عقل و شیطنت(امام صادق ع)

عقل آنست که خداوند به وسیله آن عبادت می شود و بوسیله آن بهشت بدست می آید.

در سطح بالا اگر به تعریف عقل توجه کنیم همانست که راهنمای ما در سعادت و رشد است. اما در سطح پایین اگر به عقل توجه کنیم همانست که در زندگی روزمره مان حسابگری می کند که سود بیشتر ما در چیست؟ منتها باید توسط دین فضای بینش عقل را گسترده کرد تا بتواند راه صحیح را نشان دهد. خداوند هدف از خلقت انسان را در قرآن عبادت می داند.هرکاری که در آن عبادتی نباشد ما را به مسیر بیراهه میبرد. دوم اینکه دین فضای بسیار کوچکی از زندگی را مربوط به دنیا میداند و اصل زندگی را جهان آخرت معرفی می کند. بنابراین، عقل باید بتواند ما را به آنچه اصل تر و طولانیتر و پایدارتر است راهنمایی کند و آن توجه به جهان آخرت و زندگی در بهشت الهی است.

اما عقلی که دو عنصر عبادت و آخرت در برابرش نشان داده نشود و یا باور نکند، انسان را تنها به حساب ثروت و لذت و سلامتی راهنمایی می کند.

مولا علی ع در نهج البلاغه می فرمایند:

لَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِی ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ فِی مَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّم‏"

عاقل را نسزد که جز در پی سه چیز رود:

الف. زندگی را سرو سامان دادن ب. یا در کار معاد گام نهادن ج. یا گرفتن کام از چیزهای غیر حرام.

مولانا در مذمت انسان هایی که تمام تلاش عقلشان در کار دنیا است می فرماید :

عقلشان در نقل دنیا پیچ پیچ فکرشان در ترک شهوت هیچ هیچ

یعنی این عقل در کنترل امیال نفسانی شیطانی و حفظ تقوی الهی ناتوان است.