سرویس جستجو دقیقا چیه؟ چه کمکی به کسب‌وکار من می‌کنه؟

معمولا استارتاپ‌ها برای معرفی محصول یا خدمتشون با چالش‌های مختلفی مواجه میشن، چون دارن یه راه‌حل جدید رو برای مشکلی که مدت‌ها وجود داشته ارائه میدن و جا انداختن هر چیز جدیدی همیشه زمانبره. وقتی که یه مشکل برای مدت زیادی وجود داشته، افراد یا تصمیم گرفتن که با وجود اون مشکل کارشونو ادامه بدن و دیگه بهش اهمیت ندن، یا به استفاده از ابزارهای موجود عادت کردن و به استفاده از راه‌حل‌های جدید فکر نمیکنن.

ما هم توی این چند ماهی که استارتاپمون رو راه انداختیم و فعالیتمون رو شروع کردیم، با کسب و کارهای مختلفی به عنوان مشتریای احتمالی حرف زدیم، و بارها و بارها با این سوال مواجه شدیم:

« سرویس جستجو اصلا چی هست؟ حالا چه کمکی به کسب و کار من می‌کنه؟ »

اگه شما هم یه کسب و کار آنلاین دارید، تو حوزه دیجیتال مارکتینگ فعالیت می‌کنید، و یا یه برنامه‌نویس هستید که با ساخت و طراحی سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فروشگاهی و یا ارائه محتوا سر و کار داره، بهتون پیشنهاد می‌کنم که این نوشته رو بخونید. توی این نوشته می‌خوایم به این سوالا جواب بدیم: سرویس جستجو یا جستجو به عنوان سرویس اصلا چی هست؟ چه مشکلی رو برای کسب و کارهای آنلاین برطرف می‌کنه؟ چه مزیتی نسبت به سایر راه‌حل‌های موجود و قدیمی‌تر داره؟

جستجوی داخلی سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها

حتما شما هم متوجه شدین که اکثر سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که هر روز باهاشون سر و کار داریم، یه قابلیت جستجوی متنی دارن که به ما اجازه میده سریع‌تر چیزی رو که دنبالش می‌گردیم پیدا کنیم. قابلیت جستجوی داخلی، در کنار نویگیشن داخلی سایت یا اپلیکیشن، دو تا ابزار مهم و کلیدی برای کسب و کارهای آنلاین هستن، و نقش خیلی مهمی توی خلق یه تجربه کاربری خوب دارن. کسب و کارهای آنلاین با استفاده از این دوتا ابزار، به کاربرهاشون کمک میکنن تا محصول یا محتوایی رو که توی سایت یا اپلیکیشن اون‌ها دنبالش هستن، پیدا کنن.

نویگیشن و جستجوی داخلی مکمل همدیگه هستن؛ اگه مشکل یا کمبودی توی عملکرد هرکدوم از این دوتا باشه، وجود اون یکی میتونه تا حد زیادی اون مشکل رو پوشش بده. همونطور که داشتن یه نویگیشن اصولی برای سایت‌ها ضروریه، داشتن یه جستجوی داخلی پیشرفته و کارآمد هم اهمیت خیلی زیادی برای کسب و کارها داره. اگه دوست دارید بیشتر در مورد ارتباط بین نویگیشن و جستجوی داخلی سایت بدونید، بهتون پیشنهاد می‌کنم که این نوشته عالی از خانم کاکاوند رو بخونید.

برای کاربرایی که صرفا برای وقت گذروندن توی سایت شما گشت میزنن، جستجوی داخلی به اندازه نویگیشن اهمیت نداره؛ اما گاهی اوقات ممکنه که یه کاربر در حین گشت زدن توی سایت شما، محصولی رو پیدا کنه که براش جذاب باشه، و با اینکه همون موقع برای خرید اون محصول اقدام نمیکنه، اما بعد از یه مدت برای خریدش به سایت شما بر میگرده. توی چنین موقعیتی کاربر ترجیح میده که با کمک جستجوی داخلی خیلی سریع‌تر اون محصول رو پیدا کنه، و دوست نداره برای پیدا کردنش دوباره به سراغ نویگیشن بره.

کاربرایی که میدونن دنبال چی هستن و به قصد خرید کردن به سایت شما میان، استفاده از جستجوی داخلی رو به پیدا کردن اون محصول از طریق نویگیشن ترجیح میدن. با وجود اینکه گروه کوچکی از کاربران (چیزی بین ۱ تا ۳۰ درصد) از جستجوی داخلی استفاده می‌کنن، اما نرخ تبدیل بین این کاربرا تقریبا پنج برابر بیشتره، و بخش زیادی از درآمد کسب و کارها بخاطر وجود همین گروه کوچک از کاربرهاست. برای همینه که داشتن یه جستجوی داخلی کارآمد اهمیت زیادی داره و می‌تونه درآمد کسب و کار رو به طرز قابل توجهی افزایش بده.

بعضی از سایت‌ها برای جستجوی متنی سایتشون از قابلیت جستجوی پیشفرضی که روی بانک‌های اطلاعاتی مثل MySQL وجود داره استفاده میکنن، اما این جستجوی‌های پیشفرض معمولا عملکرد مناسبی ندارن و دقت و سرعتشون پایینه. ممکنه خیلی از کسب و کارها بخاطر رایگان بودن این روش اون رو انتخاب کنن، اما فراموش نکنید که یه جستجوی داخلی ناکارآمد، یعنی از دست دادن مشتری و درآمد؛ پس در واقع این روش رایگان نیست و حتی در بلند مدت، از دست دادن این مشتری‌ها می‌تونه هزینه‌های سنگینی رو به کسب و کارها تحمیل کنه.

بعضی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های دیگه هم که به جستجوی داخلی خودشون اهمیت بیشتری میدن و دنبال یه راه حل پیشرفته‌تر هستن، از نرم‌افزارهای اوپن سورس برای این کار استفاده می‌کنن که معروف‌ترینشون نرم‌افزار الستیک سرچ هست. این نرم‌افزارها قابلیت‌های خیلی زیادی دارن و حتی برای چیزهای دیگه‌ای به جز سرچ هم از اون‌ها استفاده میشه؛ اما برای استفاده از اون‌ها نیاز به یه تیم فنی متخصص دارید. به علاوه باید یک یا چندتا سرور رو بهشون اختصاص بدید، اون نرم‌افزار رو روی اون سرورها نصب کنید و تنظیمات اولیه رو انجام بدین.

انجام این کارها خیلی هم آسون نیست و اگه قبلا این کار رو انجام نداده باشید احتمالا تو مسیر انجامشون به مشکلات زیادی برخورد می‌کنید، به همین خاطر نصب اون‌ها زمان و انرژی یادی رو از تیم فنی شما میگیره. به علاوه با وجود قدرتی که این نرم‌افزارها دارن، اگه تنظیمات اولیه رو درست انجام ندید اصلا جستجوی دقیقی نخواهید داشت. بحث نگهداری از سرورهایی که این نرم‌افزارها رو روشون نصب می‌کنید رو هم فراموش نکنید.

جالبه بدونید که ویرگول خودمون هم برای جستجوش از الستیک سرچ استفاده می‌کنه. (اگه دوست داشتید می‌تونید از اینجا در مورد مشکلاتی که تیم ویرگول برای فعال‌سازی الستیک سرچ باهاشون مواجه شده، بیشتر بخونید.)

جستجو به عنوان سرویس یا سرویس جستجو

علاوه بر دوتا راه‌حلی که مطرح کردیم، یعنی استفاده از جستجوی پیشفرض بانک‌های اطلاعاتی مثل MySQL که سرعت و دقت خوبی نداره، و استفاده از نرم‌افزارهای اوپن سورسی مثل الستیک سرچ که راه‌اندازی و نگهداریشون کار سخت و پیچیده‌ایه، یه راه حل جدیدتر هم وجود داره و اون استفاده از سرویس جستجو یا جستجو به عنوان سرویس هست. این روش جدید که در قالب یه خدمت SaaS در اختیار کسب و کارها قرار میگیره، هم سرعت و دقت بالایی داره، و هم استفاده ازش کار ساده و راحتیه.

استفاده از راه حل جستجو به عنوان سرویس، نیاز به دانش فنی زیادی نداره. توی این روش که از مدل توزیع نرم‌افزاری SaaS استفاده می‌کنه، شما نیازی به تهیه سرور ندارید و از طریق RESTful API با این سرویس‌ها ارتباط برقرار می‌کنید. شما اطلاعات خودتون رو روی سرورهای ارائه دهنده سرویس بارگذاری می‌کنید، و زمانی که کاربر چیزی رو جستجو می‌کنه، درخواستی رو به این API ها ارسال می‌کنید و جواب جستجوی کاربر رو در فرمت json دریافت می‌کنید، تا هرطور که خودتون خواستید اون رو نمایش بدید.

مثلا برای بارگذاری اطلاعاتتون چنین درخواستی رو ارسال می‌کنید:

curl --location --request POST 'https://api.negare.io/v1/documents' \
--header 'Content-Type: application/json' \
--header 'API-KEY: <TOKEN>' \
--data-raw '{
    &quotid&quot: 1,
    &quottitle&quot: &quotشلوار کتان مردانه&quot,
    &quotdescription&quot: &quotطراحی ساده و کاربردی، در دو رنگ&quot,
    &quotcategory&quot: &quotپوشاک&quot,
    &quotpublished&quot: &quot1&quot,
    &quotprice&quot: 53900
}'

و زمانی که می‌خواید بین داده‌هایی که بارگذاری کردید جستجو کنید، این درخواست رو ارسال می‌کنید:

curl --location --request GET 'https://api.negare.io/v1/search' \
--header 'Content-Type: application/json' \
--header 'API-KEY: <TOKEN>' \
--data-raw '{
    &quotquery&quot: &quotشلوار&quot,
    &quotinFields&quot: [&quottitle&quot, &quotdescription&quot],
    &quotreturnFields&quot: [&quotid&quot, &quottitle&quot, &quotdescription&quot, &quotprice&quot],
    &quotpage&quot: 1,
    &quotperPage&quot: 10
}'

پاسخی هم که دریافت می‌کنید همچین فرمتی داره:

{
    &quotresults&quot: [...],
    &quotpage&quot: 1,
    &quotperPage&quot: 10,
    &quotsortBy&quot: {
         &quot_score&quot: &quotdesc&quot
    },
    &quottotal&quot: 67,
    &quottook&quot: 7.99
}

اگه می‌خواید بیشتر در مورد این API ها بدونید و مثال‌های بیشتری رو ببینید، می‌تونید یه سر به این مستندات بزنید.

مزیت دیگه‌ای که استفاده از راه حل جستجو به عنوان سرویس داره، کم کردن هزینه‌های شماست؛ شما با توجه به اندازه کسب و کارتون و فقط به اندازه‌ای که از این سرویس‌ها استفاده می‌کنید، هزینه پرداخت می‌کنید. چون برای استفاده از سرویس جستجو نیازی به تهیه سرور ندارید، پس لازم نیست که برای تهیه و نگداری سرور هزینه کنید. به‌علاوه بر خلاف نصب نرم‌افزار الستیک سرچ که معمولا چندین روز از وقت تیم فنی شما رو میگیره، راه‌اندازی سرویس جستجو حداکثر چند ساعت زمان میبره.

استفاده از سرویس جستجو در مقایسه با دوتا روش دیگه مزیت‌های زیادی داره، مثلا دسترسی داشتن به یه پشتیابی قوی، برخورداری از قابلیت‌های پیشرفته‌ای مثل تشخیص غلط املایی و جستجوی صوتی، و ... . اما الان می‌خوام در مورد اون چیزی که برای مدیرای کسب و کار و بازاریاب‌های دیجیتال اهمیت زیادی داره صحبت کنم، یعنی دسترسی به داده‌ها و گزارش‌های مربوط به جستجوی داخلی کاربران.

امکان مشاهده گزارش‌ها در پنل مدیریتی

مدیرای کسب و کارها و مدیرای بازاریابی همیشه دنبال روش‌هایی هستن تا از طریق اون‌ها مشتریانشون و نیازهای اون‌ها رو بهتر بشناسن. همونطور که گفتیم بخش قابل توجهی از درآمد کسب و کارها مربوط به کاربرایی هست که از جستجوی داخلی استفاده می‌کنن، پس درک نیازهای این گروه از کاربرا اهمیت خیلی زیادی برای کسب و کارها داره. خبر خوب اینه که این گروه خودشون مستقیما به ما میگن که دنبال چی هستن و چه نیازهایی دارن، اما متاسفانه خیلی از کسب و کارها این اطلاعات ارزشمند رو جمع‌آوری نمی‌کنن.

سرویس‌های جستجو معمولا یه پنل مدیریتی رو در اختیار کاربراشون قرار میدن، و یکی از قابلیت‌هایی که این پنل‌های مدیریتی دارن، امکان مشاهده گزارش‌های مربوط به جستجوی داخلی کاربرهاست. اینکه کاربرها بیشتر چه عباراتی رو جستجو کردن، کدوم جستجوها نتیجه‌ای نداشته و اطلاعات دیگه‌ای از این دست. استفاده کردن از این اطلاعات میتونه کمک بزرگی به کسب‌وکارها بکنه تا درآمد و سوددهی خودشون رو افزایش بدن.

تصویر زیر یه نمونه از پنل‌های مدیریتی‌ای هست که سرویس‌های جستجو در اختیار کاربراشون قرار میدن. اگه دوست دارید که دموی این پنل رو ببینید و خودتون اون رو تست کنید، میتونید به این لینک یه سری بزنید.

استفاده از سرویس جستجو برای کسب و کار شما مناسبه؟

فرقی نمی‌کنه که مقیاس کسب و کار شما چقدر باشه؛ داشتن یه جستجوی داخلی پیشرفته و کارآمد اهمیت زیادی داره و نمیشه اون رو نادیده گرفت. پیشنهاد من اینه که تا حد امکان استفاده از جستجوی پیشفرض رو کنار بذارید، چون عملکرد ضعیف اون میتونه باعث از دست دادن مشتریاتون بشه و براتون هزینه زیادی داشته باشه. تحقیقات نشون داده که حتی فروشگاه‌های اینترنتی کوچکی که فقط چندصد محصول دارن، با بهینه سازی جستجوی داخلی خودشون می‌تونن درآمد و سودشون رو تا حد زیادی بیشتر کنن.

البته برای بهینه‌سازی جستجوی داخلی، علاوه بر استفاده از یه موتور جستجوی قدرتمندتر راه‌های دیگه‌ای هم وجود داره؛ راه‌هایی که خیلی ساده و کاربردی هستن و هیچ هزینه‌ای برای شما ندارن. مثلا یه فروشگاه اینترنتی کوچک به اسم بلک فورست، فقط با بزرگ‌تر کردن سرچ باکس سایتش تونسته که درآمدش رو ۸۴ درصد افزایش بده. اگه دوست دارید بیشتر در مورد داستان فروشگاه بلک فورست و راه‌های دیگه بهینه‌سازی جستجوی داخلی بدونید، میتونید این نوشته رو بخونید.

استفاده از سرویس جستجو مزیت‌های زیادی داره، اما ممکنه که برای هر کسب و کاری مناسب نباشه. اگه شما یه کسب و کار بزرگ دارید و توی تیمتون فردی رو دارید که قبلا با نرم‌افزارهای اوپن سورسی مثل الستیک سرچ کار کرده و توی راه‌اندازی، نگهداری و توسعه اون تخصص داره، شاید بهتر باشه که خودتون یه سرور تهیه کنید و از الستیک سرچ برای جستجوی داخلیتون استفاده کنید. با این حال اگه می‌خواید که در آینده دغدغه‌ای در مورد مقیاس‌پذیری، بهبود عملکرد موتور جستجو و اضافه‌کردن قابلیت‌های جدید به اون نداشته باشید، شاید بد نباشه که سرویس‌های جستجو رو هم بررسی کنید.

برای کسب و کارهای کوچک‌تر، احتمال اینکه کسی توی تیم فنیشون قبلا با الستیک سرچ کار کرده باشه کمتره؛ با این حال حتی اگه توی تیم فنی شما کسی قبلا با این نرم‌افزار کار نکرده باشه، اگه بچه‌های تیم فنی‌تون کار دیگه‌ای برای انجام دادن نداشته باشن و علاقه داشته باشن که کار با الستیک سرچ رو یاد بگیرن، باز هم می‌تونید برید سراغش؛ اما معمولا بچه‌های تیم فنی سرشون خیلی شلوغه و باید از بین چندتا پروژه یکی رو که از بقیه اهمیت بیشتری داره برای انجام دادن انتخاب کنن. توی این حالت بهتره که از جستجو به عنوان سرویس برای جستجوی داخلی سایت یا اپلیکیشنتون استفاده کنید، تا تیم فنی‌تون بتونه وقت و انرژیش رو صرف انجام کارهای مهم‌تر کنه.

اگه شما یه کسب و کار کوچک هستید که نیروی فنی نداره و کسب و کارش رو روی بسترهایی مثل وردپرس و یا فروشگاه‌سازهای دیگه بالا آورده، در اون صورت سرویس‌های جستجو معمولا افزونه‌هایی برای بسترهای شناخته شده مثل ورد‌پرس دارن و شما می‌تونید خیلی راحت با نصب اون افزونه‌ها از این سرویس‌ها استفاده کنید، و بسته به تعداد جستجو های داخلیتون، ماهیانه هزینه‌ای رو بپردازید.

جمع بندی

جستجو به عنوان سرویس یا سرویس جستجو، یه خدمت SaaS هست که کسب و کارها می‌تونن برای داشتن یه جستجوی داخلی پیشرفته و کارآمد از اون استفاده کنن. استفاده از این سرویس‌ها در مقایسه با گزینه‌های دیگه مزیت‌های مختلفی داره، و همین مسئله باعث شده که در سطح بین‌المللی سرویس‌های جستجوی مختلفی مثل الگولیا، الستیک کلاود، دوفایندر، آمازون کلاود سرچ و ... به وجود بیاین و مشتری‌های بزرگی مثل Lacoste، Coursera،Flexport و ... داشته باشن.

کسب و کارهای ایرانی به دلیل تحریم‌ها و مشکلات دیگه‌ای که وجود داره، معمولا امکان استفاده از سرویس‌های جستجوی خارجی رو ندارن؛ به علاوه این سرویس‌ها برای زبان فارسی بهینه‌سازی نشدن. پس چاره چیه؟ خبر خوب اینه که کسب وکارهای ایرانی می‌تونن از سرویس‌های جستجوی ایرانی، یعنی نگاره و تکسوس استفاده کنن و از بین اون‌ها یکی رو که با نیازهاشون سازگاری بیشتری داره انتخاب کنن.