رقابت؛ مفید یا مضر، فرصت یا تهدید؟...

شاید عنوانی که نوشته ام از نظر خیلی ها عجیب باشد و در دل بگویند که این دیگر چه سوالی ست. خب معلوم است که رقابت مفید است. ولی یک بار که شده بیاییم و از منظر رقابت کننده به این موضوع نگاه کنیم. همیشه تولیدکننده رقابت از ایجاد آن سود می برد و یا حتی می توان به جرات گفت از این که آدم ها با هم رقابت می کنند لذت می برد!

وقتی از خیلی از آدم ها می پرسیم که اصلا چرا باید رقابت کنیم، در جواب می گویند که رقابت منجر به پیشرفت می شود. مثلا یک معلم ممکن است در جواب بگوید که پنج دانش آموز برتر کلاس من به شدت در حال رقابت با هم هستند و برای کسب رتبه برتر کلاس باهم می جنگند. در جواب می توان گفت که آیا هیچ وقت فکر کرده ایم که رقابت چه بلایی بر سر سایر دانش آموزان یک کلاس می آورد؟ چه تعداد از آنها را ناامید و سرخورده می کند؟ چند نفر افسرده می شوند و اعتماد به نفس شان کشته می شود؟

در واقع آسیبی که رقابت به عده ی زیادی از شرکت کنندگان در آن می زند همین است که گاهی رقابت جای هدف اصلی را می گیرد و خود به هدف تبدیل می شود! یعنی ممکن است دانش آموز به جای فکر کردن به مسائل و مشکلاتی که در آنها ضعف دارد و حل آنها، فقط به این فکر کند که چگونه فاصله اش را با نفر جلویی کمتر کند و یا حتی گاهی باب مقایسه به قدری باز می شود که بدون در نظرگرفتن استعدادهای بی نظیر خودش، لب به گلایه بگشاید و می گوید که او اصلا یک بازنده خلق شده است!

این مشکل (یعنی فراموش کردن هدف اصلی که شاید کسب علم، سلامتی جسمی و روحی یا هر ارزش دیگری باشد و جایگزین شدن رقابت و کسب رتبه به جای آن)، حتی برای کسانی که در رقابت در جایگاه مناسبی قرار دارند هم، می تواند پیش بیاید. اتفاقا بیشتر از جاماندگان، این چالش برای پیشتازان رقابت ممکن است رخ بدهد.

حالا همه اینها را گفتیم و شما قطعا انتظار راه حل هم دارید...

راستش شاید دادن راه حل برای همچنین موضوعی نیازمند مطالعه جدی و مفصل جامعه مورد نظر و نوع رقابت های خواسته و ناخواسته آنها باشد، ولی شاید بتوان چند توصیه اولیه کرد.

۱- در بسیاری از موارد ما ناچاریم با یک رقابت درگیر شویم. مثلا برای ادامه تحصیل شاید ناچار باشیم که در رقابت ورود به دانشگاه (کنکور) شرکت کنیم. در این رقابت های ناخواسته و بعضا طولانی، باید هر لحظه به خودمان هدف اصلی را یادآوری کنیم. مثلا در همین بحث کنکور، هدف باید کسب علم و پاسخگویی به نیاز دانستن باشد.

۲- خودمان را درگیر رقابت های بیخودی نکنیم. مثلا می شود ورزش کرد و تنها هدف مان سلامتی باشد. لزومی ندارد حتما توقع کسب مقام و رتبه از آن داشته باشیم.

۳- تولیدکننده رقابت نباشیم. به عنوان پدر، مادر، دوست، معلم و ... رقابت بین افراد تولید نکنیم. فقط تلاش کنیم اهداف و ارزش های والایی را در اطرافیان مان ایجاد کنیم و آنها را تشویق کنیم در مسیر کسب آن ارزش ها قدم بردارند.

یادمان باشد، رقابت یعنی زنجیر به گردن کسی انداختن. وقتی با کسی رقابت می کنید، او زنجیر به گردن تان انداخته و هر جا بخواهد می برد...

https://chibekhoonam.net