داستانِ شروعِ مستندسازی سنّت؛ دیزاین‌ سیستم دیوار

اواسط آبان ۹۹ بود که نسخهٔ اول سنّت دیوار لانچ شد. پروژه‌ای که پیشبردش برای خود من تجربهٔ جذابی بود و البته هنوز هم ادامه داره :) در این مطلب می‌خوام در مورد روندی که در دیوار طی کردیم تا بتونیم دیزاین سیستمِ طراحی‌شده رو مستند کنیم بنویسم. فرآیندی که حاصل همکاری سه چپتر مختلف دیوار، یعنی مهندس ، طراح و نویسندهٔ تجربه بود.

آشنایی با سنّت

در محصولی مثل «دیوار» که از چندین تیم محصولی با نقش‌های متفاوت تشکیل شده، ریسک عدم هماهنگی زیاده و ممکنه فرآیند طراحی محصول، بهینه پیش نره. برای تعامل بین نقش‌های مختلف در تیم، یه زبان مشترک نیازه که قواعد مشترک دیزاین در اون تعریف و مستند شده باشه.

سنّت، دیزاین سیستمِ دیواره که مجموعه‌ای از کامپوننت‌هاییه که دیوار رو می‌سازن به همراه توضیح کامپوننت‌ها و راهنمای استفاده ازشون.

با داشتن این مرجعِ متشکل از تصمیمات و قواعدِ مستند‌شده، محصول یکپارچه‌ای با حفظ استانداردهای طراحی داریم که به افراد وابسته نیست و باعث می‌شه طراحان زمان زیادی برای طراحی جزئیات رابط کاربر صرف نکنن. در عوض، زمان خودشون رو به نوآوری در محصول، حل مسائل واقعی کاربر و رشد شخصی اختصاص بدن. در نتیجه کاربران هم محصول کاربردپذیرتری رو تجربه‌ خواهند کرد.

چی شد که سنّت رو مستند و منتشر کردیم؟

در واقع ما این دیزاین سیستم رو داشتیم و در حال کاملتر کردنش هم بودیم. در ادامه به فکر افتادیم که مستندش کنیم و در این مسیر:

۱- در مورد طراحی اینترکشن اجزای دیزاین‌سیستم‌ها بیشتر مطالعه کنیم.

۲- همگی، دید بهتری از طراحی سیستمی اینترفیس یک محصول به‌دست بیاریم.

۳- نوشتن رو طبق چارچوب و اصول مشخص تمرین کنیم.

۴- طی این فرآیند فیدبک بگیریم.

۵- و در نهایت پیشبرد و مدیریت یک پروژه‌ٔ مشترک رو با هم تجربه کنیم که علاوه بر یادگیری و رشد برای ما، محصولی داشته باشیم که سبب اشتراک دانش ما با جامعه‌ٔ بیرون از دیوار بشه.

چه فرآیندی انجام شد و نقش من چی بود؟

من به عنوان یکی از طراحان تجربهٔ دیوار مسئولیت پیشبرد این پروژه رو به عهده داشتم و برای انجامش باید بین سه چپتر مهندسی تجربه، طراحی تجربه و نویسندهٔ تجربه هماهنگی ایجاد می‌کردم.

تو شروع کار، تعداد زیادی کامپوننت داشتیم که باید با برنامه‌ریزی به سمت مستند کردنشون پیش می‌رفتیم. در اولین قدم به کمک مهندسان تجربه، کامپوننت‌ها رو بر اساس نوع کامپوننت و پیچیدگی‌ ویژگی‌های تعاملی اون‌ها دسته‌بندی کردیم. کامپوننت‌ها رو از نظر نوع به سه دستهٔ ساده، پیچیده و اختصاصیِ دیوار و از نظر پیچیدگی، به سه دستهٔ ساده، متوسط و سخت تقسیم کردیم.

در قدم بعد، تصمیم گرفتیم که برای شروع و فاز اول پروژه، سراغ مستند کردن تمام کامپوننت‌های ساده‌ بریم. توی این مرحله باید برای نوشتن مطالب، ساختار در می‌آوردیم. ساختاری رو که به کمک مهندس تجربه و نویسندهٔ تجربه برای متون کامپوننت‌ها مشخص کردیم، به این صورت بود:

۱- تعریف مختصر و موثری از کامپوننتی که می‌خوایم دربارهٔ اون بنویسیم.

۲- دموی تعاملی که شامل پیش‌نمایش، انواع و تفاوت‌های نمایشی اون کامپوننت می‌شد.

۳- کاربرد، که در اون باید تعاریف یا مواردی که در کامپوننت وجود داشت رو می‌نوشتیم و می‌گفتیم هر کدوم چه استفاده‌ای دارن.

۴- در ادامه در مورد انواع یک کامپوننت باید توضیح می‌دادیم و هر نکته‌ای که باید دربارهٔ اون‌ها گفته بشه.

۵- آناتومی، شامل ابعاد، حاشیه‌ها، فاصله‌های کامپوننت و کمیت‌ها می‌شد.

۶- رفتار، شامل قوانین و دستورالعمل‌هایی که باید در استفاده از کامپوننت، اون‌ها رو رعایت کنیم.

۷- و در نهایت نگارش، که نکات مربوط به نوشتن در کامپوننت‌ها، محدودیت‌های کاراکتری و قواعد نشانه‌گذاری رو شامل می‌شد.

البته یه بخش‌هایی به اسم بنیان سنّت (آیکون، تایپوگرافی، چیدمان و ... ) علاوه بر کامپوننت‌ها داشتیم که برای نوشتن بنیان‌ها، ساختار مشخصی وجود نداشت. چون هر کدوم بسته به ویژگی‌هایی که داشت ساختار متفاوتی رو می‌طلبید که برای این بخش‌ها هم، قبل از نوشتن هر کدوم، جلسه‌ای بین مهندس، نویسنده و طراح تجربه برگزار می‌کردیم. با صحبت به یک ساختار می‌رسیدیم که برای نوشتن محتوای اون بخش استفاده کنیم‌.

من با همکاری طراحان تجربه، کامپوننت‌ها رو تقسیم کردیم. هر طراح تجربه، مسئول نوشتن محتوای یک یا چند کامپوننت بسته به میزان سختی و پیچیدگی اون ‌شد. زمان شروع نوشتن محتوا، طراح سوالات لازم رو از مهندس تجربه می‌پرسید و محتوا رو بر اساس کاربردهای اون کامپوننت در دیوار و با مطالعهٔ دیزاین سیستم‌های مختلف و مطرح دنیا مثل متریال، اطلسین، اسپکتروم و ... تهیه می‌کرد.

در ادامه، طراح این محتوا رو از همه لحاظ با مهندس تجربه بررسی می‌کرد و بعد از تایید اون، محتوا از نظر نگارشی با نویسندهٔ تجربه طی چند مرحله نهایی می‌شد. در واقع برای نسخهٔ نهایی هر کامپوننت، یک فرآیند رفت و برگشتی بین سه چپتر دیوار (طراحی، مهندسی، نویسندگی) انجام می‌شد.

ادامهٔ سنّت

می‌تونم بگم تمام اهالی محصول دیوار به نوعی در رشد محصولی که پیش روی شماست نقش داشتن. در ادامه نیز همین مسیر رو پی می‌گیرن و سنّت رو کامل‌تر می‌کنن. شما هم در جایگاه مخاطب این محصول، می‌تونید با بازخورد دادن به ما در رشد و بهبود سنّت نقش کلیدی داشته باشین.