. در این قسمت از کتاب به طور مفصل راجع به سخنان او صحبت شده است. در انتهای کتاب نیز متن گفت و گوی جیلان با یک نشریه آمریکایی که در مورد اثر سه میمون انجام شد، آورده شده است.

توانایی جیلان در فیلم‌نامه نویسی

جیلان با فیلم‌نامه سه میمون ثابت کرد که می‌تواند پا به پای سینماگران معاصر حرکت کند. با اینکه جیلان فیلم‌سازی را به صورت کاملا تجربی فرا گرفت، بلوغ و تسلط خاص او بر رسانه مثال زدنی است؛ حتی اگر از الگوهای تارکوفسکی، ترنس مالیک و زویاگینتسف پیروی کند. او با توانایی‌اش در بیرونی کردن احساسات درونی افراد و منجنیق کردن آن احساسات در متن با فضای بیرون به خوبی می‌تواند بر ذهن و روح مخاطب اثر بگذارد. این فیلم‌نامه طوری نگارش شده است که توانایی یک کارگردان را بر اثرگذاری روی مخاطبان، حتی مخاطبی بدون آگاهی نسبت به فیلم و سینما، به خوبی نشان می‌دهد. فیلم‌نامه سه میمون اثری انسان گرایانه و در عین حال دارای بینش است که در طول فیلم و با ایجاد جلوه‌های بصری مناسب بیشتر جلب توجه می‌کند. جیلان به عنوان یکی از بزرگترین چهره‌های سینمای ترکیه شناخته می‌شود که در آن سال نشان داد سینمای این کشور می‌تواند رو به سوی پیشرفت داشته باشد.

خواندن کتاب به چه افرادی پیشنهاد می‌شود

خواندن کتاب سه میمون به افرادی پیشنهاد می‌شود که قصد دارند قدم در راه فیلم‌نامه نویسی و نویسندگی بگذارند. علاوه بر این سینماگران نیز می‌توانند از این کتاب به عنوان منبعی قابل توجه برای شناخت سینمای ترکیه استفاده کنند. سه میمون یکی از برجسته‌ترین آثار معاصر سینمای ترکیه است که مطالعه فیلم‌نامه آن می‌تواند تاثیر به سزایی بر تفکر مخاطب داشته باشد. ترجمه روان این کتاب از زبان ترکی استامبولی به فارسی امکان مطالعه بهتر و راحت‌تر آن را در اختیار شما قرار می‌دهد.

کتاب سه میمون:

نویسنده: نوری بیلگه جیلان - ابرو جیلان - ارجان کسال
مترجم: پئریکا گلیاری - پدرام رمضانی
ناشر: انتشارات چتر فیروزه