تئاتر و نشانه‌ها

تئاتر یعنی بُرشی از زندگی؛ تئاتر یعنی خودِ خود زندگی.

از صبح تا شب، داخل منزل، کوچه و خیابان، محلِ‌کار، داخل اتوبوس و تاکسی و مترو، به هر سو که مینگریم، با علائم و نشانه‌هایی مواجه میشویم که از کودکی، ملکه‌ی ذهن شدند.

حالات چهره، حرکات دست، حتی حرکت چشم و در مقیاس بزرگتر، حرکات بدن یا همان "زبانِ بدن"، همه و همه بیانگر مفهوم و نشانه‌ای هستند.

اَخم، لبخند، تکان دادن سر، تکان دادن پا، دست زدن و... هرکدام به تنهایی و یا در ترکیب با یکدیگر، معنا و مفهوم خاصی را به ما میرساند.

حتی علائم راهنمایی و رانندگی هم یک "نشانه" هستند.

اصولا کاربردِ اصلی "نشانه" در زندگی، سرعت‌بخشیدن به انتقال مفاهیم و ایجاد یک زبانِ‌مشترک(بدون نیاز به انجام گفتگو)در جامعه می‌باشد.

اعداد، آرم و لوگو(نشان تجاری) که بر روی محصولات مختلف درج می‌شوند، همگی یک نشانه محسوب می‌شوند که این مفاهیم و به اصطلاح "نشانه‌ها"، بخش بسیار مهم و جدایی‌ناپذیر زندگی ما به حساب می‌آیند.

زبان‌مشترک، اما بدون نیاز به انجام گفتگو..

و این یعنی خودِ خودِ زندگی..

در ابتدای یادداشت گفته شد که تئاتر یعنی بُرشی از زندگی؛ پس در تئاتر هم "نشانه‌ها" نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای رو ایفا میکنند؛ همان‌طور که ما در زندگی واقعی از "نشانه‌ها" برای انتقالِ مفاهیم استفاده میکنیم، در تئاتر هم کاربرد "نشانه‌ها"، امری‌ست واجب و انکارناپذیر.

کتاب "تئاتر و نشانه‌ها"، به قلمِ استاد منصور خلج را میتوان به عنوان منبعی برای درک بهتر مفاهیم و نشانه‌ها و کاربرد آن‌ها در تئاتر، به ویژه برای هنرجویان و دانشجویان رشته تئاتر(با گرایش‌های مختلف) معرفی نمود.

نشانه‌شناسی، امروز بر میزان درک ما از یک اثر هنری همچون "نمایش" کمک نموده است و کتاب مذکور، تلاشی‌ست در جهت ایفای نقشِ نشانه‌ها در تئاتر و کاربرد آن‌ها بر روی صحنه نمایش.

یک اثر دراماتیک مربوط به هر دوره‌ای که باشد واجد مجموعه‌ای از نشانه‌هاست.

کتاب "تئاتر و نشانه‌ها"، مجموعه‌ای است منسجم که علاوه بر تشریح دقیق "نشانه‌ها" و کاربرد آن‌ها در تئاتر، درباره‌ی عوامل تشکیل‌دهنده‌ی نمایش نیز توضیحاتِ مفید و قابل استفاده‌ای را ارائه نموده است.

مباحثی همچون بازی(play)، میم(mime)، پانتومیم(pantomime)، تراژدی(tragedy)، کمدی(comedie)، درام(drama)، ملودرام(melodrama)، دیالوگ(dialoge)، مونولوگ(monologe) و.. نیز در این کتاب به صورت اجمالی برای خواننده بیان شده است.

نویسنده: رضا میرزایی ازندریانی