گامی به سمت شهری با آسمان آبی

زمانی می‌توانیم یک شهر را برای زندگی، مناسب، آباد و بسامان بدانیم که شهروندانش آن را دوست بدارند؛ شهری که هدف مدیران شهری آن ايجاد محيطی امن، آرام و دور از استرس و هياهو برای شهروندان است. اين مهم ميسر نمی‌گردد مگر با برخورداری شهروندان از معابری راحت، قابل استفاده و ايمن و فراهم نمودن شرایطی برای انتخاب شیوه‌های مختلف سفر از زیرمجموعه‌های حمل و نقل پاک، شامل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری (امکان استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی)، اسکوترهای برقی (امکان استفاده از اسکوترهای برقی اشتراکی) و غیره، توسط شهروندان برای انجام سفرهای روزانه در شهر.

شهرهایی که سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در سیستم‌های حمل و نقل مبتنی بر خودرو انجام داده‌اند هم اکنون کمترین سطح پایداری محیطی را تجربه می‌کنند. با اقداماتی که برنامه‌ریزان شهری در چند سال اخیر در ۳۱ کلانشهر جهان برای حمل‌ونقل پایدار در پیش گرفته‌اند، پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ سفر با خودروهای شخصی در این شهرها به طور میانگین تا ۱۰ درصد کاهش یابد و حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری جایگزین آن شود. پیش از این، طراحی زیرساخت‌های شهر بر اساس تردد خودروها صورت می‌گرفت اما در چند سال اخیر، تمرکز بر مردم و نیازهای آنان در اولویت برنامه‌های مسئولان و طراحان شهری قرار گرفته است.

مرور برخی از اقدامات شهرهای پیشرو در توسعه حمل و نقل پاک

شهر بروکسل در کشور بلژیک از نمونه شهرهایی است که در مسیر توسعه حمل و نقل پاک گام‌های موثری برداشته است. به عنوان نمونه در اولویت‌دهی به عبور دوچرخه‌سواران و استفاده کنندگان از اسکوتر برقی یکی از اقدامات آنها استفاده از زیرساخت‌های موجود بوده است. به عنوان مثال همانطور که در شکل 3 مشاهده می‌شود در یک خیابان یک‌طرفه، در یک جهت شاهد مسیر مشترک استفاده کنندگان از وسایل حمل و نقل پاک (دوچرخه و اسکوتر) هستیم و در جهت مخالف مسیری ویژه با استفاده از خط‌کشی را برای تردد دوچرخه در نظر گرفته‌اند.

اگر کشور هلند را به عنوان بهترین نمونه بین کشورهای پیشرو در توسعه حمل و نقل پاک خصوصا دوچرخه‌سواری مورد بررسی قرار دهیم با برنامه‌ توسعه آن‌ها در این راستا برای کل کشور مواجه می‌شویم و در ذیل این برنامه، هر شهری برنامه‌های مخصوص خود را در راستای برنامه‌های کشوری دارد.

علاوه بر افزایش سهم دوچرخه‌سواری حمل و نقلی در برنامه شهرهایشان، در نظر دارند در فاصله بین شهرهای کوچک که فاصله‌ی کمی هست (فواصلی که بالای 5 کیلومتر ولی زیر20 کیلومتر) هم در یک افق 5 ساله مسیر دوچرخه ایجاد نمایند. از مزایای این توسعه‌ی بی‌قفه می‌توان به فایده 19میلیارد یورویی آن در سال 2018 در حوزه سلامت اشاره کرد. این منفعت بزرگبا صرف هزینه 500 میلیون یورو در زمینه دوچرخه‌سواری حاصل شده است.

ایران در مسیر توسعه حمل و نقل پاک

تعدادی از شهرهای ایران هم در سال‌های گذشته در مسیر این توسعه قدم گذاشته و اقداماتی را در تعدادی از شهرها شاهد بوده‌ایم.

آنچه در این میان بیش از هر چیز از اهمیت بالایی برخوردار است داشتن برنامه توسعه حمل و نقل پاک برای هر شهر به صورت جداگانه و پس از آن اجرای آن، گام به گام و به صورت منظم طبق برنامه است که به دلیل عدم رعایت این قائده آنگونه که انتظار می‌رود شاهد توسعه نبوده‌ایم. برای حرکت به سمت توسعه حمل و نقل پاک و استقبال از حمل و نقل پاک اشتراکی نظیر دوچرخه و اسکوتر برقی اشتراکی نیاز به بازنگری در معابر شهری، ایجاد زیرساخت‌های مناسب، اطلاع‌رسانی و ارائه آموزش‌های لازم و برگزاری کمپین‌های مرتبط برنامه‌ریزی شده و هماهنگی سازمان‌های ذیربط وجود دارد، تا آرام آرام شاهد تغییر و انتخاب گزینه‌های حمل و نقل پاک از بین شیوه‌های مختلف سفرهای روزانه در شهر باشیم و آرامش را به مرور به معابر و آسمان آبی را به شهرهایمان دعوت کنیم. در پایان می‌توانید نمونه‌‌هایی از اقدامات انجام شده در مسیر توسعه حمل و نقل پاک در سایر کشورها را مشاهده نمایید.