پدرام باقرنژاد روزنامه نگار: آثار و تبعات زیان بار مهاجرت روزافزون مردم ایران به سایر کشورهای جهان

پدرام باقرنژاد روزنامه نگار و مدیر مسئول پایگاه خبری، تحلیلی چراغ اقتصاد:
مهاجرت یکی از پدیده‌های اجتماعی است که در دهه‌های اخیر به‌خصوص در کشور عزیزمان ایران به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. عواملی چون بحران‌های اقتصادی، نارضایتی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ، عدم امنیت فردی و شغلی و اجتماعی و معیشتی، همچنین فرصت‌های محدود برای پیشرفت، نارضایتی عمیق قلبی از نوع زندگی در این شرایط و نبود امید و باوربه فردایی روشن ، جوانان و متخصصان و بتبع آن خانواده ها را به ترک کشور ترغیب کرده است. وقتی شهروندی از سهم ملی و قانونی خود صرف نظر می کند و از خاک وطنش و حقوق حقه خود، از فرصت ها و منابع کشورش از خانواده و اقوام و دوستان و دلبستگی ها و وابستگی هایش می گذرد ، سختی های بی شمار پیش رو را به جان می خرد تا جان خودش و خانواده اش را نجات دهد ، گذشته را رها می کند و به امید آینده به هر دری میزند تا بلکه در غربت بیابد آنچه را که در سرزمینش از او گرفته و دریغ شده، دیگرحرفی برای گفتن باقی نمی گذارد. افسوس که چشم بینا و گوش شنوا و دلسوزی بر این سرزمین و این ملت آنقدر نیست که به این حقایق توجه کند و چاره ای برای این درد ملی بیابد.

این مقاله به زیان های این سوء مدیریت کلان و بررسی زیان‌های ناشی از مهاجرت روزافزون مردم کشورم ایران ، در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و علمی می‌پردازد. باشد که شاید روزی این سرزمین باز هم، بهترین جای زندگی کردن برای همه مردم اش باشد.

۱. زیان‌های اجتماعی

۱.۱. کاهش نیروی انسانی بخصوص جوان در کشور و پیر شدن معدل جمعیت باقیمانده

مهاجرت باعث کاهش نیروی انسانی در کشور می‌شود. این موضوع به‌ویژه در مورد جوانان و متخصصان صدق می‌کند که می‌توانند نقش مهمی در توسعه امروز و فردای کشور ایفا کنند. خروج این افراد به معنای از دست دادن سرمایه‌های انسانی ارزشمند است. بی تردید با خارج شدن جمعیت جوان بزودی شاهد پدیده سالخوردگی و پیری معدل جمعیت و کمبود جمعیت جوان خواهیم شد.

۱.۲. آسیب به خانواده‌ها

مهاجرت می‌تواند به جدایی خانواده‌ها منجر شود. این جدایی نه تنها بر روابط خانوادگی تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند به مشکلات روانی و اجتماعی برای افرادی که توانسته‌اند مهاجرت کنند و یا نتوانسته‌اند و در داخل کشور باقی مانده‌اند، منجر شود.

۱.۳. افزایش نارضایتی اجتماعی

مهاجرت‌های گسترده می‌تواند به افزایش نارضایتی در میان افرادی که توانسته‌اند مهاجرت کنند و یا نتوانسته‌اند، منجر شود. این نارضایتی ممکن است به بروز اعتراضات اجتماعی و تنش‌های سیاسی دامن بزند.

۲. زیان‌های اقتصادی

۲.۱. کاهش سرمایه‌گذاری

مهاجرت نیروی کار ماهر و متخصص باعث کاهش سرمایه‌گذاری در کشور می‌شود. افراد مهاجر معمولاً سرمایه‌های خود را با خود می‌برند و این موضوع می‌تواند بر رشد اقتصادی تأثیر منفی بگذارد.

۲.۲. کسری نیروی کار بخصوص نیروهای تحصیل کرده و متخصص

خروج نیروی کار به‌ویژه در بخش‌های کلیدی مانند پزشکی، مهندسی و فناوری اطلاعات می‌تواند منجر به کسری نیروی کار شود. این کسری نه تنها بر روی کیفیت خدمات عمومی تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند هزینه‌های بالاتری را برای استخدام نیروی کار خارجی ایجاد کند.

۲.۳. کاهش فعالیت های اقتصادی و درآمدهای مالیاتی

با کاهش جمعیت فعال اقتصادی، فعالیت های مختلف اقتصادی کاهش یافته است و درآمدهای مالیاتی دولت نیز کاهش خواهد یافت. این موضوع می‌تواند بر روی تأمین خدمات عمومی و زیرساخت‌ها تأثیر منفی بگذارد.

۳. زیان‌های فرهنگی

۳.۱. از دست رفتن فرهنگ و هویت ملی

مهاجرت گسترده می‌تواند منجر به از دست رفتن بخشی از فرهنگ و هویت ملی شود. افرادی که به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند، ممکن است تحت تأثیر فرهنگ‌های جدید قرار گیرند و این موضوع می‌تواند باعث تغییرات فرهنگی در جامعه ایران شود.

۳.۲. کاهش تعاملات فرهنگی

خروج افراد از کشور باعث کاهش تعاملات فرهنگی و اجتماعی میان اقشار مختلف جامعه می‌شود. این موضوع ممکن است بر روی همبستگی اجتماعی تأثیر منفی بگذارد.

۳.۳. چالش‌های هویتی

افرادی که به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند، ممکن است با چالش‌های هویتی مواجه شوند. آن‌ها ممکن است در تلاش برای حفظ هویت فرهنگی خود باشند، در حالی که تحت تأثیر فرهنگ جدید قرار گرفته‌اند.

۴. زیان‌های علمی

۴.۱. فرار مغزها

مهاجرت فارغ التحصیلان دانشگاه ها ، اساتید، نخبگان علمی و دانشگاهی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای ایران است. فرار مغزها به معنای از دست رفتن دانش و تخصصی است که می‌تواند در توسعه علمی و فناوری کشور مؤثر باشد.

۴.۲. کاهش کیفیت آموزش

با خروج استادان و محققان برجسته، کیفیت آموزش در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کاهش می‌یابد. این موضوع بر روی تربیت نسل‌های آینده تأثیر منفی خواهد گذاشت.

۴.۳. محدودیت در پژوهش و نوآوری

مهاجرت دانشمندان و پژوهشگران باعث محدودیت در پژوهش‌ها و نوآوری‌ها در کشور می‌شود. این موضوع می‌تواند بر روی پیشرفت علمی و فناوری ایران تأثیرات منفی بگذارد.

۵. نتیجه‌گیری

مهاجرت روزافزون مردم ایران به کشورهای دیگر دارای زیان‌های گسترده‌ای در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و علمی برای کشور است. از دست رفتن نیروی انسانی، بخصوص نیروهای تحصیلکرده و متخصص ، کاهش سرمایه‌گذاری، آسیب به خانواده‌ها، کاهش کیفیت آموزش و فرار مغزها تنها بخشی از این زیان‌هاست که نیازمند توجه جدی سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان کشور است.

برای مقابله با این چالش‌ها، لازم است که دولت‌ها برنامه‌هایی برای بهبود فرصت ها و امید به زندگی و آینده روشن جامعه و ایجاد فرصت‌های شغلی، بهبود شرایط اقتصادی، ارتقاء کیفیت آموزش و حفظ هویت فرهنگی تدوین کنند ، تا بتوانند از مهاجرت گسترده جلوگیری کرده و زمینه را برای بازگشت مهاجران فراهم سازند. به امید روزی که همه ایرانیان، ایران را برای زندگی مناسب ترین انتخاب خود بدانند و هرجای دیگر جهان را به کشور خود ترجیح ندهند.

منابع

1. کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی (2021). "تحلیل علل مهاجرت جوانان ایرانی."

2. مرکز آمار ایران (2022). "آمار مهاجرت ایرانیان: روندها و چالش‌ها."

3. گزارش سازمان ملل (2020). "مهاجرت بین‌المللی: چالش‌ها و فرصت‌ها."

4. فدراسیون جهانی دانشگاه‌ها (2021). "فرار مغزها: یک چالش جهانی."

5. تحقیقات اجتماعی ایران (2019). "تأثیرات اجتماعی مهاجرت بر خانواده‌ها."