آیا صحافی واقعا هنر است؟

شاید شما هم فکر کرده باشید، «چرا به صحافی نیاز داریم؟ مگر چسباندن صفحه‌های کتاب به یکدیگر کار سختیست که نیاز به بخش جدایی از چاپخانه دارد؟»
من هم اول اینطور فکر می‌کردم، اما با کمی جست‌و‌جو و مطالعه، نظرم به طور کامل عوض شد.
در نگاه عمومی، صحافی تنها به جلد کردن کتاب گفته می‌شود، اما اگرکمی تخصصی تر نگاه کنیم، صحافی به عمل تا کردن، ترتیب، ته‌دوزی، جلدگذاری و در نهایت برش کتاب گفته می‌شود.

به نظرم تا همینجا صحافی بسیار پیچیده تر از چیزی شد که در ذهن عموم مردم است، اما هنوز هم نیازی به یک واحد جدا ندارد، چه برسد به مجموعه‌های بزرگی که تنها صحافی انجام می‌دهند.

برای درک بهتر این که صحافی چیست و چرا آن را یک هنر می‌دانند، باید سفری در زمان داشته باشیم، به زمان‌های خیلی خیلی دور.

پاپیروس‌ها را باد برد

بر کسی پوشیده نیست که قلم، نوشتن و کتاب تاثیر بسزایی در پیشرفت بشر و تمدن داشته؛ لوح‌های سنگی، خط میخی، پاپیروس و زبان هیروگلیف. لوح‌های سنگی برای جا‌به‌جایی بسیار سنگین بودند، در مقابل کاغذهای ابتدایی مانند پاپیروس، به راحتی قابل حمل بودند. اما مشکلی که وجود داشت، در جا‌به‌جایی مقدار زیادی کاغذ بود. در این زمان به صحافی دیده شد، عملیاتی که برگه‌ها را در کنار یکدیگر نگه دارد و به نحوی از آسیب رسیدن به آنها جلوگیری کند. به‌هم بستن برگه‌ها و جلوگیری از به‌هم ریختن نظم آنها بسیار مهم بود اما مسئله مهم تر از آن، جلد سازی برای کتاب‌ها بود، چیزی که برگه‌های آسیب‌پذیر پاپیروس‌ را از گزند رطوبت، فرسایش و حشرات در امان نگه دارد.

پیشینه هنر صحافی اما به سومری‌ها باز می‌گردد. کسانی که صحافی را از لوح‌های گلی شروع کردند. آنها این لوح‌های گلی را در طاقچه‌های مخصوص و خمره‌های کوچکی می‌گذاشتند تا به آنها آسیبی نرسد. شاید با خودتان فکر کنید که این صحافی نیست، اما به یاد داشته باشید که هر عملی که موجب سالم ماندن نوشته‌ها شود، صحافی به حساب می‌آید. چینی‌ها نیز فنون خاصی برای در امان ماندن نوشته‌هایشان داشتند، همان طومار‌هایی که در سریال‌های تاریخی شرقی می‌بینید، برای محافظت از نوشته‌ها بود.

صحافی در دنیای امروزی

صحافی از زمان پیدایش کتاب و درست شدن جلد با پوست و چرم حیوانات وجود داشته و در طی سال‌ها، همراه با صنعت چاپ، به رشد و نمو خود ادامه داده است. در قرون وسطی صحافی با مقوا و چرم انجام می‌شد و حتی اشراف‌زادگان برای نشان دادن ثروت خود، صحافی‌های جواهرنشان سفارش می‌دادند.

از آنجایی که نوشتن کتاب بسیار سخت بود و تکثیر آن حتی دشوار‌تر، هنر صحافی کم رونق شد، تا این که دستگاه‌های چاپ اختراع شدند و تکثیر یک کتاب آسان‌تر شد. در این برهه زمانی صحافان که از تکنولوژی چاپ عقب مانده بودند، دست‌به‌کار شدند و ماشین‌آلات مخصوص به خود را اختراع کردند و توسعه دادند. در اوایل قرن 20 میلادی، نمایشگاه‌هایی از صحافی در جای‌جای اروپا برگزار می‌شد تا افراد بتوانند به دیگران نشان دهند که در هنر صحافی چه پیشرفت‌هایی حاصل شده است.

پس از آن نیز همراه با انقلاب صنعتی، با اختراع ماشین‌های پیشرفته‌تر، صحافی کتاب‌ها آسان‌تر، زیبا‌تر و کارآمد‌تر شد. هم‌اکنون نیز ماشین‌آلات بسیار پیشرفته و مدرن صحافی در حال انجام وظیفه‌اند.

صحافی نزد ایرانیان بود و بس

دوران طلایی هنر صحافی ایران، قرن هشتم و نهم هجری بود. در این دوران صحافی‌های انجام شده در ایران از نمونه‌های خارجی خود پیشی گرفتند به صورتی که بسیاری از آنها اکنون در موزه‌های مختلف دنیا نگهداری می‌شوند.

در آن دوران صحافی ایرانی در حدی پیشرفت کرده بود که روی جلد‌های ساخته شده از پوست بز‌ها که به رنگ قهوه‌ای بود، عملیات طلاکوبی و تذهیب انجام می‌شد و نمونه‌هایی بسیار نفیس از صحافی جواهر نشان از آن دوران باقی مانده.

هنرمندان اصفهانی، مشهدی، هراتی و سمرقندی که علاقه زیادی به صحافی داشتند به پیشرفت این صنعت در ایران کمک شایانی کردند. پادشاهان ایرانی که به کتاب علاقه داشتند نیز با حمایت مالی و معنوی از این هنرمندان به این صنعت اجازه دادند تا شکوفا شود.

علاوه بر این موارد، مذهب نیز نقش مهمی در رشد صحافی ایران داشته. زیرا در همه دوران‌ها توجه بسیاری به متون مذهبی می‌شد و هزینه زیادی صرف می‌شد تا این کتاب‌ها زیبا به نظر برسند و مقاوم باشند تا مذهبیون بتوانند دین خود را تبلیغ و منتشر کند.

صحافی زیبا و زیبایی صحافی

اکنون در صحافی‌های ماشینی، علاوه بر ترتیب، برش و به هم چسباندن برگه‌ها، سعی در این است که جلد کتاب‌ها را با تکنولوژی‌های امروزی، زیبا کند. ازآنجایی که به‌کار بردن جواهرات در جلد بسیار گران خواهد بود، صحافان امروزی از موارد دیگری برای زیبا‌سازی جلد استفاده می‌کنند.

چند تکنیک استفاده شده در جلدسازی که منجر به زیبا‌شدن جلد می‌شود عبارتند از:

• طلاکوبی
• استفاده از UV موضعی
• برجسته‌سازی
• استفاده از پوشش مخملی
• استفاده از کاور
• پرس گرمایی

علاوه بر این موارد که با ماشین‌آلات چاپی به جلد اضافه می‌شوند، مواردی دیگری هستند که صحاف می‌تواند در جلدسازی به کار ببرد که بعضی از آنها را می‌توانید در زیر بخوانید:

• ربان
• آستر بدرقه
• کیف کتاب
• باکس برای مجموعه کتاب

انتخاب نوع جلد و طریقه‌به هم چسباندن برگه‌ها نیز بر عهده صحاف است که شامل موارد زیر می‌شوند:

• انواع چسب
• انواع دوخت
• انواع مفتول
• انواع سیم
• دوخت و چسب

جنس جلد کتاب توسط مشتری انتخاب و در صحافی اعمال می‌شود. بعضی از جلد‌ها را در زیر بخوانید:

• جلد نرم
• جلد شومیز
• جلد سخت گالینگور
• جلد نیمه‌سخت
• جلد چرمی

صحافی در مجموعه چاپ و نشر جنگل

با وجود این همه گزینه و مواردی که در صحافی اعمال می‌شود، می‌بینیم که صحافی نه تنها کار ساده‌ای نیست، بلکه به واحدی احتیاج دارد تا این ویژگی‌های چاپی، با حداکثر کیفیت به دست مشتریان برسد.

مجموعه چاپ و نشر جنگل با در اختیار داشتن یکی از بزرگ‌ترین و به‌روز‌ترین چاپخانه‌های کشور می‌تواند تمام مراحل چاپ را از ابتدا تا انتها انجام دهد، موضوعی که کمتر در کشور ما اتفاق می‌افتد. از مشاوره قبل از چاپ و لیتوگرافی، تا چاپ و صحافی همه در چاپخانه جنگل و با بهترین کیفیت انجام شده و باعث یکپارچگی محصول می‌شود.

صحافی در مجموعه چاپ و نشر جنگل در واحدی مجزا و با کارمندانی با‌تجربه انجام می‌شود.

اگر سری به وبسایت ما بزنید نمونه‌های تولید شده توسط مجموعه جنگل را می‌بینید که با نمونه‌های مشابه خارجی در حال رقابت هستند.

علاوه‌ بر این سفارش خود را بدون دردسر و راحت ثبت کنید تا محصولات چاپی با کیفیت بالا و در سریع‌ترین زمان ممکن به دست شما برسد.