مدیر محصول در ایران چه معنایی دارد؟

نقش مدیر محصول از آنجایی باب شد که شرکت‌ها لازم بود برای ارائه تجربه بهتری به مشتری روی محصولات خود تمرکز کنند. برای همین گاهی هر محصول صاحب یک مدیرعامل و گاهی هر قابلیت محصول یک مدیر عامل نیاز داشت. اینجا منظور از مدیرعامل کسی است که مسئول هر چیزی است که به آن محصول یا قابلیت مربوط می‌شود و به اندازه یک مدیرعامل برای رشد آن محصول اختیارات دارد. به خاطر همین هم هست که مدیر محصول را مدیرعامل کوچک سازمان می‌دانند که در حقیقت صفر تا صد مدیریت آن محصول خاص را بر عهده دارد.

به طور کلی اختیارات و توانایی‌های مدیر محصول در آن محصول خاص با اختیارات مدیرعامل برای کل مجموعه تناسب دارد. هرچند در ایران به اشتباه این طور جا افتاده که مدیر محصول را «پیگیری کننده» درخواست‌های سازمان می‌دانند. یعنی مدیرعامل و هئیت مدیره و سایر مدیران ایده‌های محصولی خودشان را اعلام می‌کنند و انتظار دارند مدیر محصول برای اجرای آن‌ها زمان بندی‌اش را تعیین کند. در حقیقت به مدیر محصول به چشم یک «مدیر پروژه» که شدن یا نشدن ایده‌ها از دید فنی و زمان بندی تحویل ایده‌ها را اعلام می‌کند نگاه می‌شود.

تفاوت مدیر محصول Product manager با مالک محصول Product Owner در چیست؟

مدیر محصول یک نقش شناور است که در سازمان‌های مختلف تعاریف و وظایف متفاوتی دارد. گاهی اوقات لازم است از مسائل فنی هم خبر داشته باشد و گاهی اوقات تمرکزش تنها روی مسائل بیزینسی است و کوچکترین کاری با لایه فنی محصول ندارد. مثل مدیر داخلی که در یک سازمان باید کارهای ساختمانی را هم پیگیری کند و در سازمان دیگر مسئول نیازمندی‌های انسانی و تجهیزاتی است.

در مقابل اما مالک محصول نقشی استاندارد و با تعاریف بین المللی است که در متودولوژی اسکرام با جزئیات تعریف شده و مشخص است چه کارهایی در حیطه وظایفش است و چه کارهایی خارج از حوزه کاری اش است. وظیفه مالک محصول به حداکثر رساندن ارزش محصول Maximizing value است. مالک محصول به مسائل تیمی و بهینه سازی فرآیندهای تولید محصول ورود نمی‌کند و در طی اسپرینت کارها را از تیم توسعه پیگیری نمی‌کند بلکه در ایونت‌های تعریف شده اسکرام وظایف یک اسپرینت را چیده و در انتها خروجی را تحویل می‌گیرد. بنابراین هیچ نیازی نیست که مالک محصول به مسائل فنی مسلط باشد یا قبلا برنامه نویسی کرده باشد اما داشتن اطلاعاتی در این زمینه برای درک بهتر محصول و تخمین‌های دقیق‌تر کمکش می‌کند.

این در حالی است که مدیر محصول وظیفه مدیریت تیم را هم بر عهده دارد و گاهی لازم است در زمینه مدیریت منابع انسانی هم دانش کافی داشته باشد. (مطالعه بیشتر)

مدیریت محصول شبیه مدیریت پروژه است؟

مدیریت محصول هیچ ارتباطی با مدیریت پروژه ندارد. مدیر محصول قرار نیست و نمی‌تواند تخمین درستی از زمان سود ده شدن پروژه بدهد یا بگوید نرم افزار چه زمانی آماده رشد می‌شود یا پروژه چه زمانی به اتمام می‌رسد اما مهارت خوبی در شناخت بازار و تغییر به موقع استراتژی برای دریافت بیشترین احتمال موفقیت و رشد را دارد. کار مدیر پروژه دریافت نیازمندی‌های و تعیین Scoop پروژه و تعیین زمان به پایان رسیدن و تحلیل باتل‌نک‌های پروژه است.

بیشتر بخوانید: مقدمه ای بر مدیریت محصول، وظایف و مهارت‌های یک مدیر محصول

وضعیت مدیر محصول در ایران چطور است؟

به طور مثال در گروه اسنپ دو مفهوم Technical product manager و Product manager وجود دارد که یکی سمت موارد فنی و دیگری سمت مفاهیم بیزینسی است.

یا در تخفیفان مدیر محصول و مالک محصول یک نقش دارند و ترکیبی از وظیفه هر دو را (طبعا ناقص) انجام می‌دهند.

در شرکت‌های کوچکتری مثل دیجی‌پی یا فیدیبو دو تا سه مالک محصول وجود دارد و نقش مدیر محصول عملا توسط مدیر عامل انجام می‌شود. در حقیقت چون تعداد محصولات هنوز کم است منطقی نیست که شرکت یک لایه سازمانی دیگر هم اضافه کند.

در شرکت‌های بزرگتری مثل علی بابا یک مدیر محصول مسئول صفر تا صد دو تا سه محصول است که در تیمش دو تا سه مالک محصول دارد و به عنوان یک ذی نفع خارجی درخواست‌های خودش را به مالک محصول ارائه می‌دهد و این تصمیم مالک محصول است که چه درخواستی را در چه زمانی انجام دهد و برای چه درخواستی مدیر محصول را راضی کند که نیازی وجود ندارد با این حال باز هم مالک محصول دید فنی ندارد و ارزشی که خلق می‌کند از تمرکزش روی یک محصول خاص حاصل می‌شود.