نیازسنجی و روش‌های آن

هر کسب‌وکار، محصول یا خدمتی را به گروهی از کاربران ارائه می‌دهد و به واسطه آن کسب درآمد می‌کند. استارتاپ‌ها در هر حوزه‌ای که باشند تلاش می‌کنند بیشترین نیازمندی‌های کاربران خود را برطرف سازند زیرا هرچقدر با کاربران خود سازگارتر باشند بیشتر مورد استفاده قرار خواهند گرفت. برای آنکه یک استارتاپ با کاربران خود هماهنگ شود و بتواند نیازهای آنها را به خوبی برطرف سازد، ابتدا باید بتواند نیازهای آنها را استخراج کند. نیازسنجی کاربران یکی از مهمترین مراحل ایجاد و توسعه محصول است که بر خروجی نهایی اثر می‌گذارد.

راه‌های مختلفی برای شناخت کاربر و نیازهای او وجود دارد که در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:

1. مصاحبه با کاربران: مصاحبه انواع گوناگونی دارد و در همه مدل‌های آن تلاش می‌شود که هر چه بیشتر نیازهای کاربر شناسایی شود. مصاحبه ساختارنیافته یا عمیق یکی از بهترین روش‌هاست که با نزدیک‌شدن به کاربر و گفتگوی صمیمانه به طور غیرمستقیم نیازهای وی را از صحبت‌هایش استخراج می‌نماید.

2. مشاهده گروه هدف: نگاه کردن به رفتار و تعاملات کاربران در هنگام رفع نیازها و شناسایی عادت‌های آنها می‌تواند به فرآیند نیازسنجی کمک کند. مشاهده می‌تواند غیرمداخله‌ای یا مداخله‌ای (تغییر دادن عاملی در محیط و مشاهده رفتار کاربر) باشد. ثبت دقیق رفتار کاربر و تجزیه تحلیل دقیق آن در این روش اهمیت بسزایی دارد.

3. گروه‌های کانونی (Focus Groups): یک روش استخراج نیاز گروهی است که مخاطبان محصول گردهم می‌آیند و پیرامون آن با یکدیگر به طور آزادانه به گفتگو می‌پردازند.

4. پرسشنامه: یکی از راه‌های جمع‌آوری اطلاعات از کاربران تهیه پرسشنامه است. پرسشنامه می تواند خواسته‌های گروهی از مشتریان را در قالب پرسش‌های مشخص گردآوری کند و با روش‌های آماری امکان تحلیل آنها وجود خواهد داشت.

5. پرسونا: این روش ایجاد برآیندی از گروه هدف و مخاطبان محصول است. برای ایجاد پرسونا باید مخاطبان و ویژگی‌های آنها به طور دقیقی شناسایی شده باشند. پرسونا یک شخصیت مجازی است که ویژگی‌های عمومی گروه هدف را دارد و با شناسایی و برآورده ساختن خواسته‌هایش، نیازهای گروه هدف برطرف خواهد شد.

6. نقشه همدلی: یک روش برای شناسایی گروه هدف و نیازسنجی آنها نقشه همدلی است. در این روش آنچه مخاطب در محیط با آن مواجه است (فکر می‌کند،‌ می‌بیند،‌ احساس می‌کند یا عمل می‌کند) استخراج شده و نقاط درد یا دستاوردهای خوشحال‌کننده‌اش مشخص می‌شوند. نیاز کاربر به طور غیرمستقیم از این موارد به دست می‌آیند.

در فرآیند نیازسنجی خوب است که به بعضی نکات توجه کنید، به عنوان مثال:

1. نیازسنجی را با فروش اشتباه نگیرید و درباره راه‌حل‌ها (یا محصولتان) با کاربران صحبت نکنید.

2. سوالات جهت‌دار نپرسید و به دنبال یک پاسخ مشخص نگردید. مراقب باشید تمایلات شخصی خود را در مصاحبه مطرح نکنید.

3. از کاربران نپرسید که چه می‌خواهند، آنها معمولا نسبت به خواسته‌هایشان آگاه نیستند.

4. مخاطب محصولتان را بیابید و از افراد درست سوال بپرسید.

5. اعتماد مخاطب را جلب کنید و گفتگوی صمیمانه داشته باشید.