از نظر اسلام حضانت کودک با مادر است یا پدر؟پس از فوت والدین حضانت کودک بر عهده ی کیست؟

حضانت

جلسه سوم

? نزاع اصلی بر سر این است که پس از جدایی زن و مرد، حضانت کودکان به چه نحوی و به چه کسی تعلق می‌گیرد؟ فقیهان در این که حضانت فرزندان تا ٢ سالگی به طور قطع با مادر است اختلافی ندارند اما در مورد پس از ٢ سالگی کودک نظرات متفاوتی ابراز شده است.
اختلاف فقیهان شیعه در اصل به این دلیل است که محتوای روایت های مربوط به حضانت با یکدیگر تفاوت دارند. مشهور حضانت پسران را تا ٢ سالگی و دختران را تا ٧ سالگی با مادر و پس از آن با پدر می‌دانند. جالب توجه است که این دیدگاه بر اساس هیچ‌کدام از روایت های مربوط به حضانت نیست. چرا که در میان روایت ها برخی حضانت کودک (فارغ از جنسیت) را تا ٢ سالگی و برخی تا ٧ سالگی با مادر دانسته‌اند. فقیهان برای جمع میان این دو دسته از روایت ها، میان کودکان دختر و پسر تفاوت قائل شده اند در حالی که متن روایات هیچ تمایز جنسیتی خاصی را پشتیبانی نمی‌کند.

? دیدگاه‌های غیرمشهور در مورد حضانت را می‌توان به این شکل دسته بندی کرد:
آ) حضانت پسر تا ٢ سال و دختر تا ٩ سال برای مادر
ب) اولویت مادر در حضانت تا زمانی که ازدواج نکرده باشد
پ) حضانت پسر تا ٧ سال و حضانت دختر تا بلوغ برای مادر
ت) حضانت کودک بدون توجه به جنسیت تا ٧ سال برای مادر

?از آن رو که دلیل مشخصی برای تعیین و ترجیح یک سن خاص در مورد حضانت وجود ندارد، برخی توجه به شرایط کودک و نیاز جسمی و روانی او را ملاک تعیین حاضن دانسته‌اند. روایت هایی که هیچ سن مشخصی برای اولویت حضانت مادر در نظر نگرفته‌اند موید این معناست.

?در صورت فوت یکی از والدین حضانت کودکان با والد دیگر است و در این مسئله بین زن و مرد تفاوتی نیست. اما اگر والدین هر دو از دنیا بروند، در مورد کسی که به حضانت اولی تر است اختلاف نظر وجود دارد.
?برخی با این استدلال که پدربزرگ پدری در حکم پدر کودک است و بر مسائل مالی نیز ولایت دارد، حضانت را حق او دانسته اند. اگر پدربزرگ نیز از دنیا برود حضانت با وصی او و یا وصی پدر کودک خواهد بود.

?در مقابل گروه فوق ، عده‌ای از فقیهان حضانت کودک را بر عهده‌ی خویشاوندان نزدیک او، با توجه به مراتب ارث می‌دانند و اولویت و حقی برای پدربزرگ پدری قائل نیستند. چون اگر دلیل اولویت او این است که در حکم پدر کودک خواهد بود، مادربزرگ مادری اولویت بیش‌تری دارد چون او در حق مادر کودک است و زن در امر حضانت بر مرد برتری دارد. به علاوه پیش تر دانستیم مسئله‌ی ولایت مالی ملازمه‌ای با حق سرپرستی کودک نخواهد داشت.
?عده ای دیگر عقیده دارند که حاکم (دولت) موظف است شخصی را برای سرپرستی کودک به کار بگیرد و اگر کودک خود دارای مال است، اجرت او را از همان مال بپردازد. در غیر این صورت حضانت کودک برای افراد جامعه یک واجب کفایی است.