پدرام باقـــرنژاد - روزنامــه نگار- کارشناس ارشــد مدیــریت اجــرایی -مدیــرارشد فــرهنگی ، رسانــه ای ...
پدرام باقرنژاد روزنامه نگار؛ جايگاه و نقش تعيين‌کننده رسانه‌های اقتصادی در اقتصاد کشورهای پيشرفته
پدرام باقرنژاد روزنامه نگار و مدیر مسئول پایگاه خبری، تحلیلی چراغ اقتصاد
چراغ چهارم از کتاب چراغ اقتصاد:
سرمقاله؛ رسانه‌هاي اقتصادي به‌عنوان يکي از ارکان اصلي نظام‌هاي اقتصادي پيشرفته، جايگاه و نقشي تعيين‌کننده در تبيين، تحليل، انعکاس و انتشار اخبار، اطلاعات و وقايع اقتصادي دارند. اين رسانه‌ها به‌عنوان پل ارتباطي، ميان دولت، سازمان‌هاي اقتصادي و عموم مردم عمل مي‌کنند و با انعکاس و انتقال رويدادها و اخبار و همچنين ارائه تحليل‌هاي دقيق و آگاهانه، به ايجاد شفافيت و اعتماد در بازارهاي مالي و اقتصادي کمک مي‌کنند. رسانه‌هاي اقتصادي نه‌تنها به اطلاع‌رساني در مورد تحولات اقتصادي مي‌پردازند، بلکه با تحليل‌هاي خود مي‌توانند رفتار اقتصادي بازيگران مختلف را تحت‌تأثير قرار دهند و در نهايت بر جهت‌گيري‌هاي کلان اقتصادي کشورها اثرگذار باشند. «چراغ اقتصاد» چراغ راه تحول و توسعه فرداي ايران، در اين يادداشت تلاش کرده به بررسي جايگاه و نقش رسانه‌هاي اقتصادي در اقتصاد کشورهاي پيشرفته بپردازد.
- نقش رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته
- افزايش شفافيت و اعتماد در بازارهاي گوناگون
رسانه‌هاي اقتصادي در اقتصادهاي پيشرفته نقش مهمي در افزايش شفافيت و اعتماد در بازارهاي مالي ايفا مي‌کنند. اين رسانه‌ها با ارائه تحليل‌هاي دقيق و بي‌طرفانه، به سرمايه‌گذاران، شرکت‌ها و عموم مردم کمک مي‌کنند تصميمات اقتصادي آگاهانه‌تري اتخاذ کنند. به‌عنوان مثال، رسانه‌هاي معتبري مانند The Financial Times و The Wall Street Journal، به‌طور منظم گزارش‌هايي درباره وضعيت بازارها، تحولات اقتصاد جهان و سياست‌هاي مالي و پولي ارائه مي‌دهند که دانستن اين اطلاعات براي تصميم‌گيري‌هاي آگاهانه اقتصادي، نه‌تنها الزامي، بلکه حياتي است. (Baker et al., 2023)
- تحليل و تفسير سياست‌هاي اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي با رصد تحرکات و تحليل و تفسير سياست‌هاي اقتصادي دولت‌ها، به روشن شدن پيامدهاي اين سياست‌ها براي عموم مردم و بخش‌هاي مختلف اقتصاد کمک مي‌کنند. اين رسانه‌ها با بهره‌گيري از نظرات کارشناسان و تحليلگران برجسته، اثرات سياست‌هاي مالي، پولي، تجاري و ارزي بر اقتصاد کلان و خرد را بررسي کرده و پيامدهاي احتمالي آنها را براي مخاطبان خود تشريح مي‌کنند. بي‌ترديد اين تحليل‌ها، همزمان مي‌تواند به‌عنوان يک ابزار نظارتي قدرتمند و بي‌طرف بر عملکرد دولت‌ها نيز تاثير بگذارد، به‌گونه‌اي که تصميمات اشتباه يا مغاير با منافع عمومي، از طريق رسانه‌ها موردانتقاد قرارگرفته و اصلاح شوند. (Parker & Green, 2024)
- بستري براي گفت‌وگو و تبادل‌نظر بين ذي‌نفعان اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته با ايجاد بستري براي گفت‌وگو و تبادل‌نظر بين ذي‌نفعان مختلف اقتصادي ازجمله دولت، بخش خصوصي، دانشگاهيان و عموم مردم، به شکل‌گيري يک ديالوگ سازنده درباره مسائل اقتصادي کمک مي‌کنند. اين رسانه‌ها اغلب با برگزاري مناظرات، مصاحبه‌ها و ميزگردهاي تخصصي، ديدگاه‌هاي مختلف را در معرض نقد و بررسي قرار مي‌دهند و به تعميق درک عمومي از مسائل پيچيده اقتصادي کمک مي‌کنند. (Shiller, 2023)
- تأثيرگذاري بر انتظارات و رفتارهاي اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي با انتشار اخبار و تحليل‌هاي خود مي‌توانند بر انتظارات و رفتارهاي اقتصادي بازيگران مختلف تأثير بگذارند. براي مثال، انتشار گزارش‌هاي مثبت درباره رشد اقتصادي يا سودآوري شرکت‌ها مي‌تواند به افزايش اعتماد سرمايه‌گذاران و رشد بازارهاي مالي منجر شود. در مقابل، گزارش‌هاي منفي و هشداردهنده درباره رکود اقتصادي يا بحران‌هاي مالي ممکن است به کاهش اعتماد و افزايش ريسک‌گريزي در ميان سرمايه‌گذاران بينجامد. (Edelman & Kuehl, 2024) بنابراين، رسانه‌هاي اقتصادي براساس رسالت حرفه‌اي خود و انعکاس بي‌طرفانه و بدون دستکاري گزارشات و اخبار مي‌توانند در شکل‌دهي و تغيير رفتارهاي اقتصادي نقش مهمي ايفا کنند.
- نقش آموزشي و افزايش سواد اقتصادي
يکي از وظايف مهم رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته، نقش آموزشي آنها در افزايش سواد اقتصادي جامعه است. اين رسانه‌ها با انتشار مقالات، گزارش‌ها و تحليل‌هاي آموزشي، به مخاطبان خود کمک مي‌کنند مفاهيم و اصول اقتصادي را بهتر درک کنند و تصميمات مالي هوشمندانه‌تري بگيرند. اين نقش آموزشي به‌ويژه در کشورهايي که اقتصاد پيچيده و بازارهاي مالي پيشرفته دارند، اهميت بيشتري پيدا مي‌کند.Smith et al., 2023))
- انتقال اطلاعات رويدادها و تحولات تاريخي اقتصادي
يکي ديگر از فعاليت‌هاي مهم رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته، انتقال اطلاعات از رويدادها و تحولات تاريخي است که آثار و پيامدهاي اقتصادي دارند و درک مفاهيم مرتبط با آن تحولات مي‌تواند در ارتقاء فهم و سواد اقتصادي و تصميم‌گيري در موارد مشابه، الهام‌بخش و روشنگرانه باشد. (Martinez & Chen2023)
- تأثير رسانه‌هاي اقتصادي بر پيشبرد و تحقق اهداف اقتصادي
- تأثير بر سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي با تحليل و پوشش گسترده تحولات اقتصادي و سياسي مي‌توانند بر فرآيند سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي دولت‌ها تأثير بگذارند. سياست‌گذاران اغلب به تحليل‌ها و گزارش‌هاي رسانه‌هاي اقتصادي توجه مي‌کنند تا بازخورد عمومي و نخبگان اقتصادي را درک کرده و تصميمات خود را براساس اين بازخوردها تنظيم کنند. درواقع، رسانه‌هاي اقتصادي مي‌توانند به‌عنوان يک واسطه ميان دولت و مردم عمل کنند و صداي نگراني‌ها و انتظارات عمومي را به گوش سياست‌گذاران برسانند. Johnson & Lee, 2024))
- جذب سرمايه‌گذاري‌هاي داخلي و خارجي
پوشش رسانه‌اي مثبت از فضاي کسب‌وکار، سياست‌هاي اقتصادي و رشد اقتصادي يک کشور مي‌تواند به جذب سرمايه‌گذاري‌هاي داخلي و خارجي کمک کند. رسانه‌هاي اقتصادي با ترويج و تبليغ فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و ارائه تحليل‌هاي دقيق از بازارهاي مالي و اقتصادي، به افزايش اعتماد سرمايه‌گذاران و جلب سرمايه‌هاي جديد کمک مي‌کنند. براي مثال، رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته‌اي مانند ايالات‌متحده و بريتانيا، با ارائه گزارش‌هاي مثبت از بازارهاي مالي و اقتصادي، نقش مهمي در جذب سرمايه‌گذاري‌هاي بين‌المللي ايفا کرده‌اند. (Tumber & Waisbord, 2024)
- پيشگيري از بحران‌هاي اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي با گزارش‌ها و تحليل‌هاي خود مي‌توانند در پيشگيري از بحران‌هاي اقتصادي نقش مهمي داشته باشند. اين رسانه‌ها با دادن هشدارهاي زودهنگام درباره مشکلات احتمالي اقتصاد، مانند ايجاد حباب‌هاي مالي، افزايش بدهي‌ها يا رکود اقتصادي، به سياست‌گذاران و بازيگران اقتصادي هشدار مي‌دهند تا بتوانند به‌موقع، اقدامات پيشگيرانه انجام دهند. (Shiller, 2024) به‌عنوان مثال، در بحران مالي سال 2008، رسانه‌هاي اقتصادي با انتشار گزارش‌هايي درباره وضعيت نابسامان بازارهاي مالي و مشکلات موسسات مالي، به افزايش آگاهي عمومي و تسريع در واکنش‌هاي دولت‌ها کمک کردند.
- تقويت نظارت عمومي و مبارزه با فساد اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته به‌عنوان يکي از ابزارهاي اصلي نظارت عمومي و مبارزه با فساد اقتصادي عمل مي‌کنند. اين رسانه‌ها با افشاي تخلفات مالي، سوءاستفاده‌ها و فسادهاي اقتصادي، به شفافيت بيشتر در اقتصاد کمک کرده و نقش نظارتي مهمي ايفا مي‌کنند. به‌عنوان مثال، تحقيقات و گزارش‌هاي افشاگرانه رسانه‌هاي اقتصادي مي‌تواند به رسوايي‌هاي مالي متخلفين، رانت‌خواران و مفسدين اقتصادي منجر شده و در نهايت مقامات مسئول مجبور به انجام اصلاحات و بهبود در قوانين و مقررات شوند. (Smith & Johnson, 2024)
- افزايش مشارکت عمومي در تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي با پوشش گسترده اخبار و تحليل‌هاي اقتصادي، به افزايش مشارکت عمومي در فرآيندهاي تصميم‌گيري اقتصادي کمک مي‌کنند. اين رسانه‌ها با آگاه‌سازي مردم از تحولات اقتصادي و پيامدهاي احتمالي سياست‌ها، به آنها امکان مي‌دهند به شکل مؤثرتري در بحث‌هاي اقتصادي شرکت کرده و نظرات و خواسته‌هاي خود را به دولت و سياست‌گذاران منتقل کنند. در کشورهاي پيشرفته، اين مشارکت عمومي مي‌تواند به شکل‌گيري سياست‌هاي اقتصادي کارآمدتر و منطبق‌تر با منافع عمومي منجر شود. (McChesney, 2024)
- وظايف حرفه‌اي رسانه‌هاي اقتصادي براي تأثيرگذاري بيشتر
- حفظ بي‌طرفي و استقلال
يکي از مهم‌ترين وظايف حرفه‌اي رسانه‌هاي اقتصادي، حفظ بي‌طرفي و استقلال حرفه‌اي در گزارش‌دهي و تحليل‌هاي اقتصادي است. رسانه‌ها بايد از هرگونه وابستگي سياسي يا اقتصادي دوري کنند و به‌طور مستقل و بي‌طرفانه به پوشش اخبار و ارائه تحليل‌ها بپردازند. اين بي‌طرفي، نه‌تنها به افزايش اعتماد عمومي به رسانه‌ها کمک مي‌کند، بلکه به شفافيت بيشتر در اقتصاد و تصميم‌گيري‌هاي آگاهانه‌تر توسط مردم و سياست‌گذاران منجر مي‌شود. (Picard, 2024)
- تکيه بر داده‌ها و تحليل‌هاي دقيق
رسانه‌هاي اقتصادي بايد تحليل‌هاي خود را براساس داده‌هاي دقيق و قابل‌اعتماد ارائه دهند. استفاده از آمارهاي رسمي، تحقيقات علمي و نظرات کارشناسان معتبر مي‌تواند به ارتقاء کيفيت گزارش‌ها و تحليل‌هاي رسانه‌هاي اقتصادي کمک کند. اين امر به‌ويژه در مواردي که تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي حساس و پيچيده است، اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. رسانه‌ها بايد از انتشار اطلاعات نادرست يا گمراه‌کننده خودداري کرده و همواره به صحت و دقت داده‌هاي خود پايبند باشند. (Tumber & Waisbord, 2024)
- آموزش و افزايش سواد اقتصادي جامعه
رسانه‌هاي اقتصادي بايد به نقش آموزشي خود توجه ويژه‌اي داشته باشند و با ارائه محتواي آموزشي در زمينه مفاهيم و اصول اقتصادي، به افزايش سواد اقتصادي جامعه کمک کنند. اين آموزش‌ها مي‌تواند در قالب مقالات، يادداشت‌ها، برنامه‌هاي ويديويي، تلويزيوني، پادکست‌ها و ديگر محتواهاي رسانه‌اي باشد که به زباني غيرپيچيده و کاملا ساده و قابل‌فهم ارائه مي‌شود. افزايش سواد اقتصادي نه‌تنها به تصميم‌گيري‌هاي مالي بهتر توسط افراد منجر مي‌شود، بلکه به افزايش مشارکت عمومي در مسائل اقتصادي و تقويت دموکراسي اقتصادي کمک مي‌کند. (Edelman & Kuehl, 2024)
- پوشش منصفانه و جامع از تمامي بخش‌هاي اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي بايد تلاش کنند تمامي بخش‌هاي اقتصاد را به‌طور منصفانه و جامع پوشش دهند. اين بدان معناست که نبايد تنها بر اخبار و تحليل‌هاي مرتبط با بازارهاي مالي يا شرکت‌هاي بزرگ تمرکز کنند، بلکه بايد به مسائل مربوط به صنايع کوچک و متوسط، کارآفريني، نوآوري و بخش‌هاي کمتر توسعه‌يافته اقتصادي نيز توجه ويژه‌اي داشته باشند. اين رويکرد مي‌تواند به ترويج يک ديدگاه متوازن‌تر و جامع‌تر از اقتصاد کمک کند و موجب آگاهي بيشتر عموم مردم از تحولات اقتصادي شود. (Johnson & Lee, 2024)
- ترويج شفافيت و مبارزه با فساد
رسانه‌هاي اقتصادي وظيفه دارند نقش خود را در ترويج شفافيت و مبارزه با فساد اقتصادي، با شجاعت و به‌طور جدي ايفا کنند. اين رسانه‌ها مي‌توانند با تحقيقات ژورناليستي و گزارش‌هاي خبري و تحليلي، به افشاي فسادهاي اقتصادي، سوءاستفاده‌هاي مالي و تخلفات اداري بپردازند. اين اقدامات مي‌توانند به ايجاد يک فضاي اقتصادي شفاف‌تر و پاسخگوتر کمک کنند که در آن، فساد کاهش يافته و اعتماد عمومي به نظام اقتصادي افزايش يابد. همچنين رسانه‌هاي اقتصادي در جهت مبارزه با فساد بهتر است در انعکاس قوانين اقتصادي و تحليل و تشريح عمومي آن و حمايت و پوشش عملکرد درست و گزارش‌هاي خبري دستگاه قضايي کشور، با حفظ استقلال حرفه‌اي، با دستگاه‌هاي مرتبط همکاري متقابل داشته باشند.(Picard, 2024)
- تسهيل گفت‌وگو ميان ذي‌نفعان اقتصادي
رسانه‌هاي اقتصادي بايد به‌عنوان يک پل ارتباطي ميان دولت، بخش خصوصي و جامعه مدني عمل کنند و فضايي براي گفت‌وگو و تبادل‌نظر ميان اين گروه‌ها فراهم آورند. اين امر مي‌تواند از طريق برگزاري ميزگردها، مصاحبه‌ها، مناظره‌ها، گزارشات منتشره و مقالات تحليلي که ديدگاه‌هاي مختلف را منعکس مي‌کند، صورت گيرد. تسهيل اين گفت‌وگوها مي‌تواند به بهبود فهم متقابل ميان ذي‌نفعان مختلف و شکل‌گيري سياست‌هاي اقتصادي کارآمدتر منجر شود. (Smith et al., 2024)
- پاسخگويي به نيازهاي اطلاعاتي مختلف گروه‌هاي مخاطب
رسانه‌هاي اقتصادي بايد نيازهاي اطلاعاتي مختلف گروه‌هاي مخاطب خود را در نظر بگيرند و محتواي خود را به‌گونه‌اي تهيه و ارائه کنند که براي طيف گسترده‌اي از مخاطبان مفيد و قابل‌استفاده باشد. اين شامل تهيه محتواي تخصصي براي کارشناسان و تحليلگران اقتصادي و همچنين محتواي ساده‌تر و آموزشي براي عموم مردم مي‌شود. رسانه‌ها بايد به تنوع مخاطبان خود توجه کنند و محتوايي متناسب با نيازها و سطح دانش آنها ارائه دهند. توجه به کميت و گستردگي سطح انتشار، به‌اندازه توجه به کيفيت و عمق محتوا، هر دو نسبي و متناسب با مخاطب و داراي اهميت است.(Baker et al., 2024)
- تشويق به رفتارهاي اقتصادي مسئولانه
رسانه‌هاي اقتصادي بايد، مخاطبان خود را به رفتارهاي اقتصادي مسئولانه و اخلاقي تشويق کنند. اين شامل ترويج مسئوليت‌پذيري اجتماعي شرکت‌ها، حمايت از اقتصاد پايدار و حفاظت از محيط‌زيست و همچنين تشويق تمامي افراد جامعه به تصميم‌گيري‌هاي مالي معقول و متعادل مي‌باشد. رسانه‌ها مي‌توانند با ارائه گزارش‌ها و تحليل‌هايي که بر اهميت مسئوليت‌پذيري و پايداري اقتصادي تأکيد دارند، به ايجاد يک فرهنگ اقتصادي مسئولانه کمک کنند. (Edelman & Kuehl, 2024)
- جمع‌بندي و نتيجه‌گيري
رسانه‌هاي اقتصادي در کشورهاي پيشرفته نقش حياتي، تعيين‌کننده و چندجانبه‌اي در شکل‌دهي به اقتصاد ايفا مي‌کنند. آنها نه‌تنها به افزايش شفافيت و اعتماد در بازارهاي مالي و اقتصادي کمک مي‌کنند، بلکه با تحليل و تفسير سياست‌هاي اقتصادي، تسهيل گفت‌وگوهاي عمومي و کارشناسي و ارتقاء سواد اقتصادي جامعه، به شکل‌گيري يک اقتصاد سالم‌تر و پايدارتر ياري مي‌رسانند. اين رسانه‌ها همچنين مي‌توانند با افشاي فساد و تخلفات اقتصادي، نقش نظارتي و حمايتي رسانه‌اي خود را به نمايش بگذارند و به تحقق عدالت اقتصادي و اجتماعي کمک کنند. براي اينکه رسانه‌هاي اقتصادي بتوانند به‌طور مؤثرتري در پيشبرد و تحقق اهداف اقتصادي کشورشان نقش‌آفريني کنند، بايد بر حفظ استقلال و بي‌طرفي، ارائه تحليل‌هاي دقيق و مبتني بر داده‌ها و ترويج شفافيت و مسئوليت‌پذيري تمرکز کنند. همچنين رسانه‌ها بايد به نيازهاي مختلف گروه‌هاي مخاطب خود پاسخ داده و با پوشش جامع و منصفانه تمامي بخش‌هاي اقتصادي، به ايجاد يک ديدگاه متوازن و جامع از اقتصاد کمک کنند. در نهايت، رسانه‌هاي اقتصادي مي‌توانند با ايجاد بستري براي گفت‌وگو و تبادل‌نظر ميان ذي‌نفعان اقتصادي به بهبود فرآيندهاي سياست‌گذاري و تصميم‌گيري کمک کنند و با ارتقاء آگاهي عمومي، به تحقق رشد و توسعه اقتصادي پايدار ياري رسانند. آيين چراغ خاموشي نيست. «چراغ اقتصاد» مي‌کوشد تا چراغ راه تحول و توسعه فرداي ايران باشد.
مطلبی دیگر از این انتشارات
پدرام باقرنژاد روزنامه نگار؛ شمارش معکوس و انفجار خاموش اقتصاد؛ چقدر زود دير می شود!
مطلبی دیگر از این انتشارات
پدرام باقرنژاد روزنامه نگار: دولت وقت، چراغ اقتصاد کشور را روشن کند
مطلبی دیگر از این انتشارات
پدرام باقرنژاد روزنامه نگار: تأثیر تحولات پیش روی جهانی بر اقتصاد ایران