ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA)

مقدمه

گسترش صنايع و رشد صـعودي بخــش هــاي مختلــف اقتــصادي در كـشورهاي پيـشرفته بـدون توجـه و رعايت ملاحظات مربوط بـه حفاظـت محــيط زيــست موجــب تخريــب اكوسيستمهاي طبيعي و بـروز اثـرات شديد بهداشتي در اين كشورها گرديد. جنگلها به شدت تخريب شده و مورد استفاده بيرويه قرار گرفتند. آلودگي هوا موجب بروز انـواع بيمـاريهـا نظيـر آسم و آلرژي، سرطان و بيماريهاي قلبي – عروقي گرديد. لايـه ازون كـه بـه عنوان سپر محافظ زمين عمل ميكند به شدت دچار آسيب گرديـد و پديـده گرمايش جهاني كه بروز خشكسالي در برخي مناطق و سيل در مناطق ديگـر را موجب ميشد پديدار گرديد. همه عوامل فوق منجر گرديد كه دانشمندان و مسئولان، مفاهيم جديدي را جهت جلوگيري از تخريب محيط زيست معرفـي نمايند. اهم تلاش ها در مفهومي تحت عنوان توسعه پايدار تجلي نمود كه يكي از ابزار كليدي براي دستيابي بـه آن اجـراي مطالعـات ارزيـابي اثـرات زيـست محيطي طرحها و پـروژه هـاي عمرانـي اسـت. ايـن مطالعـات بـا بررسـي ريـز فعاليت هاي پروژه ها، نسبت به شناسايي و تجزيه و تحليـل اثـرات آنهـا اقـدام نموده و سپس راهكارهاي اجرايي جهت كاهش اثرات منفي را ارائه مي نمايند.

تاريخچه ارزيابي

فرآيند تهيه گزارش ارزيابي اثرات زيست محيطي (Environmental Impact Assessment = EIA) براي اولين بار فرآيند تهيه گزارش ارزيابي اثرات زيست محيطي در سال 1969 ميلادي با وضع قانون سياست زيست محيطي ملي در آمريكا (National Environmental Protection Agency = NEPA) جنبه رسمي به خود گرفت. بعـد از كنفـرانس اسـتكهلم در سـال 1972 ميلادي بسياري از كشورها خود را موظف به انجام مطالعات EIA قبل از اجراي طرح ها نمودند. عليرغم اينكه اصل پنجاهم قانون اساسي بـه صـورت واضح وظيفه همگان را حفاظت از محيط زيست در كشور جمهـوري اسـلامي اعلام نموده است، با اين حال انجـام مطالعـات EIA در ايـران بـا وقفـه اي در حدود 25 سال و پس از صورت جلسه مورخ 1373/1/23 شوراي عالي حفاظـت محيط زيست كشور الزامي گرديد.

از پايان دهه 1960 ميلادي، ارزيابي اثرات زيـست محيطـي بـه عنـوان فعاليتي به منظور شناسايي و پيش بيني اثرات يك پروژه بر روي رفـاه و سلامت انسان و نيز محيط بيوژئوفيزيكي او به منظور بررسـي و انتـشار اطلاعات اين اثـرات مطـرح و اجـراي قـانوني آن جايگـاه ويـژه اي در كشورهاي مختلف جهان يافته است

بر اين اساس مجريان پروژههاي بزرگ ملزم شدند به همراه گزارش هاي امكان سنجي و مكان يابي نسبت به تهيه گـزارش جامع ارزيابي اثرات زيست محيطي پروژه ها اقدام نمايند. از ايـن تـاريخ تـا بـه حال مطالعات متعددي در اين زمينه در كشور انجام شده است.

فهرستی از زمان تصویب قانون ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در برخی کشورها
فهرستی از زمان تصویب قانون ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در برخی کشورها


فرايند پيشرفت ارزيابي اثرات زیست‌محیطی در جهان
فرايند پيشرفت ارزيابي اثرات زیست‌محیطی در جهان

اهداف، ضرورت ها و منافع ارزيابي

هدف اصلي انجام مطالعات EIA اطمينان از رعايت سياست هاي تعيـين شده در برنامه ها و فعاليت هاي يك پروژه در راستاي ضوابط، معيارها، قوانين و مقررات زيست محيطي مي باشد. از اين رو گزارش ارزيـابي بايـد شـامل كليـه مباحث مربوط به اثـرات مهـم و برجـسته پـروژه پيـشنهادي بـوده و بـا ارائـه راهكارهاي مديريتي اثرات سوء را بـه حـداقل رسـانده و در برگيرنـده شـرايط ارتقاي كيفيت محيط زيست و همچنين حداكثر اعتماد و اطمينان در سـطوح تصميم گيرندگان و مردم باشد. براين اساس اهداف مطالعات ارزيابي را ميتوان به شرح زير خلاصه نمود:

- تعادل بخشي بـين اهـداف بلندمـدت توسـعه و ضـرورت برخـورداري اكثريت مردم از منابع در راستاي حفاظت محيط زيست

- حفظ كيفيت منابع تجديدناپذير و بهـره بـرداري بـا بيـشترين بـازده و نگهداشت چرخه هاي حياتي

- شناخت مسائل و مشكلات بحراني محيط زيست در جهت كنترل آنها

- مشخص نمودن وظايف هر يك از ارگانهـاي دولتـي جهـت حفاظـت محيط زيست

- بكــــارگيري و تلفيــــق معيارهاي زيست محيطي در برنامـــه ريـــزيهـــاي عمراني

- پـيشبينـي بـروز اثـرات زيست محيطي مهم

- شناســـاندن روشهـــاي صحيح استفاده از محيط زيست

- استفاده از آراء و نظرات عموم جامعه در فرآيند تصميم گيري

- محو و ترميم خسارات وارده به محيط زيست

- تهيه دسـتورالعمل هـاي كنتـرل دائمی و پـايش اثـرات در دوره هـاي ساخت و ساز و بهره برداري

- فراهم آوري زندگي سالم و فعال براي جامعه و تامين بهداشت و رفـاه افراد جامعه همگام با حفظ كيفيت محيط زيست

با توجه به اهداف فوق، جهت انجام ارزيابي صـحيح و مقبـول در راسـتاي نيل به اهداف توسعه پايدار ضرورت ها و نيازهايي به شرح زير وجود دارد:

- مسئولين طرح ها و پروژه ها نيازمند آگاهي از نحوه مكانيـابي، اجـراي پروژه و نيز كاهش اثرات احتمالي هستند.

- مسئولين نيازمند آگاهي از نتايج ارزيابي زيست محيطـي جهـت ارائـه مجوز اجرا به پروژه مي باشند.

- جامعه محلي يا نمايندگان آنها مايلند آگاه شوند كـه طـرح يـا پـروژه پيشنهادي چه تاثيري بـر كيفيـت زنـدگي آنهـا بـر جاي می گذارد.

- سياســتگذاران نيــاز بــه آگاهي از تاثيرپذيري افراد و نتايج حاصله دارند.

- در فرآينــــد ارزيــــابي، تخصص ها و مهارت هاي مختلفي جهت بررسي و شناسـايي اثـرات بـر محيط زيست مورد نياز است.

با توجه به اينكه ارزيابي به عنوان مكانيسمي جهت ارائه راه هاي اسـتفاده صحيح و منطقي از منابع طبيعـي و انـساني مطـرح اسـت لـذا اعمـال آن در برنامه ريزي هاي كوتاه مدت و بلندمدت ميتواند منافعي را براي كشور به شرح ذيل به دنبال داشته باشد:

- افزايش كيفيت محيط زيست

- افزايش دانش زيست محيطي در سطوح مختلف جامعـه، مـسئولين و تصميم گيران

- ايجاد برنامه ريزي مناسب

- رفع نارضايتي افراد بومي

- از بين بردن ناسازگاري بين افراد جامعه و ارگانهاي دولتي

- اعتبار بخشيدن به دولت در سطوح بين المللی

تعریف ارزیابی اثرات زیست محیطی

با برشمردن ویژگی‌های ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، این ابزار به صورت‌های زیر تعریف شده است:

- مطالعه‌ای است که به بررســی اثرات یک پروژه پیشنهادی بر محیط‌زیست می‌پردازد.

- مطالعه‌ای است که باهدف برگزیدن بهترین ترکیب سود اقتصادی و هزینه‌های زیست‌محیطی در یک منطقه مشخص انجام می‌شود.

- مطالعه‌ای است که به پیش‌بینی تغییرات ناشــی از اجرای یک پروژه مشخص بر کیفیت محیط‌زیست منطقه می‌پردازد.

همچنین، بر اساس تعریف اتحادیه بین‌المللی ارزیابی آثار زیست‌محیطی (IAIA)، ارزیابی را می‌توان فرایند شناسایی، پیش‌بینی، ارزشیابی اقدامات کاهش آثار بیوفیزیکی، اجتماعی و دیگر آثار مرتبط با توسعه پیشنهادی قبل از تصمیم‌گیری اصلی و عملیات اجرایی نامید

اهمیت ارزیابی آثار زیست‌محیطی طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ توسعه‌ای کشور

ارزیابی آثار زیست‌محیطی به دلایل ذیل از اهمیت بسزایی برخوردار است:

ارزیابی آثار زیست‌محیطی، ابزار مهم مدیریتی برای افزایش طول عمر بسیاری از پروژه‌هاست. استفاده از این ابزار برای اجتناب از بروز خطاهای جبران‌ناپذیر و یا ایجاد صدمات زیست‌محیطی، اجتماعی و یا اقتصادی ضروری است.

ارزیابی آثار زیست‌محیطی، ســازوکاری برای آموختن از گذشته را ایجاد می‌کند که از اشــتباهات پُرهزینه و حــوادث جلوگیری کرده و مدیریت منابع را طی اجرا و پس از اجرای پروژه تقویت می‌کند.

ارزیابی آثار زیست‌محیطی، موجبات حفاظت هرچه بیشتر از منابع را فراهم آورده و از بروز آثار جبران‌ناپذیر به محیط‌زیست جلوگیری می‌کند.

مجریان طرح‌ها و پروژه‌ها در زمان‌بندی تعیین‌شده، قادر به کاهش هزینه‌ها می‌شوند. درنتیجه فشار بر اعتبارات مالی دولت کمتر می‌شود.

تعریف ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی و تفاوت آن با ارزیابی اثرات زیست‌محیطی

علاوه بر ابزار ارزیابی اثرات محیط زیســتی، ابزار دیگری تحت عنوان ارزیابــی راهبــردی زیست‌محیطی (SEA) وجــود دارد. ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی درواقــع تکمیل‌کننده ارزیابــی اثرات زیست‌محیطی (EIA) اســت. تفاوت بین این دو آن است که ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (EIA) در مرحله‌ای زودتر از ارزیابی اثرات زیست‌محیطی انجام می‌شود. تا زمانی که یک پروژه مرتبط با محیط‌زیست وارد فرایند تصویب نشود، ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) در خصوص آن انجام نمی‌شود؛ ولی بدان دلیــل که تصمیم‌های مهم مرتبط با محیط‌زیست اغلب باید در چارچــوب طرح‌ها و برنامه‌های اولیه اتخاذ گردد، ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (SEA)، در مرحله برنامه‌ریزی (طرح‌ریزی) انجام شده و به‌عنوان ارزیابی احتمالی اثرات زیست‌محیطی سیاست و خط و مشی‌ها، طرح‌ها و برنامه‌ها، توصیف می‌گردد ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (SEA)، یک فرایند و رویکرد قاعده‌مند و نوین است که شناسایی، پیش‌بینی و ارزیابی اثرات و پیامدهای زیست‌محیطی را در عالی‌ترین سطوح تصمیم‌گیری یعنی ســطح کلان مدنظر قرار می‌دهد. بررســی قوانین و مقررات ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه در سطوح بخشی و آمایش سرزمین کاربردی‌تر و مؤثرتر بوده‌اند و در این زمینه کشــور انگلستان به‌عنوان یکی از فعال‌ترین کشورها در پایه‌ریزی دستورالعمل‌های روش‌شناسی مناسب این ابزار، شناخته شده است.

کاربردی‌تر و مؤثرتر بوده‌اند و در این زمینه کشــور انگلستان به‌عنوان یکی از فعال‌ترین کشورها در پایه‌ریزی دستورالعمل‌های روش‌شناسی مناسب این ابزار، شناخته شده است.

در شکل زیر ارتباط بین ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (SEA) و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) قابل‌مشاهده اســت. ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (SEA) قصد دارد سیاست‌ها، طرح‌ها و برنامه‌ها را به‌سوی نتایج پایدار ســوق دهد و به‌عنوان یک حامی استوار برای تصمیم‌گیری باید در نظر داشت که آگاهانه با دیدگاه پایداری در نظر گرفته می‌شود.

گرچه ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی، از همان شیوه‌های فنی موردنظر ارزیابی اثرات زیست‌محیطی اســتفاده می‌کند، ولی هر دو رهیافت کاملاً متفاوت از یکدیگر بوده و نمی‌توانند جایگزین یکدیگر شوند. همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، دامنه کاربرد ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA)، فقط در سطح پروژه و به‌صورت محدود، در مقیاس کوچک عمل می‌کند؛ درحالی‌که ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (EIA)، سایر سطوح تصمیم‌گیری همچون سیاست، طرح و برنامه را نیز شامل می‌شود و در مقیاس بزرگ یعنی

محدوده‌های جهانی، ملی و منطقه‌ای به کار گرفته می‌شود؛ لذا ارزیابی اثرات زیست‌محیطی نمی‌تواند به‌صورت کامل، پایداری کیفیت محیط‌زیست را تضمین نماید

ارتباط میان ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (SEA) و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA)
ارتباط میان ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی (SEA) و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA)

همان‌طور که در جدول زیر نیز نشــان داده می‌شود، هرچند دو رهیافت ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی با هم تفاوت‌هایی دارند، ولی به دلایل زیر، مکمل یکدیگر نیز محســوب می‌شوند:

رهیافت ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی باعث توجه بیشتر به پایداری محیطی در فرایندهای تصمیم‌گیری شــده و لذا بستر مناسبی را برای ارزیابی‌های آثار زیست‌محیطی و بررسی راهکارهای مناسب‌تر ارائه کرده و درنتیجه به کارایی و اثربخشی ارزیابی‌های مزبور می‌افزاید.

رهیافت ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی به دسته‌بندی و تنظیم مسائل پايداري محیطی کمک می‌کند و زمینه مناسبی را برای ارزیابی اثرات تجمعی پروژه‌های خاص فراهم می‌آورد.

شایان‌ذکر اســت که ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و اثرات راهبردی زیست‌محیطی، در اکثر مراجع به یک معنا و مفهوم به‌کاررفته و تمایز دقیقی بین آنها قائل نشده است.

تشابهات و تفاوت‌های دو رهیافت ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی
تشابهات و تفاوت‌های دو رهیافت ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی

روش انجام مطالعات ارزيابي

روش‌های مختلفی جهت انجام مطالعات ارزیابی وجود دارد کـه براسـاس نوع پروژه که خطی یا نقطه ای است می‌توان از آنها استفاده نمـود. روش‌های تجزیه و تحلیل و ارزیـابی ابـزاری بـرای شناسـایی، جمـعآوری و سـازماندهی اطلاعات در ارتباط با اثرات زیست محیطـی پـروژه می‌باشند. بـه کـارگیری روش‌های مختلف ارزیابی با اهداف متعـددی نظیـر اطمینـان از بـه کـارگیری کلیه عوامل زیست محیطی مرتبط با پـروژه، کفایـت و قابلیـت روش انتخـابی جهت انتخاب گزینه‌های اولیه و تعیین کمبودها و تنگناهـا، کفایـت و تناسـب بــرای فــراهم آوری اطلاعــات و نتــایج و همــه جانبــه نگــری و اعتبار کـافی انجـام می‌پذیرد. روش‌های ارزیـابی بـا توجـه بـه گستردگی اطلاعـات مـورد نیـاز پارامترهــای مختلفــی را جهــت تجزیـــه و تحلیـــل انتخـــاب می‌نمایند. برخی از این پارامترها شامل دامنه اثر، شدت یا بزرگی اثـر، قطعـی یا احتمالی بودن اثر، دوام اثر و برگشتپذیری اثر هستند که در روش انتخابی دو یا چند فاکتور جهت تجزیه و تحلیل اثرات مدنظر قرار می‌گیرد. بطور کلـی برخی از روش‌های مورد استفاده جهت ارزیابی اثرات به شرح زیر می‌باشند:

- روش چک لیست: ارزیابی بدون هیچ نوع اندازهای از حجـم تقریبی آنها

- روش ماتریس: ارزیابی اثرات به صـورت کمـی و بـا در نظـر گـرفتن ستون فعالیت‌ها و ستون اثرات

- تحلیل شبکه: ارزیابی اثرات درجه دوم و سوم به کار می‌رود

- رویهم گذاری نقشه‌ها: تولید لایه‌های اطلاعاتی مختلـف بـه صـورت نقشه و همپوشانی آنها

- مدلسازی انتشار آلاینده‌ها: استفاده از مدل‌های زیـست محیطـی در تعیین پراکنش آلاینده‌ها و شناسایی نواحی آسیب پذیر

مطالعه بیشتر: ماتریس ارزیابی سریع ریام

گرچه روش‌های ارزیابی متنوع هستند اما برخی از شاخص‌ها و پارامترها باید در کلیه مطالعات ارزیابی لحاظ گردند. رئوس برخی از ارکـان اصـلی یـک مطالعه ارزیابی صحیح به شرح زیر می‌باشد:

- تشریح فنی پروژه که در برگیرنده ریز فعالیت‌های پـروژه در مراحـل ساختمانی، بهره‌برداری و برچیده‌شدن باشد.

- تعیین محدوده مطالعات که با توجه به شـعاع تاثیرگـذاری پـروژه بـر محیط زیست به دست می‌آید.

- شناســایی محیط‌های فیزیکوشــیمیایی، بیولــوژیکی و فرهنگــی – اقتصادی – اجتماعی تعیین شده به‌نحوی‌که حـداقل شـامل مـوارد زیر باشد:

- محیط فیزیکوشیمیایی شامل توپـوگرافی، خـاک، زمین‌شناسی، آب‌های سطحی و زیرزمینی، هوا، صدا و اقلیم

- محیط بیولوژیکی شامل پوشش گیاهی و جانوری منطقه، فهرست گونه‌های گیـاهی و جـانوری در معـرض خطـر، موقعیـت منـاطق حفاظت شده نسبت به پروژه، وضعیت زیستگاه‌ها

- محیط فرهنگی – اقتصادی – اجتماعی شـامل کلیـه عامل‌های مرتبط نظیر آداب و سنن، مذهب، جمعیت، تعداد خـانوار، درآمـد، اشتغال و آثار باستانی و فرهنگی

- بررسی و شناسایی اثرات منفی و مثبت بر محیط‌های مختلف

- تجزیه‌وتحلیل اثرات مثبت و منفی بر محیط‌ها باتوجه‌به روش انتخابی ارزیابی

- راهکارهای کاهش و تقلیل اثرات منفی پروژه بر محیط‌های مختلـف

- برنامه مدیریت و پایش زیست‌محیطی پروژه

مراحل ارزیابی اثرات زیست محیطی
مراحل ارزیابی اثرات زیست محیطی

فهرست پروژه هايی مشمول گزارش ارزيابی اثرات زیست محیطی

مصوب 1390,03,29

رئوس و سر فصل گزارشات ارزيابي اجمالي طرحها و پروژه هاي مشمول ارزيابي زيست محيطي

گزارش ارزيابي اجمالي طرح در برگيرنده موارد زير حداكثر در ۱۰۰ صفحه باشد:

۱ – چکیده غیر فنی: شامل نوع و ویژگی‌های پروژه، گزینه‌های موجود، خلاصه ای از وضعیت موجود محیط زیست، آثار مهم طرح بر محیط زیست و برنامه‌های پیشگیری کاهش و کنترل آثار نا مطلوب و نتیجه گیری از ارزیابی زیست محیطی (حداکثر تا ۵ صفحه)

2 – تشریح طرح یا پروژه پیشنهادی (حداکثر تا 20 صفحه)

۲ – ۱ – عنوان طرح

۲ – ۲ – اهداف، نیازها و ضرورت‌های طرح

۲ – ۳ – جایگاه طرح در برنامه‌ها و سیاست‌های کلی مملکت

۲ – ۴ – قوانین، مقررات و استانداردهای زیست محیطی مرتبط با طرح

۲ – ۵ – موقعیت مکان پیشنهادی طرح (روی نقشه با ذکر فواصل از کلیه کاربری‌های موجود در منطقه)

۲ – ۶ – گزینه‌های مکانی و فنی طرح

۲ – ۷ – فازبندی کلی طرح (آماده سازی، ساخت و ساز، اجرا و بهره برداری و .....) برنامه‌های توسعه آتی

۲ – ۸ – تشریح زیر فعالیت‌های طرح به تفکیک فاز احداث و بهره برداری

۲ – ۹ – نمودار خط تولید، و تشریح فرآیندها برای واحدهای صنعتی و معدنی (تولیدی)

۲ – ۱۰ - تأسیسات جانبی و پروژه ای پی آیند (احداث راه، اماکن و خدمات عمومی و ....)

۲ – ۱۱ – ویژگی‌های طرح در هر یک از گزینه‌ها و فازهای طرح شامل:

۲ – ۱۱ – ۱ – ارایه ظرفیت تولید (در مورد طرح‌های صنعتی، معدنی و عمرانی تولیدی نظیرنیروگاههای برق آبی) ویا ارایه سطح خدمات رسانی برای طرح‌های عمرانی – خدماتی (احداث راه فرودگاه خطوط انتقال گاز و .....)

۲ – ۱۱ – ۲ – تخمین کلی سرمایه گذاری ریالی و ارزی

۲ – ۱۱ – ۳ – برآورد نوع و میزان مواد اولیه، محل تأمین و نحوه انتقال آنها

۲ – ۱۱ – ۴ – برآورد نوع و میزان منابع (آب، انرژی، سوخت و .....) و موارد مصرف، محل تأمین و نحوه انتقال آنها

۲ – ۱۱ – ۵- برآورد نیروی انسانی و محل تأمین

۲ – ۱۱ – ۶ – برآورد و میزان محصولات اصلی و جانبی (برای طرح‌های تولیدی)

۳ – تشریح مرحله آماده سازی و اقدامات زیر بنایی که منجر به تغییر و تخریب محیط زیست می‌شود بصورت فهرستی از خاکبرداری برداشت پوشش گیاهی، احداث استخر باطله، زهکشی، حفاری انفجار، تغییر در مسیر آب‌های سطحی، محل تأمین منابع قرضه، احداث جاده و تأسیسات عمومی و خدماتی و (حداکثر تا ۴ صفحه)

۴ – آلاینده‌ها و پسماندهای مهم تولید شده طی فرآیند و عملیات در هر یک از گزینه‌ها و فازهای طرح شامل: آلاینده‌ها و پسماندهای تولید شده طی فرآیند و عملیات در هر یک از گزینه‌ها و فازهای طرح شامل آلاینده‌های هوا، فاضلاب‌های بهداشتی و صنعتی زایدات و ضایعات زباله، سرو و صدا، ارتعاشات، پرتوها و .... (حداکثر تا ۵ صفحه)

۵ – خطرات، سوانح و عدم ایمنی مرتبط با طرح در هر یک از گزینه‌ها و فازهای پیشنهادی شامل احتمال انفجار، نشت پیامدهای وقوع بلایای طبیعی و موارد غیر منتظره (حداکثر تا ۵ صفحه)

۶ – تشریح وضعیت موجود محیط زیست منطقه

در زمینه‌های زیر پیش از اجرای طرح برای هر یک از گزینه‌های پیشنهادی (همراه با نقشه‌ها و ترجیحاً بصورت جداول و نمودارها حداکثر تا ۲۵ صفحه)

۶ – ۱ – تعریف محدوده مطالعاتی و نمایش روی نقشه

۶ – ۲ – محیط فیزیکی شامل موارد:

۶ – ۲ – ۱ – خاکشناسی (نوع و قابلیت‌های کار، شیب، فرسایش و .....) آلودگی‌های خاک و منابع مهم آنها

۶ – ۲ – ۲ – زمین شناسی (مثل توپوگرافی، زلزله خیزی، رانش زمین و ....)

۶ – ۲ – ۳ – منابع آب (موقعیت، کیفیت و کمیت آب‌های سطحی و زیر زمینی، وضعیت سطح ایستابی منطقه و رژیم‌های سیلابی و کم آبی) آلودگی‌های آب و منابع مهم آنها، مصارف فعلی منابه آب)

۶ – ۲ – ۴ – هوا و اقلیم (وضعیت اقلیمی گلباد، نزولات، دما و تبخیر در دوره زمانی ۵ – ۱۰ ساله) آلودگی‌های هوا و منابع مهم آنها

۶ – ۲ – ۵ – صدا و ارتعاشات (سطح صدا) آلودگی‌های صوتی و منابع مهم آنها

۶ – ۳ – محیط طبیعی و بیولوژیکی: زیستگاه‌های آبی و خشکی با ذکر لیست جوامع گیاهی و جانوری و گونه‌های نادر و با ارزش، مناطق ۴ گانه محیط زیست)

۶ – ۴ – بهداشت و سلامت جامعه (با لحاظ نظرات دانشگاه علوم پزشکی ذیربط محل احداث پروژه)

۶ – ۵ – محیط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی (جمعیت و ویژگی‌ها و تحولات آن، اشتغال، تسهیلات، آ وزش، اعتقادات فرهنگی و مذهبی، میراث فرهنگی

۶ – ۶ – معرفی اجمالی سایر طرح‌های توسعه مصوب و یا در دست اجرای محدوده مطالعاتی (طرح‌های توسعه کشاورزی، صنعتی و خدماتی با نمایش موقعیت آنها نسبت به محل اجرای طرح مورد نظر روی نقشه توپوگرافی سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح)

۶ – ۷ – تشریح کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه و راهبردهای طرح‌های برنامه ریزی بالادست برای محدوده فوق الاشاره

۷ – پیش بینی آثار و پیامدهای مثبت و منفی طرح (در طرح‌های چند پروژه ای با تاکید بر اثرات تجمیعی) برای هر یک از گزینه‌ها و فازهای پیشنهادی (حداکثر تا ۲۰ صفحه) بصورت زیر:

۷ – ۱ – اثر بر محیط فیزیکی (توپوگرافی، خاک، ویژگی‌های زمین شناسی، آب هوا و اقلیم)

۷ – ۲ – اثر بر محیط طبیعی و بیولوژیک (جوامع گیاهی و جانوری، زیستگاه‌های آبی و خشکی)

۷ – ۳ – اثر بر وضعیت بهداشت و سلامت جامعه (با لحاظ نظرات دانشگاه علوم پزشکی ذیربط محل احداث پروژه)

۷ – ۴ – اثر بر محیط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی (جمعیت، اشتغال، مسکن، آموزش، اعتقادات فرهنگی و مذهبی، میراث فرهنگی و .....)

۷ – ۵ – اثر بر کاربری‌های اراضی و دیگر طرح‌های توسعه محدوده مطالعاتی

۸ – تجزیه و تحلیل آثار کاربری‌ها و پیامدهای زیست محیطی طرح و استنتاج

۹ – مدیریت و پایش زیست محیطی

۹ – ۱ – ارائه شیوه‌های پیشگیری کاهش و کنترل برای هر یک از آثار منفی زیست محیطی مرتبط با فعالیت‌های طرح (حداکثر تا ۱۰ صفحه)

۹ – ۲ – ارائه برنامه کلی مدیریت زیست محیطی برای اندازه گیری و پایش آثار زیست محیطی و بازرسی و نظارت بر حست انجام اقدامات پیشنهادی کنترل وکاهش

۱۰ – ارزیابی و مدیریت ریسک زیست محیطی (بر حسب ضرورت)

۱۱- منابع و مراجع مورد استفاده در تهیه گزارش ارزیابی اجمالی، ادارات سازمان‌های دولتی، اشخاص حقیقی و حقوقی

۱۲ – نام و مشخصات، مسئولیت و تجربیات ارزیابی هر یک از مشاوران و تهیه کنندگان گزارش ارزیابی اجمالی

انجام هر گونه مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی EIA، تحقیقاتی و پایان نامه پذیرفته می شود