پایان خوش یک استارتاپ

نگاهی به روند خروج استارتاپ‌های سلامت دیجیتال

در مقاله‌های پیشین مدلین درباره نکات راه‌اندازی و اجرای استارتاپ در حوزه سلامت و افزایش علاقه سرمایه‌گذاران به سلامت دیجیتال نوشته‌ایم. درباره ابتدای این مسیر، صحبت‌های فراوانی شده، اما بهترین نقطه پایان برای استارتاپ‌های سلامت دیجیتال کجاست؟ در این مقاله درباره روند خروج استارتاپ‌های سلامت دیجیتال می‌نویسم.

برای اغلب کارآفرینان، پایان ایده‌آل برای کسب‌وکارشان با عرضه عمومی سهام (IPO) شرکت یا ادغام و تملک (Mergers and aquisitions) آن محقق می‌شود. این موضوع درباره استارتاپ‌های سلامت دیجیتال هم صدق می‌کند، اما در گزارش پایان سال 2018 راک‌هلث درباره سرمایه‌گذاری‌های سلامت دیجیتال آمده است پس از عرضه سهام آی‌ریتم در سال 2016 هیچ استارتاپ سلامت دیجیتالی وارد بورس نشده است. این موضوع نشان از تغییر روند خروج استارتاپ‌ها دارد.

ادغام و تملک، انتخاب اول برای خروج

ادغام و تملک، استراتژی خروج اصلی استارتاپ‌های سلامت دیجیتال در سال 2018 بوده است. همانطور که در تصویر می‌بینید، در سال گذشته میلادی، 110 ادغام و تملک در این حوزه صورت گرفته. اما خریداران این استارتاپ‌ها چه کسانی هستند:

بیش از نیمی از این استارتاپ‌ها توسط شرکت‌های سلامت دیجیتال دیگر خریداری شده‌اند و رتبه دوم را شرکت‌های داروسازی،‌ تجهیزات پزشکی و پرداخت‌کنندگان سلامت دارند که در گروه سایر قرار گرفته‌اند. پس از آن و با کاهشی قابل توجه، شرکت‌های تکنولوژی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و ارائه‌دهندگان قرار گرفته‌اند. در ادامه به بررسی برخی از این خریداران می‌پردازم.

شرکت‌های سلامت دیجیتال

ادغام استارتاپ‌های سلامت دیجیتال روند رو به رشدی دارد. استارتاپ‌هایی که به درستی کارشان را از ارائه یک ارزش کوچک شروع می‌کنند، زمانی که در بازار کوچکی که انتخاب کرده‌اند، بازیکن شاخصی می‌شوند برای حفظ بقا در این بازار پررقابت باید به فکر محصولات یا خدمات بیشتر باشند. در چنین شرایطی ادغام یا تملک استارتاپی که سرویسی مکمل ارائه می‌دهد، تصمیم هوشمندانه‌ای است. برای مثال، فیت‌بیت دستگاه‌های پوشیدنی پایشگر سلامت تولید می‌کند و در تلاش است در کنار رقیب‌هایی همچون اَپل، سامسونگ و شیائومی جایگاهش را حفظ کند. این استارتاپ که در سال 2017 کاهش 26 درصدی فروش محصولاتش را تجربه کرده بود، سال 2018 استارتاپ تواین‌هلث را خرید. تواین‌هلث پلتفرم کوچینگ سلامت برای مدیریت بیماری‌های مزمن است و به نظر می‌رسد فیت‌بیت قصد دارد با افزودن این سرویس به خدماتش، مزیت رقابتی به دست آورد.

شرکت‌های داروسازی

شرکت‌های داروسازی یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین ذی‌نفعان سلامت هستند و به همین دلیل مدت‌ها پس از ظهور استارتاپ‌های سلامت، جایگاه خود را چنان تثبیت‌شده می‌دانستند که آنها را نه یک رقیب که فقط سرگرمی کودکانه به شمار می‌آوردند. اما با رشد سریع بازار سلامت دیجیتال، شرکت‌های داروسازی متوجه اهمیت استارتاپ‌های این حوزه شده و به مرور رویکردشان را تغییر دادند. این شرکت‌ها، می‌توانند استارتاپ‌هایی را از صفر بنیان‌گذار کنند ولی مدیریت و اجرای یک کسب‌وکار نوپا، بینش و روشی متفاوت با روش‌های سنتی اداره یک شرکت بزرگ را می‌طلبد. بنابراین اغلب شرکت‌های داروسازی بزرگ که برنامه حساب‌شده‌ای برای ورود به این بازار دارند، تملک استارتاپ‌های موفق را راه بهتری می‌دانند. هولدینگ روش (Roche) در دو سال گذشته استارتاپ مای‌شوگِر را در زمینه دیابت و استارتاپ‌های فلت‌آیرون هلث و ویویکز را در حیطه مدیریت درمان سرطان و تحلیل داده‌های سلامت خریداری کرده است.

تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی

شرکت رِس‌مِد تولیدکننده تخصصی دستگاه‌های کمک‌تنفسی همچون ماسک تنفسی، ونتیلاتور (دستگاه تنفس مصنوعی) و غیره است. رِس‌مِد سال گذشته استارتاپ پروپلر هلث را به قیمت 225 میلیون دلار خرید. پروپلر هلث حسگرهایی تولید می‌کند که روی اسپری‌های بیماران مبتلا به آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) قرار می‌گیرد و به آنها در ارزیابی نحوه مصرف دارو و پایش سلامتشان کمک می‌کند. این توافق برای رِس‌مِد که قصد دارد در زمینه راهکارهای سلامت دیجیتال برای COPD تولیدکننده پیشرو باشد، گام مهمی است.

مثال رِس‌مِد به خوبی دلیل حضور تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی در میان خریداران استارتاپ‌های سلامت دیجیتال را روشن می‌کند. برای شرکت‌های تجهیزات پزشکی در اختیار داشتن به نوآوری و تکنولوژی استارتاپ‌ها، مزیت رقابتی است و جایگاهشان را در بازار ارتقا می‌دهد. از طرفی این شرکت‌ها به واسطه سال‌ها حضور در بازار، مشتریان و شرکای مهمی دارند که دسترسی به آنها برای استارتاپ‌ها فرصت ارزشمندی است.

شرکت‌های تکنولوژی

وقتی بدانیم بازار سلامت ارزشی بیش از 4 تریلیارد دلار دارد، از علاقه شرکت‌های بزرگ تکنولوژی به فعالیت و سرمایه‌گذاری در این حوزه تعجب نمی‌کنیم. این شرکت‌ها تلاش می‌کنند توانمندی‌هایشان در تکنولوژی را در عرصه سلامت به کار بگیرند و به این ترتیب سهمی از این بازار تریلیارد دلاری به دست آورند. گوگل، اپل و آمازون از بزرگترین سرمایه‌گذاران و خریداران این گروه هستند. آمازون که پیشتر فقط داروهای بدون نسخه را می‌فروخت سال گذشته پیل‌پک، استارتاپ فروش آنلاین دارو را خرید تا به این ترتیب داروهای نسخه‌ای را هم به فروشگاهش اضافه کند.

ادغام و تملک در ایران

در ایران هنوز استارتاپ‌های سلامت دیجیتال به مرحله خروج نرسیده‌اند اما می‌توان گفت هم تولیدکنندگان دارو و تجهیزات پزشکی و هم شرکت‌های تثبیت‌شده سایر صنایع، به اهمیت و ارزش سلامت دیجیتال پی برده‌اند و برای سرمایه‌گذاری در آن علاقه نشان می‌دهند. آنچه جای خالی‌اش در اکوسیستم بیشتر احساس می‌شود، روحیه مشارکت و درک اهمیت هم‌افزایی است. با شکل‌گیری روحیه مشارکت و رشد استارتاپ‌های سلامت دیجیتال، می‌توانیم شاهد خلق فرصت‌های بزرگ با ادغام استارتاپ‌ها باشیم.