قسمت ۸-۱؛ چرا گرایش به گیاهخواری؟ گفت‌وگو با سپهر سلیمی

اصولا افراد برای حالا بگم وگن شدن یا گیاه‌خوار شدن، سه تا انگیزه اصلی بهشون نسبت داده می شه. حالا می‌تونن هر سه رو داشته باشن، یکی رو داشته باشن، می‌تونن بعدا هر سه رو داشته باشن و این انگیزه‌ای سلامتیه، انگیزه‌ی اخلاقیه که حالا مهم‌ترین اصلی‌ترین جنبه‌ش رو نام ببریم که از همین شروع می‌کنیم، انگیزه‌ی کمک به محیط‌زیست هست. الان خواستیم با شما مخصوصا درباره‌ی این جنبه‌ی محیط زیستی صحبت بکنیم که کلا رفتن به‌سمت رژیم‌هایی که اصطلاحا پلنت بیس هستن، گیاه محور هستند. چه فوایدی می‌تونه برای محیط زیست داشته باشه؟حالا چه فکت‌هایی درباره‌ش هست؟ چه آمارهایی هست و اینا… از اینجا شروع بکنیم.

انگیزه‌ی چهارم من اضافه بکنم با اجازه‌ی شما که قدیمی‌ترین انگیزه هم هست، انگیزه‌های مذهبی که توی شرق آسیا بوده به‌طور مشخص و اونا قدیمی‌ترین‌ها هستن و سختگیرانه‌ترین‌ها هستن و بعد آره در دنیای جدید انگیزه‌های اخلاقی اضافه شد و بعدا انگیزه‌های در واقع محیط زیستی و حمایت از حقوق حیوانات اضافه شد. اون چیزی که هست اینه که در واقع هم حقوق حیوانات و هم محیط زیست خیلی با همدیگه پیوند داره. خیلی با هم دیگه نزدیک دارهو اتفاقاتی که در دنیای جدید افتاده در حداقل یک قرن گذشته مثل مسایل درواقع مشکلات محیط زیستی مثل تغییر اقلیم که یکی از چالش‌های در واقع جدی دنیای ماست و یکی دیگه مثل بیماری‌های درواقع جهانی، پاندمی‌های جهانی، اینم بسیار فراگیر و بسیار در واقع چه در حال حاضر، چه در آینده می‌تونه در واقع چالش‌زا باشه. می‌تونیم روایتی درستی از یه بخشی از واقع کوید ۱۹ رو در نظر بگیریم.

اون در اثر درواقع، اون بازارهایی بود که توی درواقع چین بود و ارتباطی که بود با حیوانات بود. و یا مثلا بیماری‌هایی مثل آنفولانزا و انواع و اقسام آنفولانزا که داره به وجود میاد. در واقع یکی از انگیزه‌ها، انگیزه‌ی محیط زیستی که حفاظت‌ از محیط زیسته هست. ببینید ما الان تو دنیایی هستیم که تقریبا ۸ میلیارد جمعیت زمین و گفته می‌شه تا سال ۲۰۵۰ ممکنه به ۹.۱ میلیارد تا ۱۰ میلیارد برسونیمش که زمینی که در حال حاضر هستیم امکانات لازم برای همین تعداد جمعیت هم نداره.

یعنی ما الان با بحران‌های آب مواجه هستیم، با بحران‌های اقلیمی مواجه هستیم، تقریبا حدود ۸۵۰ میلیون گرسنه ما در جهان داریم، فقیر داریم در جهان؛ بنابراین در حال حاضر امکانات، امکانات بسیار کمی هستن. اون چیزی که هست اینه که متاسفانه رژیم گوشتی یا رژیمی که بر اساس در واقع استفاده از محصولات گوشتی باشه خیلی به‌طور ساده بخوایم بگیم این که راندمان کمی داره.

یعنی در ازای اون مقدار غذایی که حیوان میاد استفاده میکنه، یه مقدار خیلی کمی انرژی و مقدار خیلی کمی در واقع کالری زمین رو تامین می‌کنه کالری مردمان زمین رو تامین می‌کنه. غذاهای گیاهی فکر کنم الان رفت بیاد دیگه میاد نگاه کنید رژیم غذایی رژیم گیاهی، رژیم گوشتی ۳۷ درصد پروتئین مردمان زمین در واقع تامین می‌کنه و ۱۸ درصد کالری رو می‌کنه. این در حالی که در واقع رژیم گوشتی شامل گوشت آبزیان تخم مرغ و لبنیات ۸۳ درصد زمین‌های کشاورزی زمین را اشغال کرده و عامل ۵۶ تا ۵۸ درصد گازهای گلخانه‌ای که از طریق غذا داره تولید میشه.

یه نگاهی بندازیم به درواقع اون چیزی که برای که داره سر حیوانات میاد حالا یه نگاه حقوق حیوانات داشته باشیم. ما در سال حدودا ۷۵ میلیارد حیوان رو داریم می‌خوریم. مرغ‌ها میشه، شامل گوسفندها میشه، شامل گوسفندها میشه، شامل نمی‌دونم به غیر از ماهی‌ها و به غیر از ماهی‌های پرورشی، عدد واقعا بزرگیه و این خودش نسل‌کشی می‌تونه حساب بشه.

فقط در سال ۷ میلیارد جوجه‌ی یک روزه‌، در ساعات اول تولدشون کشته می‌شن. حالا یا چرخ می‌شن یا خفه می‌شن یا خاک می‌شن و این در حالیه که ما ۳۰۰ هزار در واقع ۳۰۰ هزار گونه گیاهی داریم که ما می‌تونیم از اون‌ها تغذیه بکنیم.

یه زمانی بود که حمل و نقل بسیار سخت بود و نمی‌دونم شرایط گلخانه‌ای نبود. بنابراین مردمانی که ارتباط نداشتن. در شهرهای مختلف باهم دیگه شاید روی مثلا گاوی که نگه دارن، مرغی رو نگه دارن، از تخم‌مرغش استفاده کنن و بعد مثلا اون مرغ رو بکشن، از شیر استفاده کنن. منتهایش اینه که تو دنیای امروز کاملا شرایط عوض شده، یعنی کاملا این مسیرهای ارتباطی و ضمن اینکه تنوع غذایی شاید تا خود ما تا ۲۰ سال پیش اصلا قارچ زیاد نبود، ولی الان همه قارچ دارن، همه نمی‌دونم به بروکلی دسترسی دارن، همه مثلا نمیدونم به سویا دسترسی دارن.

بنابراین تنوع گیاهی، تنوع محصولات گیاهی، بسیار زیاد شده و ضمن اینکه محصولات فراوری شده‌ای که بر اساس در واقع پایه گیاهی هست و ازش پروتئین می‌شه در واقع تامین کرد. اون‌هام بسیار زیاد در دسترس هست همچنین در واقع لبنیات انواع و اقسام شیرهایی که در واقع محصولات گیاهی می‌گیرن. مثل مثلا شیر بادام، شیر سویا حالا بحث سلامتیش اثرات سلامتی که کاملا جداست.

در واقع داره روی سرطان‌ها، روی مثلا نمی‌دونم انواع بیماری‌ها، مثل دیابت و پوکی استخوان. جالبه مطالعات نشون میده که یکی از عوامل اصلی پوکی استخوان، در واقع مصرف لبنیات حیوانیه، ولی خب ما متاسفانه توی شرایطی قرار گرفتیم که این صنایع مرتبط با لبنیات یه مدت با گوشت جزو صنایع بسیار بسیار قدرتمند هستند و از طرفی مردم هم به ذایقشون عادت کرده.

ضمن اینکه در کنارش افسانه‌هایی هم به‌وجود اومده دیگه که مثلا گوشت باعث قدرت می‌شه. نمی‌دونم چی باعث نمی‌دونم شیر باعث تقویت دندان‌ها می‌شه از اون چیزها در صورتی که خیلی‌هاش در واقع دروغن. خیلی‌هاش دراثر تبلیغات نادرست و حتی پزشکایی که الان هستن پزشکی که آپدیت نیستن مثل چمیدونم یک زمانی بود که مقالاتی تولید می‌شود یا خبرهایی تولید می‌شه توی آمریکا که مثلا سیگار باعث سلامتی می‌شه، نوشابه مثلا برای سلامتی و توی تبلیغات درواقع این‌ها خوب و بد نشون داده شدن که همه‌ی اینا در واقع مسائل تبلیغاتی پشتش داشته.

خب من این عددها می‌گفتم و اینکه باز راجب تسهیلات گوشت بگیم که هر ۳۰۰ گرم گوشت قرمز در واقع به اندازه‌ی ۱۱۰ کیلومتر مسافتی که یک خودرو طی می‌کنه دی‌اکسیدکربن تولید می‌کنه و یا اینکه تاثیر اثر گلخانه‌ای متان ۲۳ برابر در واقع CO2هست و هر گاو در یک روز ۵۰۰ کیلوگرم متان تولید می‌کنه. ببینید چقدر عدد وحشتناکی!

هر کیلو گوشت گاو، یعنی برای تولید هر کیلو گوشت گاو ۲۷ کیلوگرم CO2،دی‌اکسید کربن در واقع تولید شده. ۳۲ درصد در واقع متانی که تولید می‌شه توی دنیا به واسطه‌ی فعالیت دامپروری گاز دی‌نیتروژن مونواکسید در یک بازه‌ی ۱۰۰ سال، ۲۷۳ برابر قوی‌تر از در واقع دی‌اکسیدکربن هست. گلخانه‌ای که این در پروسه‌ی تولید کود ایجاد میشه. یه مقاله‌ای مجله ساینس، سال ۲۰۱۸ منتشر کرده بود که تقریبا بیش از چهار هزار و دویست بار به اون در واقع ارجاع شده استناد شده.

عنوان مقاله کاهش تاثیرات محیط زیستی غذا از طریق تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگانی، دوهزارتا مزرعه در صد و نوزده تا کشور دنیا مورد مطالعه قرار داده در رابطه با چهل تا محصول حالا مقاله‌اش در دسترس اونجا.

گفته که انتشار کربن اکثر محصولات گیاهی بین ۱۰ تا ۵۰ برابر از مواد حیوانی کمتره. تصور کنید پروتیینی که از طریق در واقع حیوان تولید میشه ۱۰ تا ۵۰ برابر اثرش در واقع اثر تخریبی بیشتر از پروتیین گیاهی و یا مثلات ده که اخیرا یه تحقیقات مستقلی توی استرالیا انجام شده گفته که سیستم جهانی غذا مهم‌ترین عامل انقراض گونه‌ها و ۲ هزار بیست و چهار هزار از ۲۷ هزار گونه‌ای که مورد مطالعه قرار گرفتند به واسطه‌ی مساله‌ای در واقع سیستم قضایی یا غذا که در واقع شامل گوشت‌خواری می‌شه در مرض تهدید هستن.

خیلی زیاده مثلا مثال‌های بسیار زیادی می‌تونیم در واقع مثال بزنیم و اینکه تو صفحه‌ی سازمان ملل اگه برید تقریبا تمام سازمان‌های جهانی معتبر روی این مسئله استناد کردن. مقالات بسیار زیادی دارن ممکنه عددی ذره کم و زیاد باشه منتها همه عددها در جهت تایید این مسئله هستش که گیاه‌خواری باعث کاهش اثرات محیط زیستی می‌شه و گوشت‌خواری در واقع بسیار فاجعه‌باره در شرایط فعلی.

رو صفحه‌ی سازمان ملل اگه برید شما اون قسمتی که در واقع مربوط به تغییرات اقلیمه و می‌گه که خط اول دو مورد اولش میگه که غذاهای گیاهی بیشتری بخورید، برای در واقع مقابله با تغییر اقلیمه و می‌گه که گوشت و لبنیات به‌طور مشخص باعث جنگل‌زدایی باعث کاهش تنوع زیستی و باعث تولید متان می‌شن. توی همون درواقع سازمان ملل می‌گه که تغییر به‌سمت رژیم غذایی وگان، باعث می‌شه که هر فرد در سال ۲.۱ تن ردپای کربن کمتری داشته باشه و اگر به‌سمت محصولات لبنی و محصول تخم مرغی که استفاده می‌شه ۱.۵ تن رد پای کربن هر شخص توی جهان کمتر میشه.

این چیزی که سازمان ملل گفته و خیلی عدد در واقع قابل تامله و مثلا بانک جهانی گفته که ۹۱ درصد نابودی جنگل‌های آمازون، به واسطه‌ی در واقع صنعت دامپروری ۸۰ درصد جنگل‌های جهان، به واسطه صنعت دامپروری از بین رفتن. فقط تو ۶ سال گذشته یه خبری ۸۰۰ میلیون درخت کهنسال برای پرورش گاو در واقع توی برزیل از بین رفتن.

برای همینه که ما می‌بینیم مثلا تو ۲۸ کنوانسیون تغییرات اقلیمی که نومیدی برگزار شد که در واقع تاپ‌ترین مقامات عالی کشورها هستند، راجب در واقع مسائل اقلیمی بخوان صحبت کنن می‌بینیم که برای اولین بار دو سوم غذاهایی که توی در واقع اون چند روز صفر شد، دو سوم غذاها بگم بودن گیاهی بودن و برچسب ردپای در واقع کربن داشتن روی خودشون که مساله‌ای هست که اخیرا توی جهان داره در واقع توسط خیلی‌ها صحبت می‌شه.

اینه که به واسطه‌ی این اثراتی که فاجعه‌باری که صنعت دامپروری داره و گوشت‌خواری داره، داره صحبت می‌شه که باید برای محصولات گوشتی مالیات مضاعف گذاشته بشه. مثل مثلا چیزی که مالیاتم توی کشور دنیا روی درواقع سیگار هست روی دخانیات هست و درواقع درواقع الکل هست و اونی که در صورت برابر اون کسی که در واقع گوشت‌خوار داره بیشتر به سیستم بهداشتی کشور ضرر می‌زنه و بنابراین باید بیشتر مالیات داده بشه.

یه مطالعه‌ی سال ۲۰۱۶ توی دانشگاه آکورااکیورا به‌سمت در واقع رژیم باعث صرفه‌جویی ۴۰ میلیارد دلار خسارت آب و هوایی در آمریکا و ۲۵۰ میلیارد دلار خسارت بهداشتی می‌شه این فقط تو آمریکاست و آمار جهانی میگه ۶۰۰ میلیارد دلار از خسارات جهانی در حوزه‌ی قدرت آب و هوایی پیشگیری می‌شه و یک تریلیون دلار در حوزه‌ی سلامت باعث صرفه‌جویی می‌شه.

توی پرانتز باز کنم می‌خوام از بهداشتی وارد بشم، ولی یکی از چاش های بهداشتی بزرگ دنیا مسئله‌ی درواقع مقاومت میکروبی یا موقعیت آنتی‌بیوتیکی هستش که تقریبا بیش از ۸۰ درصدش داره از طریق شیر و لبنیات و گوشت ما می‌شه و می‌بینید که الان حتی تو خود کشور ما چند روز پیش در واقع یه پزشک اورژانس مطلبی گذاشته بود که یه مریضی اومده بود که اصلا به هر مدل آنتی‌بیوتیکی مقاوم بود.

به‌خاطر اینکه خیلی تجویزی در واقع از طریق پزشکان و خیلی به‌خاطر گوشت و لبنیات به‌خاطر اینکه شرایط بسیار بدی دارند حیوانات مزرعه‌ای و برای اینکه این‌ها طول عمرشون زیاد باشه و به اون در واقع یک تولید برسند و به اون شرایطی برسن که بخواد سلاخی بشن.

این‌ها رو با آنتی‌بیوتیک زنده نگه دارن اون مالیات بر گوشت رو گفتم در واقع جالب که در واقع نوبل اقتصاد ۲۰۱۸ آقای نورهاستان یلبارگا ۲۰۱۸ رو برد. موضوعش این بود که روی مالیات بر اساس رد پای کربن صحبت کرده بود و برای همین در واقع بحث‌هایی هست راجب مالیات بر گوش یه تحقیقی اخیرا توی دانشگاه دوران انگلیس انجام شده که روی گوشت برچسب زده بودن. مشابه برچسب‌هایی که به سیگار می‌زنن و روش نوشته بودن که خوردن گوشت قرمز موجب تغییر اقلیمی می‌شود.

در واقع فرنسدبورالی که فناشونده درصد باعث کاهش در واقع مصرف گوشت شده، راجب زباله‌هایی که صنعت دامپروری تولید می‌کنه، این بحث بسیار بسیار زیاده و فقط سازمان محیط آمریکا گفته که حمایت مزهی ۵۰۰ میلیون تن در سال تولید می‌کنند که شامل انواع درواقع اثرات میکروبی داره.

اثرات درواقع عفونی داره افراد شیمیایی داره ۸۰ درصد موارد زمین به واسطی و صنعت دامپروری خیلی اصلا بحث مدفوع دامپروری خیلی زیاده بحث صنعت چرم خیلی زیاده که ما اگه بخوایم درواقع گیاهخواری به‌عنوان یک سبک زندگی نگاه کنیم، اون در واقع محصولات پوستی و محصولات در واقع چرم هم شامل می‌شه که بر اساس بعضی از مطالعات سومین صنعت آلوده کننده جهان به واسطه‌ی شست‌وشوی کرم‌ها و یا مثلا زباله‌هایی که تولید می‌شه، الان جالب مثل خیلی از خبرها می‌خونیم که مثلا زباله‌ها داره زباله‌های پلاستیکی چقدر مثلا داره توی اقیانوس‌ها فاجعه بار و چقدر مثلا میان میگن که مثلا شما نتونید از استفاده نکن فلانی چیزا خیلی از این‌ها در واقع تبلیغات منحرف‌کننده به‌خاطر این که فکر کنم.

اگه خاطر باشه اونی که وارد اقیانوس‌ها میشه ۰.۳ درصد از در واقع آلودگی مثلا اقیانوس هست و جالبه خطرناک‌ترین زباله‌ی پلاستیکی واقیانوس چیا میشه فکر می‌کنی باگاباندی به گیاه‌خواری به تورهای استفاده می‌کنن برای در واقع ماهیگیری‌های از دو آلودگی‌ها هست و اتفاقا خطرناک‌ترین‌ها هستن دیگه خیلی از لاکپشتان می‌کند.

خیلی از ماهی‌ها میرن تو گیر می‌کنن و من قسمت مالیات بر گوشت و گفتم اتفاقات خوب یه چیزی که سالانه مثلا ادامه‌ی بحث گوشابیان ماریکه فالاعلم کرده یک تا دو هفدهمین اون ماهی طبیعی در واقع ماهی که در واقع در طبیعت هستند، بخشی صید می‌شه و ۳۸ تا ۱۲۸ میلیارد ماهی مزرعه‌ای خورده می‌شه که جالب خود فایگی و پنجصد ماهیا اصلا قبل از اینکه به بشقاب برسن از بین میرن و اصلا در واقع قبل از اینکه خورده بشه از بین میرن و می‌دونید که یکی از چالش‌های حیات اینه که ادامه روند فعلی گفته می‌شه که بحث بعضی از مطالعات تا سال۲۰۴۸ تمام ماهیان بزرگ از اقیانوس‌ها و آب‌های آزاد در واقع منقرض می‌شن.

می‌دونید که نابودی ماهی‌ها در اقیانوس‌ها باعث می‌شه که اکوسیستم اقیانوس‌ها از بین بره و نابودی اکوسیستم اقیانوس‌ها برابر با نابودی در واقع زمینه به‌خاطر این که بیش از ۵۰ درصد اکسیژنی که ما داریم تنفس می‌کنیم در حال حاضر اکسیژنی که توی اقیانوس‌ها داره تولید میشه هست و از هر طرف یعنی شما به این مسئله نگاه کنید، از ماهی نگاه کنید از دام نگاه کنید از شینگنین وحشتناک فقط سالانه ۷۳ میلیون روس کشته می‌شن که فقط بارشون کنده بشه که در واقع فقط با کوه برای سوپ کوسه هفتاد، صدمیلیون کوسه کشته میشه.

خونداروهای بسیار مهم هستند فانوس آب‌های آزاد به‌خاطر اینکه در واقع گونه‌های بیمار از بین می‌برند و این در واقع یکی از اثرات فاجعه بار گیاه‌خوارهاست. من یه مسله بگم راجب گیاه‌خواری در ایران مثلا ممکنه صحبت بشه که مثلا ممکنه یه عده بگن که آقا ایرانی که گوشت نمی‌خوره ندارن. نمی‌دونم از این جور داستان‌ها به این هست ولی واقعیتش اینه که نگاه کنیم به شرط کشورمون نگاه کنید. به آماری که داره توی کشور اتفاق می‌افته، دیگه مرکز آمار ایران بهار ۱۴۰۲ گفته که ۶۸ میلیون ۶۸ و ۱۴ میلیون دام سبک وجود داره. حالا این میگم این اصطلاحات، اصطلاحاتی که حقوق حیاتی نیست دیگه، ولی ما داریم برای اینکه مخاطب متوجه بشه استفاده کنیم.

ما دام سبک و دام سنگین نمی‌دونم آقای زینتی این داستان من نداره، ولی مثلا میگه ۵۳ میلیون گوسفند داریم، ۱۷ میلیون بز داریم و بر اساس خود اطلاعاتی که سال‌هاست مدیران منابع طبیعی مدرن نمایش بیشتر دامی که توی مراتع ما هست بیش از ظرفیت کشور ما هستش و اصلا یه خبری که اخیرا منتشر سازمان منابع طبیعی گفته دام، منظورشون بود.

سالانه ۷۰۰ میلیون نهال توی این از بین می‌بره خیلی عدد فاجعه باری شما نگاه کنید، کل این طرح‌ها یا کل این طرح‌ها در واقع کاری که انجام می‌شه نمی‌دونم درختکاری و از رییس جمهور بگیشی که انجام میشه گروه‌های محیط زیست این همهم باز میدن کلا چندتا عدد می‌شه شاید صد هزارتا نشه که دوباره این ۱۰۰ هزار تا هم شهر سال خشک میشه.

دوباره سال بعد، دوباره میان اونجا می‌کارن دیگه ولی فقط ۷۷ صد میلیون نهال میاد توی یه بخشی از ایران از بین می‌بره فقط به‌خاطر دام دیگه مثلا در واقع همین دام توی همین گوسفند توی در واقع جنگل‌های زاگرس یکی از عوامل اصلی نابودی جنگل‌های زاگرس. چرا؟ به‌خاطر اینکه همون‌جا میان در واقع اصلا فرصت نمیدن که نهال جدید مثلا بلوط بیاد رشد بکنه، از بین می‌برن خیلی از در واقع دامپروران میان از بین می‌برند. آتش میزنن به‌خاطر اینکه سطح مرتعش افزایش پیدا کنه یا میان تاج درختان قطع می‌کنن، به‌خاطر اینکه نور بخوره و کف زمین و در واقع علوفه علف تولید بشه بخاطر اینکه دام‌شون بیاد خورهوی می‌خوام بگم که توی همین ایران که با کمی چقدر است فاجعه‌باره.

این چنین کنار این در واقع سیل کنار از بین رفتن جنگل کنار این در واقع افزایش دمای محیط که وقتی افزایش دما بود، گفته می‌شه که تو ایران بارندگی کم شده، نمی‌دونم برف خیلی کم شده، داره میره به‌سمت افزایش دما داشته و دیگه اونجا برفی تولید نمیشه، بارانی تولید نمیشه و فرسایش خاک بسیار فاجعه‌باره.

ایران رتبه‌ی سوم فراسیاره به‌خاطر اینکه هر درواقع گیاهی هر علفی در میاد این‌ها میان از بین می‌برند و اونجا درواقع ریشه‌ای شکل بگیره که بخواد باجادوگرها مشترک همین دامی که الان توی کشور هست و بیماری‌های مشترکی که با حیوانات وحشی داره مثلا تاونشند عددهایی که مثلا حالا ممکنه خیلی تقلیل یافته باشه.

فقط سالن پارک ملی کلاه قاضی برای نمونه ششصد کلودواوکس تاون نشخوارکنندگان از بین رفت و نشخوارکنندگان بیماری که در واقع دامدار اهلی می‌گیره و به واسطه‌ی که این‌ها در مناطق حفاظت شده منتقل می‌کنند به دام وحشی و اون‌ها رو می‌کشن. این بیماری اندرواناما حفاظت شده‌ی ما بود توی قزوین بود و البرز بود و نمی‌دونم پارک بوی فارس بود و بینید عدد فاجعه بار و کاری که می‌کنه همین گوسفند بازی که تو کشور هست اینه که میاد منابع غذایی حیوانات وحشی رو از بین می‌بره.

منابع آب و از بین می‌بره شتر توی زیستگاه یوز یکی از درواقع معضلات یوز ایرانی هستش که در حال انقراض کمتر از سی در واقع فرد ممکنه مونده باشه چرا میره منابع آبی می‌خوره و یک کار دیگه می‌کنه. مثل اینکه یکی از معضلات روزها اینه که توی منابع آبی زالو زیاده و این‌ها می‌گیرند و روزبه‌روز ضعیف می‌شن و می‌میرند.

این از طریق شتر میاد در واقع ایجاد آلودگی می‌کنه اینا خبرهایی که اصلا برای دست دهم ممکنه باشه، اصلا بهش توجه نمی‌شه ولی ببینید چقدر عمیق و چقدر بزرگ یا مثلا مساله‌ای زیادی داره دیگه.

ولی شما نگاه کنید من گفتم ۶۸ میلیون دام داریم شما تصور کنید مثلا ۶۸ میلیون هزار هر پنجاه تا کمک درحال می‌کنیم به هزار هر پنجاه گوسفند و بز یه دونه سگ داشته باشن اینا به چه عددی می‌رسه به عدد مثلا هزارو یک و نیم میلیون می‌شه و بعد شما تصور بکنید چه میدونم یک چهارم این‌ها ماده باشن یک دارند اهمیت و ۵۰ هزار سال ۵، ۶ تا توله به دنیا بیارن، چون که عملا در واقع دامپروران که سنگ‌هاشون تغییر نمی‌کنند.

اما جرات نمیکنی بگی خواستیم کنم اصلا خودتون می‌گذره لت و پار می‌کنه. ۲۵۰ تا سگ ماده داشته باشن سال ۵، ۶ تا توله به دنیا بیارن سالی حداقل ۱، ۱.۵ میلیون من کفش دارم در نظر می‌گیرم فقط از طریق سگ‌های دامپروری‌ها تولید می‌شه. دامدارها تولید می‌شه و بعد اینا کجا میشن کجاها می‌شن توی مناطق رها می‌شن مثلا به قول خودشون شاه دولو نمیدونم اون توپلو نگه می‌داره.

حالشو نگه می‌دارند رها می‌شن و باید همین میشه معضلی برای در واقع حاشیه. چرا؟ برای درواقع حیات وحش ما خود سنگ بدبخت گناهی داره‌ها استدر واقع پشتش صنعت دامپروری یه خبری اخیرا منجرشده بود که از مقام‌های اعلام کرده بود ۳۴ درصد در ارومیه آب درجه ارومیه صرف کاشت یونجه می‌شه. تصور کنید سی و چهار درصد یعنی ما سی و چهار درصد آب هاردینگ که مثلا گوسفند بخوره و بعد ضریب تبدیل داره دیگه مثلا شما گوسفند باید هشت کیلو نه کیلو علوفه خوب و مرغوب بخوره از جاهای مختلف دنیا فرق می‌کنه که یک کیلو وزنش اضافه بشه.

خب حالا از این وضع چقدش گوشت اون یه عدد تمام از این که میگن دامپروری به صرفه نیست و داره آسیب می‌زنه به زمین همینه دیگه، شما به جای اینکه این منابع غذایی شما بخورین ما بخوریم مثلا از سویا استفاده کنیم اون میدیم به یک حیوان. اون حیوان راه میره نمی‌دونم تولید مثل می‌کنه، نمی‌دونم چند ۱۰۰ میلیارد تن در واقع از طریق در واقع روی که می‌زنه تولید گاز متان می‌کنه یه بخشیش تبدیل به گوشت می‌شه و اون گوشت نمی‌خوریم.

به ما می‌گیم اصلا از اول باید همین بیایم بخوریم به‌جای اینکه تبدیلش بکنیم به این نگاه کنید فقط یه اتفاق خیلی کوچیکی تو کشور ما داره می‌افته بنابراین اثرات گوشت‌خواری توی کشور ما بسیار اجارا بحث شکار نمی‌خوام وارد بشم که اصلا یه داستانی و مساله‌ی دیگه از جنگلها از بین میره تاثیر مستقیم می‌ذاره روی نابودی حیات وحش کشور ماسینگاوک حرف شما داشتم. این بود که گوشت خراش بدیم بریم به‌سمت سهم گیاه‌خواری و سهم کلاغ‌های گیاهی تو رژیم‌شان هستش که خب دارداره آسیب می‌زنه الفرضیه خیلی افزایش برای اینکه بتونیم غذای حالا این هشت می‌دادم که اکرمی بکنیم دیگه مثلا ببینم که این مسئله یا آسیب‌زای یا اگر آسیب زاست برای محیط زیست آسیب نسبت‌به اینکه اشغال بشه منظورم نیست، حالتی من در نظر می‌گیرم که کل کره‌ی زمین درواقع آسیبی که حالا اون سطح از کشاورزی تولید گیاه داره به این حالت فعلی که اولش می‌وزین.

وقتی صحبت از گیاه‌خواری می‌کنیم این به این معنی نیست که فردا صبح مثلا بگیم همه بخوان گیاه‌خوار بشن. اصلا نه شدنی و نه امکان‌پذیره. نه شاید یه آینده خیلی حداقل شاید ویلامور باشیم که مردم زمین برن به این‌ سمت بعید نیست از بعد حقوق حمایتی بخوایم بگیم من دارم قبلش صحبت می‌کنم بعد می‌رم اون بحث شما از برد حقوق عمارتی بخوایم بریم نگاه نکنیم.

مثلا حقوق حیوانات یه بخشی درواقعا نوعی در واقع فرایند اخلاقی شدن جامعه است که ما تا ۱۰۰ سال پیش اگه مثلا می‌گفتی که زنا حق دارن همه مسخر‌و می‌کردن هم گفتم نه بابا زنا چه حقی دارند، مثلا باید فلان فلان بکنن اگه مثلا تا ۵۰ سال پیش می‌گفتی مثلا چه می‌دونم سیاه پوستان حق دارن خب مسخر‌ه می‌کرد. همین الانم مسخره می‌کنن، ولی کمتر مسخره می‌کنن دیگه، ولی جامعه پذیرفته که زنان حق دارند نمی‌دونم درواقع سیاه پوستان حق دارن و این در واقع فضای گیاه‌خواری هم دقیقا مثلا همین، قرار نیست یک شبه همه گیاهخوار بشن، چون یه عده میگن خب اگه مثلا الان همه گیاه‌خوار شدن، این همه حیوون ما چیکار می‌کنیم.

مثلا گاوی که سالم موند، غذا بدیم. نخیر، کم‌کم داره اتفاق می‌فته و بعد کم‌کم دامپروری‌ها کم و کمتر می‌شن و به یه نقطه‌ای می‌رسیم که در واقع خیلی کم و کمتر بشه الان بیشترین رژیم گیاهی که داره توی دنیا رشد پیدا می‌کنه.

درواقع انواع مختلف وجود داره. یه عده هستن که در واقع وجترین هستن، یه عده فقط ماهی می‌خورن، یه عده هستن درواقع رژیم گیاه‌خواری منعطف دارن؛ مثلا گیاه‌خوار هستند ولی حالا عروسی رفتن، نمی‌دونم ای اون مادربزرگ‌شون رفتن گوشت بود. می‌خورن اتفاقا توی صحبت‌هایی که گفته می‌شه راجع‌به گیاه‌خواری برای ترویج گیاه‌خواری گفته می‌شه که اینکه شما بخواید افراد بیشتری ترویج بکنید به این که کاهش بدن مصرف غذاهای گوشتی و خیلی بهتر از اینه که مثلا من بگم نه شما صفر نهصد باید گیاه‌خوار بشیم.

چرا؟ مثلا یه مثال بخوایم بزنیم ببخشید ممکنه از بحث خیلی دور باشه، ولی فکر می‌کنم یه جایی به بخش ممکن کمک بکنه مثلا ما توی ایران ۸۰ میلیونی بخوایم مثلا خودمون رو بکشیم، ولی مثلا ممکنه ۱۰ هزار نفر بتونیم بگم بکنیم که هیچی نخورن ۱۰ هزار نفر ضربدر ۳۶۵ که بکنیم ۳۶۵ روز و سال ضرب در سه وعده بخوای بکنی، مثلا یدست میاد دیگه.

ولی مثلا بگیم آقا شما که گوشتخوار هستی مثلا در ماه نمی‌دونم یک وعده‌ای که در هفته مثلا یک وعده‌ی گوشتی قرار بود خوریالیاس بکنیم یه چقدر می‌شه ماهی چهارتا درسته چهار وعده می‌شه ۴ وعده میشه. سال می‌شه چقدر؟ میشه پنجاه وعده به طور درواقع متوسط، پنجاه وعده و ضربدر ۸۰ جمعیت ایران که کنیم بعد عدد خیلی خیلی بزرگیه بنابراین خیلی از کارهای ترویجی تو زمینه‌ی حقوق حیوانات هم این که افراد کم و کمتر بخوانن در رابطه با اون سوال شما نخیر دقیقا همین سازمان‌های جهانی داره.

میگه که اگر مردم شیفت بکنن به‌سمت رژیم گیاهی یا به‌سمت رژیم وجترین سمت گاوباری که روی مصرف درواقع نابودی جنگل‌ها هست کاهش پیدا می‌کنه. یه مقاله‌ای هست که یه مطالعه‌ی سال ۲۰۲۰ انجام شده؛ طبیعت که می‌دونید بزرگ‌ترین انجیرو غیردولتی محیط زیستی دنیا هستش ۱۴۷ کشور دنیا انجام داده که می‌گیم غذا باعث ۲۷ درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای ۷۰ درصد منابع آب، چین داره در واقع استفاده می‌شه و عامل اصلی جنگل زدایی از بین رفتن تنوع زیستی و تشکیل بیماری‌های اندمیل و هفت کشور دنیا یه مطالعه‌ای انجام داده که خیلی جالبه گفته که مثلا اگه مردم این کشورها بیان گیاه‌خوار بشن چه اثراتی می‌تونه روی اون کشور داشته باشه.

از چندتا در واقع جنبه‌ی مختلف به این مساله نگاه کرده یکیش اینه که میاد میگه که اگر ایرانی‌ها دیگه میزان اراضی که بایستی برای خورد و خوراک آن‌ها به چرای حیوانات تخصیص داده شود، ۳۱ درصد کاهش پیدا می‌کند اما چنانچه بانوان میزان به صفر درصد می‌رسه خب وقتی ما می‌گیم اراضی رفت به جنگل چیه بخاطر جنگل از بین می‌بریم تبدیلش بکنیم به اراضی دیگه این جنگل‌های شمال هست خیلی از جنگل‌های زاگرس این‌ها در واقع این جنگل بودن الان نابودشون کردن.

بنابراین می‌بینید که اگر مردم ایران ویترین ۳۱ درصد کاهش پیدا می‌کنه درواقع نیاز به اراضی می‌گه اگه ایرانی‌ها وگن بشن توی در واقع اینا همش خواستیم براتون می‌فرستم. جداولی که هست، می‌گه اگه ایرانیان از بین رفتن، تنوع زیستی در نتیجه تغییر رژیم غذایی‌شون نصف می‌شه.

توی ایران می‌گه باز دوباره توی همون مطالعه می‌گن مرگ و میر زودرس آن‌ها که در نتیجه‌ی رژیم ناسالم است ۲۲.۴ درصد کاهش پیدا می‌کنه و می‌گه که اگه ایرانیان دانشگاه گلخانه‌ای ناشی از خرد و خوراک کشورمان بیش‌از درصد کاهش پیدا می‌کنه و می‌گه اگه ایرانی‌ها وگن شن و میزان آب مصرفی کشور در ایران ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کنه و این بخشی که در واقع هست می‌بینید که چقدر کاهش پیدا می‌کنه.

اون فشاری که داره روی اراضی ما میاد روی در واقع جنگل‌های ما میاد روی منابع آبی ما داره میاد ۳۰ درصد در واقع منابع آبی کشور توش صرفه‌جویی میشه. این و من گفتم و اینکه خوشبختانه گیاه‌خواری در جهان رو به افزایش هست هر چند که در واقع چالش‌های بزرگی هم توی گیاه‌خواری داریم توی دنیا به‌خاطر اینکه مردمان چین و هندوستان داره.

درآمد سرانه‌شون میره بالا دارن ثروتمند می‌شن و این خودش یکی از از مسائلی که گفته می‌شه که در واقع ثروتمند شدن اون‌ها می‌تونه باعث بشه که پروتئین در واقع حیوانی باعث افزایش بشه، اما یه حرزه مرسی یه بحث پر مناقشه وجود داره.

من الان دارم نگاه می‌کنم به‌عنوان یک وگانیس الان خیلی از افراد مختلفی توی جامعه وجود دارند که من فکر نگاه می‌کنن فرکتالی زیاده که انگار داره به هم بشریت کمک می‌کنه. این داستان‌های وگانیسم هم از یه طرف داره به خود محیط زیست کمک می‌کنه، پس این مشکل افرادی که با وگانیسم دارن. در واقع اون پرمناقشه‌ترین بحثی که بین این دوتا کامیونیتی هست افرادی که وگانیسم هستند و افرادیک مارستن چیه دقیقا داستان هم توی دنیا هم به‌خصوص توی ایران من می‌خواستم بین این دو تا در واقع اجتماع بیایم بحث کنیم که بیشتر این بحث سر چیه که مخالف کانسیداین بگم دیگه خیلی مقالات هست که منتشر می‌شه که تاون سر می‌کنن.

جالب بیشترین افرادی که بالا می‌گره می‌کنن خود محیط زیستی هستند، به‌خاطر چی به‌خاطر اینکه مثلا، مثلا من خودم مثال می‌زنم من می‌گم یه آدم محیط زیستی هستم خیلی مثلا کارا محیط زیستی خیلی مثلا الان که الحمدالله صفحه دارن پز میدن که من چقدر خوب هستم که قدر هستم نمی‌دونم، فلان کردم، نمی‌دونم مثلا پلاستیک فلان کردم از نی استفاده نمی‌کنم، ولی انیماتورهای دست می‌زنه که در واقع وقتی شما وگان نباشید وقتی گیاه‌خوار نباشید عملا زیر سوال می‌بره.

یعنی تمام اون چیزی که از خودت ساختی می‌گه من می زیستی هم می‌گیم خیلی خفن هستم، می‌گیم اخلاقی هستم زیرسوال می‌برند گیاه مسئله‌ای که عرض کردم خیلی ممکنه به ما داریم روی حیوانات دار غش قتل عام داریم می‌کنیم.

حیوانات دیگه می‌گفتم که یه مقدار حمایتی که ما داریم در سال می‌کشیم یک سال داریم می‌کشیم برابر با کل تمام در واقع جنگ‌هایی بود که در این سال‌ها بوده. مقدار آسیبی که داریم روی زمین وارد می‌کنیم مقدار آسیبی که درواقع نظام سلامت شما گفتید که بحث محیط زیستی بیشترین آسیب روی سلامت دیگه یعنی عددهایی که من گفتم روی فایده‌ای که داشت روی سلامت.

ولی از طرفی من مزه‌ی گوشت رو دوست دارم و نمی‌خوام از گوش دل بکنم. هنوز نمی‌خوام وارد این بازی بشم که قبول بکنم که جنایت داره انجام می‌شه برای همین میان منکر می‌شم برای همین میان می‌گم نه کی گفته، آقا دار همه سازمان ملل میگه نمی‌دونم، دبلودبلیواف داره می‌گه، بزرگترین و معتبرترین در واقع نهادهای محیط زیستی دنیا دارن میگن، دارن این داستان میان صحبت میکنن که آقا چه اثری داره، ولی شما می‌خوای منکرش بشی باز هم تصور کنید ما هنوز در ابتدای استماهنامه داریم زندگی می‌کنیم که میاد می‌گه مثلا گرم کننده یعنی هنوز ما توی یه دوره‌ای داریم زندگی می‌کنیم که می‌گی گرما ایجاد نداره، هنوز دوره‌ای می‌کنیم که طرف میاد می‌گه آقا واکسن بزنی برای کولونادوار کردن که شما مثلا تقدیم‌تون بکنن یعنی دارن بدیهیات دارن ممکن می‌شن مکانیزمی هست یا خیلی بحث به درواقع به انحراف می‌شن مثلا می‌گن می‌دونید مثل سگ‌ها گربه‌ها انقدر غذاهای گوشتی می‌خورند رسانه‌های غذاهاشون تولید میشهاز و انقدر داره ضربه می‌زنه، ولی دقیقا حامیان حقوق حیوانات مخالف صددرصد درواقع تولید و پرورش سگ‌ها و گربه‌ها هستند. اصلا پت هستن درسته یعنی همون کسی که میاد گاو تولید می‌کنه که گوشت‌شون بفروشه همون که با همون نگاه درواقع بهره‌برداران یارقلی می‌کنه نمی‌کنه، ولی شما نمی‌تونی بگی هر وقت سگ‌ها گوشتخوار شدن، منم میام گیاه‌خوار می‌شم، منم میام گیاهخوار اینکه در واقع خیلی کارهای علمی داره انجام می‌شه که غذاهای گیاهی برای سگ‌ها و برای گربه‌ها انجام بشه.

برای گربه‌ها خیلی سخت‌تره به‌خاطر اینکه گربه ۷۰ درصد منابع غذایی با پروتئین باشه و برای سگ‌ها، سگ‌های بگن ما داریم توی دنیا منابع غذایی داریم. بنابراین مناقشه بخشیش لج و لجبازی همون داستانی که میگن اول ندیدت می‌گیرند، تمسخر می‌کنن بعد باید می‌جنگیدن بعد شما پیروز میشیم.

توی دنیا توی مرحله‌ی جنگیدن با تمسخر و جنگیدن هستیم خیلی وقتا مسخره می‌شیم خیلی وقتا درواقع داریم با او جنگیده می‌شه، ولی از مرحله‌ای گرفتن شدن گذشتیم کما این که بیست سال پیش وقتی راجع‌به می‌کردیم اصن مسخره می‌کردن، یعنی من از سال ۸۲ وبلاگ داشتم، برای حیوانات هر جا می‌رفتم مثلا تو شهرداری اینا کار اینجوری می‌کردیم اصلا اسم اون نمی‌برد.

نهایتا حیوانات جمعی از دوستان محیط زیست الان طرف مثلا نماینده‌ی مجلس می‌خواد بشه بیاد پس میده من حامی حیوانات حالا حامی نیستا یا مثلا فلان هنرپیشه برای این که بخواد بیست میلیون فالور داره، ولی برای اینکه پس بده میاد میگه حامیانجمن که در واقع گیاه‌خواران نظام‌های اخلاقی بسیاری از کسانی که در واقع ادعا می‌کنند که من حامی محیط‌زیست هستن حتی انسان خوبی هستم.

حتی خیلی از فمینیست‌ها رو زیر سوال می‌برن یعنی مثلا طرف میاد می‌گه من فمینیسم، ولی مثلا توی بشقابش نگاه می‌کنی مثل مرغ. آقا من در یک معنای دیگه که بخوایم نگاه کنید شما مگه می‌شه مثلا بگی که من در واقع حامی حقوق زن‌ها هستم، ولی مثلا داری صنعتی داری در واقع حمایت می‌کنه که بیشترین آسیب داره به گونه‌هایی در واقع به زن‌ها در واقع جنس ماده می‌زنه.

می‌خوام بگم مثلا حتی کسانی که میان میگن من حامی حقوق بشر هستم، حتی اونا رو زیر سوال می‌بره. به‌خاطر اینکه چی؟ به‌خاطر اینکه ما بگیم آقا تو دنیا ۸۰,۸۵۰ میلیون در واقع گرسنه توی دنیا وجود داره در صورتی که ما فقط داریم ۷۵ میلیارد حیوون مزه‌ای غذا بهشون میدیم.

خب می‌تونیم بدیم به برمیگرده دیگه بله خب این اصلا تک بعدی نیست. این‌طور نیست ما بگیم که گیاه‌خوار بشن مردم دنیا کل مشکلات حل می‌شه نه خود آمارها می‌گه.

می‌گه ۲۰ درصد ۳۰ درصدش حل می‌شه. خیلی مسائل دیگه هست. جنبه‌های مختلف داره این یه بخشی داره می‌گه ضمن اینکه یه مسئله‌ی کاتویوریا توی حوزه‌ی تصمیمات فردی اثرگذارترین کار شما تونی مثلا الان سیستم حمل و نقل کشور عوض بکنی، نمی‌تونیم مثلا چه می‌دونم خیلی تصمیمات بگی چون شما یک شخص دیگه، ولی می‌تونیم بشقاب غذا رو تغییر ایجاد کنه. همین‌طور که می‌تونی در واقع مصرف پلاسک رو کم بکنی، همون‌طوری که مثلا می‌تونیم و نقل عمومی استفاده کنید که در بین تمام کارهایی که شما می‌تونید به‌عنوان یک شخص انجام بدید گیاه‌خواری از همه این‌ها اثرگذاریش بیشتره.

درباره‌ی همین آسرسواین و حقوق زمانی که شما کشاورزی می‌کنید، به هرحال لازم دارین مخصوصا اگرتعداد خیلی زیادی بوانکاوه بکنیم و کلا ماده‌غذایی گیاهی تولید کند. قاعدتا از کود استفاده می‌کنید و این‌ها می‌خواستم ببینم که به هر حال شما به هرحال به یک جمعیتی از جانوران کره‌ی زمین این‌جوری آسیب می‌رسه. حالا به‌جای حالا گاو و گوسفند می‌تونه حشره باشه یا دونده‌های کوچیک باشه، می‌خواستم ببینم که این از دیدگاه وگانیسم به چه شکلی ببینید. از دیدگاه وگانیسم می‌شه این داستان ما تصورمون اینکه در واقع اگه مثلا فرض محال همه بشن گیاه‌خوار خب الان گوش نمی‌خوردن الان دارن گیاه می‌کنن و مصرف گیاه باید اضافه بشه.

دیگه این و ما تصور نمی‌کنم که این گاوی که ما خوردیم چی داره می‌خوره، اون گاو ۱۲ کیلو گیاه خورده که یک کیلو گوشت به ما بده. درسته بنابراین به همین نسبت داره کم می‌شه، برای همینه که سازمان‌های جهانی میان میگن که اگر گیاه‌خواری افزایش پیدا کنه فشاری که روی جنگل‌ها میاد، فشاری که روی داد مصرف کود شیمیایی کم می‌شه به‌خاطر اینکه شما اون غذا رو بده ادامه درجه یک بایبورو بخوای بدی یعنی مثلا یونجه می‌خوای بری سویا بخوایی سویا بخوای بدی اون خود انسان میاد استفاده می‌کنه.

بنابراین می‌شه سویای که تو دنیا داره تولید می‌شه از کلوندرت می‌شه ۱۹ درصد غذای انسان می‌شه ۷۷ درصد غذای حیوان می‌شه و مثلا سه درصدش هم تولید می‌شه می‌ره برای مثلا صنعت و آریماکو بگین داستان بنابراین شما غذای زیادی به حیوان میده اون تبدیلش بکنیم که ضمن اینکه بله تو هر سیستمی بالاخره حیوانات متاسفانه از بین میرن، ولی اون‌طوری خیلی کم می‌شه یه آماری بود که می‌گفت که انسان‌ها هرکسی تقریبا در سال نیم کیلو حداقل باد نیست نیم کیلو حشره می‌خوره یعنی خود ما گیاه‌خواری حشره می‌خوریم.

این چمیدونم برنجی که می‌خوریم من که می‌خوریم فضولات موش توش هست و می‌دونستم بروک کارن همین جا که داریم توش می‌خوریم هست به صفر نمی‌رسد، ولی خیلی خیلی کمتر می‌شه برای همین هم هست که می‌گم مصرف کوهای شیمیایی میاد پایین، مصرف آب میاد پایین، اصلا اصلش همینه که نجات پیدا کنه.

در واقع کشاورزی توی مثلا بریتانیای در واقع آماری اومده ۲ ۳ ماه پیش منتشر شد، می‌گه که میزان مصرف گوشت در بریتانیا نسبت‌به سال ۱۹۷۰ یعنی اولین باری که آمارها رو در واقع درک کرده بودن به کم‌ترین حالت رسیده. به‌نسبت از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۲ یعنی همیشه روند نزولی داشته، صعودی داشته و با کم‌ترین حالت رسه یا توی آلمان میگه که ۲۰۱۵، مصرف محصولات گوشتی ۳۴ درصد بوده، الان رسیده به ۲۰ درصد.

دانمارک برنامه ملی داره برای اینکه تغییر بده رژیم رو به یه فضای کشورش به‌سمت محصولات گیاهی به کشاورزان۱۶۸ میلیون یورو کمک می‌کنه. دانشگاه کپنهاگ اعلام کرده که انتظار میره که این در واقع تغییر باعث بشه که سالی ۴ تا ۱۱ درصد به‌سمت پروتئین‌های گیاهی بریم یکی از شهرهای هلند از سال ۲۴ تبلیغ گوشت و اماکن عمومی ممنوع اعلام کرده.

به‌خاطر در واقع این کشورها هستن که خیلی آسیب‌پذیر هستند. به خاطر تغییرات اقلیمی و بقیه جاها که همه آمارها صعودی تو خود ایران سعودی مصرف محصولات گیاهی یه نگاه ساده هم حتی شما بندازید می‌بینید خیلی در واقع پروتئین‌ها اومده، خیلی سوسیس کالباس اومده، خیلی فرهنگش خیلی افزایش پیدا کرده ولی خب هنوزم خیلی خیلی جای کار داریم و...