بازار سلامت ایران

اعداد و ارقام شگفت‌انگیزی در حوزه سلامت ایران وجود دارد، بازاری با گردش مالی ۱۴۰ هزار میلیارد تومان در سال. سهم تجهیزات پزشکی از این رقم ۱۲هزار میلیارد و سهم دارو ۲۵ هزار میلیارد تومان و سهم آزمایشگاه‌ها ۲۰هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است.

آمار دیگری که می‌توان از حوزه سلامت ارائه کرد این است که سالانه در ایران ۴۰۰ هزار ویزیت پزشکی در مطب‌ها و بیمارستان‌ها انجام می‌شود. ضمن اینکه سالانه بیش از ۸۰۰ میلیون خدمت در حوزه سرپایی در کشور انجام می‌شود.

جمعیت کشورمان ۸۰ میلیون نفر است و در حالت خوشبینانه می‌توان روی جمعیت کشورهای همسایه نیز برای ارائه خدمات حساب ویژه باز کرد. آمار دیگری هم وجود دارد: بیش از ۵۰۰ هزار نفر نیروی انسانی ماهر در زمینه پزشکی. یعنی سالانه حدود ۱۱هزار نیرو به ناوگان حوزه سلامت افزوده می‌شود: ۱۰۰۰ بیمارستان، ۱۴۰هزار تخت بیمارستانی و… اما نکته اساسی این است که با وجود چنین ظرفیت‌ها و تنوع خدماتی چرا استارتاپ بزرگی در این بازار متولد نشده است؟

برای ورود به این بحث و شکافتن ابعاد این بازار، سؤالات زیادی می‌توان مطرح کرد: استارتاپ‌های حوزه سلامت در چه مرحله‌ای قرار دارند و روی چه حوزه‌هایی کار می‌کنند؟ چه میزان روی این استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری شده است؟ سرمایه‌گذاران چقدر این حوزه را می‌شناسند؟ سؤال اساسی و پایه‌ای دیگر این است که بدنه پزشکی و بدنه بازار سلامت ایران چقدر حاضر به همکاری هستند؟ اصلاً با خدمات فناوری اطلاعات آشنایی دارند؟ مهمترین چالش‌های این حوزه چیست و چگونه باید با آنها مواجه شد؟

آنچه در متن بالا بیان شد مربوط به ظرفیت‌ها و آمار و ارقام بازار سلامت ایران است. اما این ظرفیت بزرگ هنوز نتوانسته خود را در قامت یک استارتاپ‌ بزرگ نشان دهد و حجم بازار آنلاین سلامت ایران یا ای‌هلث، بین ۴ تا ۱۰میلیارد تومان برآورد می‌شود که بسیار ناچیز است. چرا که با وجود برخورداری از ظرفیت‌های بزرگ در حوزه پزشکی و حجم بالای گردش مالی در این زمینه به صورت سنتی عمل می‌کند. نبود سرمایه‌گذار تخصصی، حساسیت حوزه بیماری‌ها و سلامت انسان‌ها، وجود قدرت‌های بزرگ اقتصادی در بازار سلامت، نقدناپذیری بسیاری از پزشکان، رگولاتوری ضعیف، بسنده‌کردن استارتاپ‌ها به راه‌اندازی کسب‌وکارهای سطحی و عدم توجه به روندهای عمیق‌تر و دلایل بسیار دیگری مزید بر علت شده تا استارتاپ‌های بزرگی در حوزه سلامت ایران شکل نگیرد.

از طرف دیگر عدم آشنایی بسیاری از اعضای هیات علمی و دانشجویان مستعد که علاقمند به کارآفرینی هستند اما بستری برای آموزش و توانمندسازی ندارند مانع از رشد استارتاپ های حوزه سلامت شده است.

سال گذشته در سطح جهان بیش از ۱۴میلیارد دلار روی حوزه سلامت و کسب‌وکارهای استارتاپی سرمایه‌گذاری شده است و تاکنون یونیکورن بسیاری از دل نظام سلامت کشورهای مختلف بیرون آمده است. آخرین آمار مربوط به سال ۲۰۱۸ است که ۱۵ استارتاپ حوزه سلامت یونیکورن شدند.

بنا به گفته کارشناسان این حوزه، در هرصورت نظام سلامت ایران خواه‌ناخواه رنگ و روی استارتاپی به خود خواهد گرفت و تا سال ۲۰۲۳ قطعاً در ایران یک استارتاپ بزرگ و غول‌پیکر خواهیم داشت.