👑 فصل 5️⃣2️⃣👑 قسمت 5️⃣👑 پادشاهی کسرا نوشینروان ۴۸ سال بود ... ابیات۱تا ۲۰۰

در این قسمت

یکی از بزرگترین قسمت‌های شاهنامه را با همدیگه از بیت اول تا ۲۰۰ تحلیل و بررسی و ساختار و سازبندی حالت ریتم سبک را برای شهر اون را میدیم تا بتونه هوش مصنوعی متوجه بشه ما چی ازش می‌خوایم

این بخش از شاهنامه روایتی گسترده، حماسی و باشکوه از مناسبات دیپلماتیک و لشکری میان ایران، هیتالیان، خاقان چین و شاهان محلی است و با توصیف‌های بسیار رنگارنگ و صحنه‌پردازی‌های نظامی، اصول سیاست و آیین شاهانه از عناصر شاخص حماسه فردوسی به‌شمار می‌رود. برای تبدیل چنین اشعاری به یک موزیکال تاثیرگذار و فاخر، باید به اجزای ادبی متن و مفاهیم صحنه‌ای آن دقت کنیم تا هویت داستان و بزرگی فضای آن، در موسیقی و اجرای صحنه‌ای به‌درستی برجسته شود.

تحلیل اجزای ادبی و حسی فضای غالب: حماسی، پرآشوب، عظیم، دراماتیک، سلطنتی مضامین: دیپلماسی میان قدرت‌ها، رجزخوانی‌ها، توصیف لشکرکشی و نبرد، مراسم ارسال هدایا و هدایا متقابل، نمایش شکوه و ثروت، گفتگوهای خردمندانه و تصمیم‌سازیاوج‌های عاطفی: لحظات جمع شدن سپاهیان، توصیف لشکرها، خواندن نامه‌های رسمی و مذاکرات رفیع، نبردهای پرغرور و رازآلود، لحظه‌های اضطراب و اندوه و شکست، همچنین جشن دیپلماتیک و آشتیپیشنهاد سازبندیارکستر کامل با تاکید بر سازهای کوبه‌ای و بادی، سازهای شرقی و برخی سازهای ملی ایرانی کنار سازهای سمفونیک غربیسازهای اساسی:تیمپانی، طبل جنگی، دف و نقاره: برای ترسیم صحنه‌های نبرد و حرکت سپاهکر و گروه همخوان: برای آوازهای جمعی در توصیف عظمت سپاه، رجز و عزاداری پس از شکسترامشگرها با سازهایی چون کمانچه، بربط، عود، قانون: در صحنه‌های دیپلماتیک و جشنترومپت، ترومبون و هورن‌ها: نماد نفس کشوری، شکوه پادشاهی، خطیر بودن تصمیمات و لحظات اوج دراماتیکویولن و ویولا، ویولنسل: خصوصا برای خلق احساسات پنهان، گفت‌وگوهای خردمندانه و صحنه‌های درونی سنتور، نی، یا دوتار: رنگ‌آمیزی شرقی و تقویت فضای آسیای میانه، صحنه‌های چین و هیتالگروه سازهای زهی (استرینگ): برای ساخت فضای غم، امید یا تحسینسبک موسیقیایی مناسبسبک ارکسترال حماسی با تلفیق رنگ‌آمیزی شرقی-ایرانیپایه اصلی الهام‌گیری از "سمفونی‌های حماسی" با لایه‌های مدرن (مانند موسیقی فیلم‌های تاریخی یا اساطیری شرق و غرب)استفاده از موتیف‌های ملودیک ایرانی در لابه‌لای تنظیم ارکسترال مدرنچیدمان آوازی چندصدایی (اپرایی/کرال) در صحنه‌هایی از رجز و دعا، یا جمع شدن پیام‌آورانبخش‌های دیالوگی و تک‌گویی‌ها با آوازهای روایی (Recitative) مشابه موزیکال‌های اپرافضای کلی اجراییفضا باید شکوه سلطنتی، ابهت و عظمت لشکرها را زنده کند: نورپردازی‌های طلایی و آبی، پرچم‌ها، جلوه‌های بصری جنگ، و میزانس صحنه‌های حضور سفرای خاقان و شاهاناستفاده از موسیقی ملی-ارکسترال برای هر کشور (تم مخصوص خاقان، هیتال، ایران و...)اجرا باید بین لحظات شکوهمند (ورود سپاه، خواندن نامه‌ها)، لحظات تراژیک (شکست، کشته شدن‌ها) و لحظات نمایشی (تصمیم‌گیری شاهانه، ارسال هدیه و سخنرانی‌ها) به خوبی تعادل برقرار کندجریان‌های موسیقایی باید بر قدرت و نجابت تاکید کند و حس حماسه‌ی کهن را به مخاطب امروز منتقل سازدنتیجه ترکیب عناصر برای موزیکالباید تم‌های اصلی موسیقی هر قوم با سازبندی و موتیف مشخص ساخته شود تا تفاوت جغرافیا و فرهنگ‌ها در صحنه ملموس باشدتاکید ویژه بر سازهای ضربی برای پویایی رزم و حضور سپاهوجود خطوط آوازی باشکوه (کر) برای تجلیل، توصیف عظمت یا مرثیهاستفاده از سولوهای قدرتمند برای شخصیت‌های کلیدی (شاه، خاقان، سالاران)تلفیق سازهای ملی ایرانی با ارکستر کلاسیک، برای بازآفرینی فضای شاهنامه و وحدت حماسی/ملی داستانفضاسازی صوتی و موسیقیایی باید عظمت، اضطراب، امید و شکوه شاهنامه را در صحنه بازنمایی شود

برای نمونه و و سپاه و سازها

در ادامه ورود سپاه و سازهایی که نیازمند در اون استفاده بشه را به هوش مصنوعی توضیح میدم که ساختار کلی حفظ بشه

در ادامه، ساختار نمونه‌بندی برای موزیکال‌سازی هر بخش از اشعار ارسالی با توجه به تحلیل ادبی و ساختار موسیقایی اصیل شاهنامه ارائه میدیم تا. هر سکانس با پیشنهاد تم، فضای صوتی/تصویری، سازبندی و نحوه اجرا مشخص شده است تا به‌راحتی به دستورالعمل برای ارکستراسیون و کارگردانی اجرایی تبدیل شود.��

ورود سپاه ـ شکوه و اضطرابفضای پیشنهادی: باشکوه، پراضطراب و چندلایهسازها:آغاز با تکنوازی تار یا سنتور در فواصل باز؛ پس‌زمینه آهسته کر و زهی‌ها (ویولن، ویولا)دهل و تیمپانی با ریتم کند و سنگین وارد می‌شوندریتم: کند و روبه‌اوج، با ورود تدریجی کوبه‌ای‌ها و سازهای بادیکاربرد: توصیف گردآمدن سپاه و آماده‌شدن پادشاهان برای تصمیم‌های بزرگصحنه نبرد ـ اوج درام و کوبندگیفضای پیشنهادی: پرتپش، پرهیجان و خشمگینسازها:تیمپانی و دهل جنگی با ضربات قوی و ریتمی تنداستفاده از هورن، ترومپت و سازهای رزمی (شیپور و سنج) برای نمایش فریاد میدان نبرد�ورود سریع و افزاینده زهی‌ها (ویولن‌ها، کمانچه) با اُستیناتو حماسیریتم: شتاب‌گرفته، نظامی و پرقدرتکاربرد: نبرد ایران و هیتال، لحظات شکست و پیروزی سپاهمرثیه شکست و سوگ ‌ـ اندوه و تأملفضای پیشنهادی: غم‌انگیز، تعلیقی و آرامسازها:تکنوازی نی با لحن محزون و آهستهاضافه شدن تار یا عود و زهی‌های آهسته، کر آرام و دور (زنان و مردان)ریتم: کند، محزون و تمنامحورکاربرد: سوگواری پس از شکست، آوارگی بازماندگاندیالوگ شاهان و رایزنی‌ها ـ وقار و آرامشفضای پیشنهادی: آهسته، خِردمحور و مشورتیسازها:تکنوازی قانون با آرپژهای لطیف یا عود آرامپس‌زمینه سنتور و زهی‌های سبکگاه هورن یا بادی چوبی با تم تامل‌برانگیزریتم: ملایم، تکرارشونده و خطیکاربرد: صحنه‌های مشورت شاهان و بزرگان، خواندن نامه‌ها، تصمیم‌گیری‌های خردمندانهصحنه ارسال هدایا/جشن‌ها ـ شادی و شکوهفضای پیشنهادی: پرنور، باوقار و رسمیسازها:کر و ارکستر کامل در فواصل فاخردف، سنتور، عود و طبل با ریتم‌های جشن و مراسمیریتم: متوسط تا کمی تند، واضح و منظمکاربرد: اعزام سفرا، آواز تشریفاتی، نمایش ثروت و قدرتبسیج عمومی ـ وحدت و حرکت جمعیفضای پیشنهادی: روبه‌اوج، با حس قدرت و اعتماد جمعیسازها:سنتور و دهل با ریتم رو به شتابورود تدریجی زهی‌ها و کر مردانه در پس‌زمینهریتم: پویای ملایم که به اوج می‌رسدکاربرد: فرمان بسیج سپاه و تحرک سراسری ایرانجمع بندی اجرایی برای کل روایتتاکید کنید که هر قطعه کوتاه (بین دو تا شش بیت) تم و فضا و حتی سازبندی خاص خود را داشته باشد؛ گذر از یکی به دیگری با افکت صوتیِ انتقال (فرماتای کوتاه سنج یا بازآوای نی یا ضربه تیمپانی) صورت گیرد.�در دیالوگ‌های شاهانه و مشورت، آواز رواییِ گروهی با سولوهای چرخشی از کرال و تکنفره اجرا شود (سبک اپرا-موزیکال یا روایت شاهنامه‌خوانی سنتی)پیشنهاد: بیت‌های تراژیک و حماسی با آواز مردانه باشکوه و بیت‌های رایزنی و توصیف با صدای بم و ملایم خوانده شود، بین هر سکانس نقل‌قول‌های آوازگونه (Recitative) قرار داده شود که صحنه را از بعد دراماتیک هدایت کند.

شاهنامه تفاوتی که با دیگر آثار موسیقی یا ترانه نویسی دارد تفاوت بیت با بیت به فضا حال و هوا و سبک آن است گاهی لازم است حتی بیت به بیت شرح دهیم برای ضا حال و هوا سبک زیرا هر بیت متفاوت می‌تواند در یه بیت اوج و افتخار و لشکرکشی و پیروزی در بیت دگر شکست و حقارت و بردگی بیت زیری آن باز می‌بینی در مورد شادی و عشق و رسیدن به معشوق و بیتلگی به خیانت و خشونت و نارو زدن می‌پردازد برای همین در ابتدا باید کل اشعار را مطالعه کنیم معنی به زبان ساده آن را بخوانیم بعد دست به کار شویم برای توضیح دادن که چگونه و چه سبک‌ها و چه سازها و چه ساختار و فضایی استفاده شود

.مقدمه جمع بندی پایانی

شاهنامه فردوسی، مهم‌ترین اثر منظوم حماسی فارسی، الهام‌بخش هنرمندان برای بازآفرینی روایی و موسیقایی اسطوره‌های ایران‌زمین است. خلق «موزیکال شاهنامه» نه تنها فرصتی برای پیوند ادبیات و موسیقی ملی فراهم می‌کند، بلکه بستری علمی برای آشنایی با غنای فرهنگی شرق و جایگاه این میراث در جهان هنر است. در این مقاله، ساختار اجرایی تفصیلی، عناصر ادبی/حسی، سازبندی نوین و شیوه اجرای نمایشی برای هر سکانس با نگاه تحلیلی و آموزشی ارائه می‌شود.ساختار تحلیلی و روایی سکانس‌ها۱. ورود سپاه – شکوه و اضطرابتم و فضا: باشکوه، پراضطراب و چندلایهسازبندی: آغاز با تکنوازی تار یا سنتور؛ پس‌زمینه آرام زهی‌ها (ویولن، ویولا)، ورود تدریجی دهل و تیمپانیریتم: کند و رو به اوج، سنگینکاربرد: توصیف گردآمدن سپاه و آمادگی برای تصمیمات سرنوشت‌ساز۲. صحنه نبرد – اوج درام و کوبندگیتم و فضا: پرهیجان، کوبنده و حماسیسازبندی: تیمپانی و دهل جنگی با ضربات تند؛ هورن و ترومپت، شیپور و سنج؛ ورود سریع زهی‌ها (ویولن، کمانچه)ریتم: شتاب‌گرفته، نظامیکاربرد: نبرد ایران و هیتال، بیان لحظات شکست و پیروزی۳. مرثیه شکست و سوگ – اندوه و تأملتم و فضا: غم‌انگیز، تعلیقی و آرامسازبندی: تکنوازی نی با لحن محزون؛ اضافه‌شدن تار، عود، زهی‌های آهسته و کر آرامریتم: کند و محزونکاربرد: سوگواری پس از شکست، آوارگی بازماندگان۴. رایزنی و دیالوگ شاهان – خرد و وقارتم و فضا: مشورتی و اندیشمندانهسازبندی: قانون یا عود با آرپژ لطیف؛ سنتور و زهی‌ها؛ گه‌گاه بادی چوبی با تم تامل‌برانگیزریتم: ملایم و تکرارشوندهکاربرد: صحنه‌های مشورت و تصمیم‌گیری، قرائت نامه‌ها و گفتگوهای رسمی۵. جشن، ارسال هدایا – شادی و شکوهتم و فضا: باوقار و باشکوهسازبندی: کر و ارکستر کامل در فواصل مجلل؛ دف، سنتور، عود، طبلریتم: متوسط و روشنکاربرد: اعزام سفرا، آواز تشریفاتی، نمایش ثروت و قدرت۶. بسیج عمومی – وحدت و حرکت جمعیتم و فضا: رو به اوج، پرقدرتسازبندی: سنتور و دهل؛ ورود تدریجی زهی‌ها و کر مردانهریتم: پویای ملایم، رو به اوجکاربرد: فرمان بسیج سراسری ایران، تأکید بر وحدت ملیجزئیات هنری و ارکسترالهر سکانس تم، سازبندی و ریتم منحصر به فرد دارد و گذرها، با افکت صوتی (فرماتای سنج، بازآوای نی، یا ضربه تیمپانی) انجام می‌شود.دیالوگ‌های شاهانه/مشورتی به صورت آواز روایی گروهی با سولوهای چرخشی از کرال و تک‌نفره (سبک اپرا-موزیکال یا شاهنامه‌خوانی ایرانی) اجرا شود.بیت‌های حماسی با صدای مردانه قدرتمند، بیت‌های توصیفی و رایزنی با صدای بم و ملایم خوانده شود. نقل‌قول‌های آوازگونه Recitative برای پیوند دراماتیک صحنه‌ها به کار رود.موسیقی هر کشور (ایران، هیتال، قبایل، ...) با تم و سازبندی ویژه متمایز باشد و تفاوت جغرافیا و فرهنگ، شنیداری شود.توصیه‌های تخصصی برای ارتقایک جدول مرجع برای سازبندی اختصاصی هر سکانس (متناسب با فضای روایی) تهیه شود.به منابع شاهنامه‌خوانی، اپراهای ایرانی، و آثار ملی موفق ارجاع شود تا جنبه الهام و تطبیق علمی تقویت گردد.

در قسمت‌های قبل این متن جدولایی منتشر شده که می‌تونه اون نمونه‌ای باشه برای ایجاد جدول‌های نوین

.جمع‌بندی

در ساختار پیشنهادی، هر قطعه کوتاه دو تا شش بیتی با سازبندی و تم مختص به خود اجرا می‌شود. پیوند سازهای ملی ایرانی با ارکستر غربی، بهره‌گیری از فرم‌های حماسی آوازی و سازبندی، و ایجاد تمایز صوتی برای هر رخداد، شاهنامه را به تجربه‌ای نمایشی و موسیقایی نوین برای مخاطب امروز بدل می‌سازد.

(ادامه دارد )

منبع :کتاب خاطرات شاهنامه موزیکال

به قلم کاوه کاشفی

گردآورنده و انتشار هیوا...ونور