هزینه از دست رفته؛ مفهومی که دید شما رو نسبت به زندگی تغییر میده!

تا حالا براتون پیش اومده که از سوپری (یا به قول امروزیا هایپر مارکت) یه کیک بخرید و با اولین گاز بفهمید که این کیک بدمزه‌ترین کیکیه که تو عمرتون مزش کردید، ولی چون براش پول دادید، اونو دور نندازید و تا تهشو بخورید؟ :))

تا حالا شده که بیست دقیقه بعد از تماشای یه فیلم به این نتیجه برسید که از اون فیلم خوشتون نمیاد، ولی چون وقت گذاشتید و تا اونجاش رو دیدید، تصمیم بگیرید که تا آخرش رو ببینید؟

هیچوقت شده احساس کنید که رشته تحصیلیتون با روحیات و شخصیت شما همخوانی نداره، اما بخاطر تمام تلاش‌ها و زحماتی که تا حالا بخاطرش کشیدید، تصمیم بگیرید که به تحصیل توی اون رشته ادامه بدید؟!

زندگی همه ما پر از موقعیت‌های اینجوریه، موقعیت‌هایی که ما رو بر سر یه دوراهی قرار میدن، و دوراهی یعنی تصمیم، تصمیم‌های کوچک و بزرگ؛ تصمیم‌هایی که گاهی اوقات میتونن مسیر زندگی و آیندمون رو تغییر بدن!

احتمالا شما هم از این مدل تجربه‌ها توی زندگیتون داشتید. اگه جوابتون مثبته، پیشنهاد می‌کنم که حتما به خوندن ادامه بدید، تا با مفهوم هزینه از دست رفته آشنا بشید و اجازه ندید که خطای هزینه از دست رفته، باعث بشه تصمیمات غلطی توی مقاطع حساس زندگیتون بگیرید.

خطای هزینه از دست رفته

همه ما آدما یه ویژگی ذاتی و مشترک داریم، اونم اینه که برامون سخته قبول کنیم که اشتباه کردیم. همه ما تمایل داریم تصمیماتی بگیریم که بر روی انتخاب‌های قبلیمون مهر تایید میزنن و یا اون‌ها رو توجیه می‌کنن. همین مسئله باعث به وجود اومدن یه خطای شناختی در هنگام تصمیم‌گیری‌هامون میشه؛ خطای هزینه از دست رفته یا (Sunk Cost Fallacy).

خطای هزینه‌ از دست رفته باعث میشه که ما به چیزهایی که براشون پول، زمان، انرژی و یا حتی احساساتمون رو هزینه کردیم بچسبیم، و حتی بعد از اینکه می‌فهمیم انتخابمون اشتباه بوده، حاضر نشیم که ازشون دست بکشیم. اما خوب این سوگیری ذهنی چه ایرادی داره؟ هرچی باشه ما برای انتخاب‌هامون هزینه کردیم و منطقیه که دلمون نخواد اون هزینه‌ها به هدر بره، درسته؟

نه، درست نیست! حقیقت اینه: توی همچین مواردی، هزینه‌هایی که ما تا الان کردیم همین الانش هم به هدر رفتن. پافشاری کردن روی انتخاب‌های غلطمون نمی‌تونه اون هزینه‌ها رو به ما برگردونه، و حتی باعث میشه که ما منابع ارزشمند بیشتری رو به هدر بدیم.

به قول این ضرب‌المثل قدیمی: آب رفته به جوی بر نمی‌گرده!

وقتی که ما یه کیک میخریم و با اولین گاز می‌فهمیم که طعمشو دوست نداریم، خوردن اون کیک پول ما رو بهمون بر نمی‌گردونه؛ فقط باعث میشه که بیخود و بی‌جهت کالری اضافه وارد بدنمون بشه، کالری‌ای که سوزوندنش به این راحتیا نیست :))

وقتی بیست دقیقه از تماشای فیلم گذشته و ما متوجه میشیم که اون فیلم رو دوست نداریم، تماشای بقیه اون فیلم زمان از دست رفته ما رو بهمون بر نمی‌گردونه و فقط باعث میشه که زمان بیشتری رو به هدر بدیم؛ زمانی که می‌تونستیم اون رو به انجام کاری اختصاص بدیم که ازش لذت میبردیم.

خطای هزینه از دست رفته توی موارد جدی‌تری هم مشاهده میشه و بر روی تصمیمات مهم زندگی ما تاثیر میذاره. وقتی ما به این نتیجه می‌رسیم که رابطه عاطفیمون به انتها رسیده، اما چون برای این رابطه هزینه‌های زیادی کردیم تصمیم به ادامه اون میگیریم. وقتی که از شغلمون راضی نیستیم، اما چون برای به دست آوردن و نگه داشتنش تلاش زیادی کردیم، حاضر نیستیم که اون رو رها کنیم.

مثال‌های این مدلی خیلی زیاده. مطمئنم که اگه خودتون فکر کنید می‌تونید کلی از این مدل مثال‌ها رو توی زندگی خودتون و اطرافیانتون پیدا کنید. اما چاره چیه؟

برای مقابله با خطاهای شناختی و سوگیری‌های ذهنی، تنها راهی که وجود داره اینه: اون‌ها رو بشناسیم، بپذیریم که این نقص‌‌ها رو داریم، و هنگام تصمیم‌گیری‌هامون، با آگاهی از وجود اونها تصمیم بگیریم و حواسمون بهشون باشه تا روی تصمیماتمون تاثیر منفی نذارن.

استارتاپ‌ها و خطای هزینه از دست رفته

اما خطای هزینه هدررفته چه تاثیری بر روی استارتاپ‌ها و کسب و کارها داره؟ فرض کنید که توی استارتاپتون روی یه پروژه یا یک محصول خاص سرمایه‌گذاری کردید؛ مبلغ زیادی رو براش هزینه کردید، وقت و انرژی زیادی رو صرفش کرید، و زیرساخت‌ها و منابع مختلفی رو بهش اختصاص دادید. اما الان به دلایل مختلفی مثل تغییر شرایط تکنولوژیک به این نتیجه رسیدید که این پروژه برای شما سودآور نیست.

مثلا فرض کنید که شما وقت، انرژی و منابع زیادی رو صرف اجرا و پیاده‌سازی یه جستجوی داخلی برای سایت یا اپلیکیشنتون کردید، و از نتیجه نهایی هم کم و بیش رضایت دارید. حالا اگه با یه سرویس جستجو آشنا بشید و ببینید که عملکردش از سرویس شما بهتره، هزینه کمتری براتون داره، و چون در قالب یه خدمت SaaS ارائه میشه برای استفاده کردن از اون نیاز به منابع و زیرساخت‌هاتون ندارید، تصمیم شما چیه؟

اگر دچار سوگیری هزینه هدر رفته باشید، با خودتون میگید سرمایه‌گذاری‌هایی که تا الان انجام دادید نباید به هدر بره و حیف بشه و در نتیجه تصمیم میگیرید که به استفاده از جستجوی داخلی فعلیتون ادامه بدید، هرچند که بخاطر مسائل مربوط به نگهداری و توسعه اون در بلند مدت ناچار به تقبل هزینه بیشتری بشید.

اما اگه منطقی فکر کنید و مراقب باشید که تو دام این خطای شناختی نیفتید، متوجه میشید سرمایه‌ گذاری‌هایی که تا الان انجام دادید برگشت‌پذیر نیستن و تنها چیزی که در حال حاضر اهمیت داره، هزینه‌ها و درآمدهای شما در آینده هست.

امیدوارم که از این مطلب خوشتون اومده باشه؛ اگه اینطوره یادتون نره که با لایک‌هاتون بهم انرژی بدین. خوشحال میشم اگه تجربیاتی در این زمینه داشتید، توی قسمت نظرات اون رو با من و بقیه دوستاتون به اشتراک بذارید :)

در ضمن، یادتون باشه که مراقب سلامتی خودتون و اطرافیانتون باشید و #فاصله‌گذاری-اجتماعی رو رعایت کنید.