۵ ویژگی شخصیتی افراد سلطه‌پذیر که آن‌ها را مطیع دیگران می‌کند

اصطلاح شخصیت مطیع یا سلطه‌پذیر درباره‌‌ی افرادی به کار می‌رود که با میل و خواست خودشان تسلیم اقتدار شخص دیگری می‌شوند. آن‌ها طرز فکری خدمتگرا دارند و با اجرای دستورات فرد کنترلگر به آرامش روحی و روانی می‌رسند. این مسأله می‌تواند در خانه، در محل کار، در رابطه با دوستان یا حتی در روابط اجتماعی آن‌ها نمود پیدا کند.

روابط سلسه‌مراتبی سالم که مبتنی بر تبعیت فرد یا گروهی از شخص دیگر است هم آگاهانه است و هم مبتنی بر توافق طرفین. در واقع در این نوع رابطه افراد توافق می‌کنند که یکی از طرفین از قدرت مدیریت و حق تصمیم‌گیری بیشتری برخوردار باشد، طرف مقابل هم می‌پذیرد که ارتباط به همین شکل ادامه پیدا کند.

به‌عنوان مثال نسبت رابطه‌ی یک مربی نظامی با سربازانی که تازه به ارتش پیوسته‌اند یا حتی نقش یک فرمانده در جنگ در ارتباط با کنترل نیروها. روابط استاد شاگردی می‌تواند مثال دیگری از روابط سالم مبتنی بر تبعیت در بین افراد باشد. حتی تقسیم وظایف در بین خیلی از زوجین به این صورت است که مسؤولیت تصمیم‌گیری‌های اساسی و هدایت خانواده بر عهده‌ی یکی از طرفین است و طرف مقابل از تصمیمات همسرش پیروی می‌کند.

در این مقاله، ویژگی‌های شخصیتی افراد مطیع و سلطه‌پذیر تشریح و تفاوت بین روابط سالم مبتنی بر تبعیت با روابط ناسالم و مبتنی بر سوءاستفاده بررسی شده است. در پایان هم راهکارهایی برای مدیریت بهتر این ویژگی‌های شخصیتی ارائه شده است. با ما همراه باشید.

رابطه‌ی مبتنی بر تبعیت و اطاعت‌پذیری

توجه به این نکته مهم است که در رابطه‌ی مبتنی بر اطاعت‌پذیری به هیچ وجه برابری حاکم نیست. در یک رابطه‌ی سالم که در آن مسؤولیت تصمیم‌گیری بر عهده‌ی یکی از طرفین است، تا زمانی که نقش‌هایی که هر یک از افراد ایفا می‌کند توافقی باشد، فرد مطیع هیچ نوع تهدیدی را نسبت به ارزش‌های شخصی یا موقعیت خودش نسبت به طرف مقابل احساس نمی‌کند.

کاملا قابل‌تصور است که یک فرد مطیع برای اینکه به یک زندگی با این شرایط تن بدهد، باید به طور کامل نسبت به طرف مقابلش شناخت و اعتماد داشته باشد.

اگرچه ممکن است چنین به نظر برسد که شخصیت‌های مطیع با هر شرایطی کنار می‌آیند و خودشان را با فرد مسلط و غالب وفق می‌دهند و از خودشان هیچ فکر و اراده‌ای ندارند، اما قضیه کاملا برعکس است. افراد مطیع و فرمان‌بردار معمولا ویژگی‌های شخصیتی شگفت‌انگیزی دارند.

ویژگی‌های شخصیتی شگفت‌انگیز افراد مطیع

این افراد احساس خودآگاهی عمیقی دارند و دقیقا می‌دانند که چه کسی هستند و چه چیزی از دنیا می‌خواهند. درباره‌ی بسیاری از انسان‌ها ممکن است سال‌ها به طول بیانجامد تا در نهایت دریابند که چه کسی هستند و این اتفاق درباره‌ی بسیاری از افراد هرگز رخ نمی‌دهد. افراد مطیع و سلطه‌پذیر درباره‌ی اینکه چه کسی هستند و چه چیزی آن‌ها را خوشحال می‌کند شناخت و اطمینان کامل دارند.

آن‌ها همچنین نسبت به نیازهای دیگران هم آگاهی زیادی دارند. دنیا پر است از افراد خودشیفته و خودخواهی که از افراد دیگر برای رسیدن به آنچه می‌خواهند استفاده می‌کنند. افراد مطیع به‌خوبی از افکار و نیازهای این‌گونه افراد هم آگاهی دارند، با این حال آن‌ها با میل خودشان سعی می‌کنند نیازهای خودخواهانه‌ی این افراد را هم برآورده کنند و با خدمت کردن به آن‌ها احساس رضایت و شادی فراوانی را تجربه می‌کنند.

همین میل درونی، این افراد را جذب افراد خودخواه و سلطه‌گر می‌کند که نتیجه‌ی حاصل از این‌گونه تعاملات هم غالبا یک رابطه‌ی سمی و مبتنی بر سوءاستفاده است.

افراد سلطه‌پذیر سالم برخلاف تصور عموم به هیچ وجه تنبل نیستند. در واقع، آن‌ها افرادی بسیار سخت‌کوش هستند. آن‌ها به بهترین نحو ممکن به وظیفه خود عمل می‌کنند و می‌توان برای انجام کارهای مختلف رویشان حساب کرد. این مسأله به این دلیل است که برای این افراد جلب رضایت فرد غالب و مسلط بر آن‌ها اهمیت زیادی دارد.

افراد با تیپ شخصیتی مطیع آرامش درونی خوبی را تجربه می‌کنند. اطلاع از این مسأله که او مسؤول انجام چه کارهایی است و انجام چه چیزهایی در حیطه‌ی مسؤولیت او نیست، می‌تواند آرامش زیادی را برایش فراهم کند. یک فرد مطیع سالم می‌داند که باید از چه چیزی مراقبت کند و اینکه او نباید نگران چه مسائل دیگری باشد.

نکته‌ی آخر هم اینکه، افرادی که شخصیت مطیع دارند، عزت‌نفس بالایی دارند. فردی با خودآگاهی عمیق که از نیازهای دیگران هم آگاه است و فرد پرتلاشی است ضمن اینکه از آرامش درونی عمیقی برخوردار است، طبیعتا فردی ارزشمند است و قطعا او بر این مسأله واقف است.

طبیعتا همه‌ی افراد مطیع و سلطه‌پذیر تمام این ویژگی‌ها را ندارند و افراد مطیع در تمام زمینه‌های مختلف زندگی خود مطیع نیستند. اما آن‌ها مرزهای خود را می‌شناسند و می‌توانند در زمینه‌هایی که در آن احساس راحتی می‌کنند بدرخشند.

۵ ویژگی روانی افراد مطیع و سلطه‌پذیر

افراد مطیع و فرمان‌بردار معمولا گذشته‌ای تلخ و دردناک را با خود به همراه دارند که همین مسأله باعث می‌شود آن‌ها همان‌گونه باشند که هستند، یعنی برای جلوگیری از درد و رنج بیشتر با کسی مخالفت نمی‌کنند تا تنشی ایجاد نشود.

افراد مطیع معمولا صدای خود را بلند نمی‌کنند، همیشه سعی می‌کنند در روابط خود در جایگاه دوم قرار بگیرند و از هر آنچه که فرد مسلط و غالب از آن‌ها می‌خواهد پیروی می‌کنند.

با این حال، این نوع نگرش گاهی اوقات می‌تواند فرد را درگیر یک رابطه مضر و ناسالم کند که در نهایت منجر به لطمه دیدن آن‌ها شود. با این حال، تغییر این ویژگی‌های شخصیتی بسیار سخت و پیچیده است.

این مسأله به این معنا نیست که این افراد تمایل ندارند از سلطه‌پذیری و فرمان‌برداری دست بردارند، بلکه تجربیات مربوط به گذشته‌ی آن‌ها، ویژگی‌های روان‌شناختی خاصی در آن‌ها ایجاد کرده که به‌راحتی نمی‌توانند از شر آن‌ها خلاص شوند.

۱. افراد مطیع و سلطه‌پذیر افرادی قاطع نیستند

افراد مطیع نیازها یا خواسته‌های خود را هیچ‌گاه در اولویت قرار نمی‌دهند. در عوض، آن‌ها همیشه نیازها و خواسته‌های دیگران را در اولویت قرار می‌دهند.

فقدان قاطعیت آن‌ها را وادار می‌کند تا به‌عنوان مثال در یک کار گروهی موقعیت ثانویه‌ای اتخاذ کنند.

همه‌ی این‌ها به دلیل درگیری درونی زیاد آن‌ها درباره‌ی بیان دیدگاه یا عقایدشان است. اگرچه ممکن است تمایل داشته باشند که افکار یا خواسته‌های خود را به دیگران بیان کنند، اما افکار ناشی از استرس اجتماعی به سرعت به سراغ آن‌ها می‌آید و از انجام این کار پشیمان می‌شوند. آن‌ها معتقدند افکار و نظرات آن‌ها از سوی دیگران مورد توجه قرار نمی‌گیرد و غالباً در مورد نظرات خود شک می‌کنند.

۲. گذشته‌ی این افراد مملو از درد و غم است

افراد مطیع و سلطه‌پذیر لزوما به همین شکل و با همین ویژگی‌های شخصیتی متولد نمی‌شوند. بلکه در زندگی خود تجربیاتی را پشت سر گذاشته‌اند که کم‌کم باعث شده در درون خود عقب‌نشینی کنند و به آنچه امروز هستند تبدیل شوند.

دوران کودکی که با حضور والدین سمی و ناسالم سپری شده یا سال‌های نوجوانی که در آن فرد مدام در معرض قلدری قرار گرفته می‌توانند دلایل کافی برای این مسأله باشند که فرد در زندگی‌اش نقشی کاملا مطیع و سلطه‌پذیر را بر عهده بگیرد.

عزت‌نفس پایین و احساس ناامنی درونی باعث می‌شود که فرد مطیع تا زمانی که خود را در اختیار دیگران قرار ندهد احساس بی فایده بودن را تجربه کند.

این الگوی رفتاری برای آن‌ها به هیچ وجه سالم نیست، زیرا در درازمدت، باعث می‌شود تا بسیار آسیب‌پذیر شوند و به‌راحتی از سوی دیگران لطمه ببینند.

۳. افراد مطیع از هر نوع درگیری و تنش اجتناب می‌کنند

شما هیچ‌وقت نمی‌توانید افراد مطیع و سلطه‌پذیر را ببینید که به دنبال درگیری یا ایجاد تنش باشند. بالعکس، آن‌ها به هر قیمتی که شده سعی می‌کنند از بروز درگیری و تنش جلوگیری کنند.

هر نوع تنش یا درگیری به شدت آن‌ها را عصبی می‌کند، شاید به این دلیل که این‌گونه مسائل آن‌ها را به یاد تجربه‌های قبلی‌شان می‌اندازد.

مشکل در این رابطه این است که برای جلوگیری از درگیری، تسلیم فرد سلطه‌گر می‌شوند و انجام آنچه را که حاضر به پذیرش آن نیستند بر عهده می‌گیرند و جایگاهی را که شایسته آن هستند را برای خودشان در نظر نمی‌گیرند.

این تلاش و نگرانی افراطی برای اجتناب از هر نوع درگیری یا بحث باعث خستگی بیش از حد آن‌ها می‌شود.

۴. افراد مطیع علاقه‌ای به جلب توجه دیگران ندارند

برخی ممکن است این مسأله را با خجالتی بودن اشتباه بگیرند، اما در واقعیت، این رویکرد روشی است برای گریز از دیده شدن و برجسته شدن.

افراد مطیع از اینکه دیگران درباره‌ی آن‌ها چه فکری می‌کنند، اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند. به همین دلیل است که آن‌ها درباره‌ی انتخاب لباس و شیوه‌ی رفتارشان بسیار با دقت عمل می‌کنند.

این رفتار تضمین می‌کند که آن‌ها از هر موقعیتی که ممکن است منجر به تحقیر یا توهین به آن‌ها شود یا احتمالا نوعی درگیری ایجاد کند اجتناب کنند.

۵. به لحاظ عاطفی به دیگران وابستگی دارند

افراد مطیع و سلطه‌پذیر معمولا بیش از حد به دیگران فکر می‌کنند و آن‌قدر از درون آسیب‌پذیرند که همیشه به وجود شخص دیگری برای محافظت از خودشان نیاز دارند.

بنابراین، درباره‌ی این افراد کاملا طبیعی است که وارد یک رابطه‌ی مبتنی بر وابستگی شوند، به‌طوری که در آن شخص مسلط و غالب به زندگی آن‌ها معنا می‌بخشد و در عین حال از آن‌ها محافظت می‌کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که این مسأله در روابط مبتنی بر سوءاستفاده هم صادق است. یعنی حتی اگر فرد مسلط و غالب با آن‌ها خوب رفتار نکند، باز هم در ذهن خود می‌گویند: «اشکالی ندارد، حداقل من کسی را دارم…»

این رویکرد سلطه‌پذیرانه‌ی شدید آن‌ها را در معرض درد و رنج زیادی در روابطشان قرار می‌دهد.

نکته‌ی پایانی

آیا تا به‌ حال با یک فرد مطیع و سلطه‌پذیر در ارتباط بوده‌اید؟ آیا فکر می‌کنید خودتان فردی مطیع هستید؟ خلاص شدن از این حالت عاطفی مبتنی بر تسلیم حداکثری نسبت به دیگران امکان پذیر است، اما مستلزم تلاش زیاد و آگاهی از فعل و انفعالاتی است که در درون و بیرون شما در حال وقوع است.

شما به کمک یک روان‌درمانگر و با تمرین می‌توانید یاد بگیرید که چگونه قاطعانه‌تر رفتار کنید، عزت‌نفس خود را بالا ببرید و همچنین از شر ناامنی‌های درونی که باعث می‌شود احساس بی‌ارزشی کنید خلاص شوید.

به هر حال، افراد مطیع و فرمان‌بردار معمولا در زندگی خود نسبت به دیگران رنج بیشتری را متحمل می‌شوند.

ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها همیشه افراد سلطه‌گر و سوءاستفاده‌گر را به سمت آن‌ها جذب می‌کند، به طوری که با گذشت زمان و متحمل شدن آسیب‌های فراوان در نهایت به این نتیجه می‌رسند که باید قدر و منزلت خودشان را درک کنند و به آن احترام بگذارند.