بلاکچین و قرارداد هوشمند

با کاربردهای بلاکچین آشنایی دارید؟ از قرارداد هوشمند و نحوه‌ عملکرد آن‌ اطلاع دارید؟ اگر به این مباحث علاقه دارید، با ما همراه باشید تا به زبانی ساده با مفاهیم قرارداد هوشمند و بلاکچین آشنا شوید.

فناوری بلاکچین چیست؟

بلاکچین به مجموعه‌ در حال گسترشی از رکوردها (بلوک) گفته می‌شود که امنیت آن‌ها توسط رمزنگاری تامین شده است. علاوه بر این، هر بلوک شامل تابع درهم‌سازی (هش) رمزنگارانه از بلوک قبلی و داده‌های تراکنش است. این فناوری به شکلی طراحی شده است که در برابر ایجاد تغییر در داده‌ مقاومت می‌کند و توسط مقام مرکزی کنترل نمی‌شود.

قرارداد هوشمند یا Smart Contract چیست؟

قرارداد هوشمند به قراردادی گفته می‌شود که در بستر بلاکچین و بین دو یا چند نفر اتفاق می‌افتد. اگر بخواهیم آن را ساده‌تر توضیح دهیم، ابتدا باید با ذکر مثالی به تفاوت بین قراردادهای معمولی و هوشمند بپردازیم. در قراردادهای معمولی، من و شما بین خودمان قراردادی می‌نویسیم و این قرارداد با حضور شخصی ثالث اجرایی می‌شود. اما شرایط قراردادهای هوشمند توسط کد رایانه‌ای نوشته شده و به طور خودکار ارزیابی و اجرا می‌شوند. قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که در بستر بلاکچین ذخیره می‌شوند و در صورت تحقق شرایط از پیش تعیین شده، به طور خودکار اجرا می‌شوند. از آنجایی که این قراردادها در بلاکچین ثبت شده و به طور خودکار اجرا می‌شوند، دیگر نیازی به مشارکت افراد ثالث نیست.

موارد استفاده از بلاکچین و قرارداد هوشمند چیست؟

1- بلاکچین و قرارداد هوشمند در حوزه توزیع انواع محتوا مانند موسیقی، مطالعه‌ی اخبار و سایر محتواهای دیجیتال

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان محتوای دیجیتال، عدم شفافیت در حوزه حق کپی‌رایت و دشواری مدیریت این زمینه است. به عنوان مثال، برای پخش موسیقی در فضای آنلاین، از واسطه‌هایی مانند پلتفرم‌های توزیع موسیقی استفاده می‌شود. این منابع، بخش مهمی از درآمد موسیقی را به خود اختصاص داده‌اند و تنها بخش کمی از آن درآمد به دست خلق‌کننده‌ی اثر می‌رسد. حتی گاهی ممکن است حق امتیاز ناشران و تهیه‌کنندگان موسیقی به آن‌ها پرداخت نشود.

نقش بلاکچین و قرارداد هوشمند در زمینه‌ خرید و فروش آثار هنری چیست؟

در بحث خرید و فروش آثار هنری، موسیقی، مقاله‌ها و …، نقش بلاکچین و قراردادهای هوشمند، کنترل غیرمتمرکز، اعتمادسازی و شفافیت است. روند پرداخت عادلانه به هر یک از مشارکت‌کنندگان در تولید آثار، کار پیچیده‌ای است. با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توانید، تمام ذینفعان را طبقه‌بندی کرده و سهم هر کدام را به شکل دقیق مشخص کنید.

علاوه بر این، بلاکچین و قرارداد هوشمند می‌توانند باعث منتفع‌ شدن بیشتر هنرمندان و خالقان آثار هنری شوند. تمام فعالیت‌ها در پایگاه داده‌ بلاکچین قابل ثبت و محاسبه است و تولیدکننده می‌تواند به ازای هر بار استفاده از اثرش، هزینه‌ آن را دریافت کند. در واقع جزئیات آثار هنری، غیرقابل‌دسترس خواهد بود، مگر اینکه کسی شرایط قرارداد هوشمند را رعایت کند. این کار به هنرمند یا تهیه‌کننده‌ کمک می‌کند بدون انجام مراحل حقوقی، درآمد حاصل از فروش آثارش را دریافت کند.

2- بلاکچین و قرارداد هوشمند در مدیریت منابع انسانی و پرداخت حقوق و دستمزد

یکی از مهم‌ترین مسائل حوزه‌ی مدیریت منابع انسانی، پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان است. قراردادهای هوشمند، برنامه‌های رایانه‌ای محاسباتی هستند که امکان دستیابی به داده‌های موجود در شبکه‌ی بلاکچین را فراهم می‌کنند. مثلا می‌توان داده‌های مربوط به سابقه کاری کارمندان یک سازمان را در بستر بلاکچین ذخیره کرد. با استفاده از بلاکچین و قرارداد هوشمند، تمام فرآیندهای مدیریت منابع انسانی را می‌توان به طور خودکار اجرا کرد. به عنوان مثال، اگر به قراردادهای هوشمند در مورد پرداخت حقوق کارمندان توجه کنید، متوجه خواهید شد که هیچگونه تخلف یا تاخیری در آن اتفاق نمی‌افتد.

3- بلاکچین و قرارداد هوشمند در صنعت انرژی

فناوری‌های بلاکچین و قرارداد هوشمند، ظرفیت تغییراتی مثبت در بخش تامین و انتقال انرژی را دارند. صنعت انرژی توسط نوآوری‌های خلاقانه‌ای مانند سقف‌های خورشیدی، ابزارهای الکتریکی و روش‌های دیگر، سعی در بهینه‌سازی مصرف انرژی داشته است. بیشترین کاربرد این قرارداد در استفاده از منازل مسکونی جهت تولید انرژی با استفاده از انرژی خورشیدی و سایر انرژی‌های تجدیدپذیر قابل استفاده، است. یکی از مشکلات موجود در این حوزه، نبود امنیت و شفافیت در تبادلات مالی و توان است. این امکان وجود دارد که شما مبلغی را پرداخت کنید، ولی فرد تولیدکننده‌ی انرژی به شما توانی ندهد. این فناوری‌ها، پتانسیل تغییر مدل‌های معمول عرضه‌ی انرژی را دارند. قراردادهای هوشمند با وارد کردن مجموعه‌ای از قوانین برای معاملات (تراکنش‌ها)، به طور خودکار عرضه و تقاضا را متعادل می‌کنند. مثلا در صورتی که شما توان تولیدی اضافه داشته باشید، در شبکه اعلام می‌کنید و با این کار، مازاد آن فورا به محل ذخیره‌سازی انرژی ارسال می‌شود. در صورتی که فردی متقاضی توان تولیدی شما باشد، در قالب یک قرارداد هوشمند، به ازای توان موردنظر دریافتی، مبلغ آن را دریافت می‌کنید.

4- بلاکچین و قرارداد هوشمند در سیستم بهداشت و درمان

شرکت‌های بیمه و تولیدکنندگان دارو در مورد قیمت‌گذاری و فهرستی از داروها در یک طرح خاص، که اصطلاحا به آن فورمولاری نیز گفته می‌شود، توافق دارند. در این باره نیز می‌توان قرارداد هوشمند مبتنی بر بلاکچین نوشت.

بلاکچین تضمین می‌کند که قرارداد به طور کامل رمزگذاری شده‌ است و فقط کاربران مجاز، اجازه‌ دسترسی به بخش‌های مختلف این قرارداد را دارند. در صورتی که بیمار دارویی را سفارش دهد که در این فورمولار موجود باشد، شرکت‌ بیمه می‌تواند مبلغ موردنظر را به تولید‌کننده‌ی دارو پرداخت کند.

علاوه بر این، رسید فرآیندهای درمانی را می‌توان در بلاکچین ذخیره کرد و به طور خودکار به شرکت‌های بیمه‌ای ارائه کرد. اگر بیمار تحت پوشش بیمه‌ی درمانی باشد، هر بار که خدمات پزشکی را دریافت می‌کند، قرارداد هوشمند به طور خودکار آغاز می‌شود. پول از حساب شرکت بیمه مستقیما به حساب بیمارستان یا موسسه‌ی درمانی واریز می‌شود.

5- بلاکچین و قرارداد هوشمند در زنجیره‌ی تامین و ردیابی/ حمل کالا

قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین، می‌توانند امکان مشاهده‌ی لحظه‌ای را برای هر گام از زنجیره‌ی عرضه کالاها، تامین کنند. ابزارهای مربوط به اینترنت اشیا، می‌توانند هر گام از حرکت محصول از کارخانه به فروشگاه/ مقصد را ردیابی و ثبت کنند.

شرکت‌های موجود در حوزه‌ حمل‌ بار، بر اساس توانایی خود در انطباق با نیازهای مصرف‌کننده، قراردادهای هوشمندی را اجرا می‌کنند که به آن‌ها در افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ حمل‌ونقل کمک می‌کند. مثلا قراردادی که در صورت رسیدن کالا به مقصد، به طور خودکار هزینه‌ حمل‌ونقل به حمل‌کننده‌ بار پرداخت شود.

6- بیمه‌نامه‌ و پرداخت‌ خسارت

اگر شرکت ارائه‌دهنده‌ی خدمات بیمه‌ای هستید، می‌توانید از قراردادهای هوشمند برای تسهیل شرایط بیمه‌نامه‌ها استفاده کنید. با استفاده از این قرارداد، بیمه‌گر و بیمه‌گذار هر دو مستقیما درگیر یک قرارداد مشخص می‌شوند، بدون آن‌ که نیاز به هر واسطه‌ی دیگری داشته باشند. هر جنبه‌ از بیمه‌نامه در قرارداد هوشمند ثبت می‌شود و در صورتی که فرد بیمه‌شده، شرایط قرارداد هوشمند (مثلا پرداخت حق بیمه‌ی ماهانه) را رعایت کند، می‌تواند از امکانات قرارداد هوشمند بهره ببرد. در صورتی که حادثه‌ای رخ داد، بیمه‌شونده با بارگذاری مدارک و مستندات لازم، ادعای خسارت می‌کند و بعد از آن، قرارداد هوشمند به طور خودکار هزینه‌ی خسارت را به حساب فرد بیمه‌شده واریز می‌کند.