مشاور اقتصادی و اجرایی صنایع و معادن، استاد دانشگاه، عضو هیئت مدیره بنیاد ملی نخبگان , معاونت اجرایی شرکت پردیس
۱۵ میدان نفتی بزرگ جهان
نگاهی به 15 میدان بزرگ نفتی جهان نشان می دهد اغلب این میدان ها، در خاورمیانه به تولید نفت مشغول هستند؛ کشور ما هم 3 میدان را در این رده بندی به خود اختصاص داده است.
میدان نفتی غوار عربستان | میز نفت
در میادین نفتی اعماق زمین، نفت قابل توجهی در مخازن متعدد وجود دارد که توسط سنگ های با نفوذناپذیری بالا به دام افتاده اند. در این مخازن، نفت به صورت قطرات ریز در داخل فضاهای باز که منافذ داخل سنگ نامیده می شوند، وجود دارد.
با توجه به فشاری که در اعماق زیر سطح وجود دارد، نفت فشرده می شود. علاوه بر این، با توجه به گرمای طبیعی زمین در اعماق زمین در برخی از میدانها، نفت نیز میخواهد به مناطق بالا فوران كند.
وزارت انرژی ایالات متحده این فرآیند را اینگونه توصیف می کند:
نفت در یک مخزن چیزی شبیه هوای یک بالون عمل می کند. فشار از میلیون ها تن سنگی که روی نفت قرار دارد و از گرمای طبیعی زمین که در یک مخزن نفت جمع می شود و منبسط می گردد، ناشی می شود. نتیجه این است که وقتی یک چاه نفت به مخزن نفت زیرزمینی برخورد می کند، فشار طبیعی مانند هوای خارج شده از یک بالون آزاد شده و این فشار، نفت را از طریق سنگ و بالا رفتن در چاه تا سطح بالا می آورد.
تفاوت میدان های نفتی
برخی از میادین نفتی در دریا و برخی دیگر در خشکی هستند. بسیاری از میدانهای نفتی نیز گاز طبیعی تولید میکنند، اگرچه ترکیب نفت و گاز میتواند به صورت قابلتوجهی از میدان نفتی به میدان نفتی دیگر متفاوت باشد. بسته به موقعیت و زمین شناسی آنها، هزینه استخراج نفت از میادین نفتی نیز می تواند متفاوت باشد.
بسیاری از بزرگترین میادین نفتی جهان در خاورمیانه هستند، زیرا چندین کشور در این منطقه دارای ذخایر قابل توجهی از نفت هستند. بسیاری از اقتصادی ترین میادین نفتی جهان نیز با توجه به زمین شناسی مطلوب منطقه در خاورمیانه هستند.
شرکتهای بزرگ نفتی مانند اگزون موبیل از آنجایی که تخصص و سرمایه عملیاتی دارند، گاهی اوقات به کشورها کمک میکنند تا برخی از میادین نفتی خود را توسعه دهند. علاوه بر استخراج نفت از میادین نفتی، شرکتهای نفتی همچنین مجبورند نفت را در اكثر موارد از طریق خط لوله به تأسیسات صادراتی یا به پالایشگاههایی که فرآوری بیشتری انجام میدهند، منتقل کنند.
بزرگترین میدان های نفتی جهان
از نظر بزرگترین میادین نفتی جهان، برخی از بزرگترین میدان ها در حال حاضر نفت زیادی تولید کرده اند، مانند میدان داکینگ چین که تولید در مقیاس کامل را در سال 1963 میلادی آغاز کرد.
با توجه به اندازه و اهمیت نفت، برخی از بزرگترین میادین نفتی جهان برای اقتصاد جهانی نیز مهم هستند. به عنوان مثال، بزرگترین میدان نفتی جهان، میدان غوار عربستان سعودی، حدود 4 میلیون بشکه نفت در روز تولید می کند که بیش از یك سوم از کل تولید عربستان سعودی را تشکیل می دهد. عربستان با میانگین صادرات نفت خام 7.28 میلیون بشکه درروز بزرگترین صادرکننده نفت در جهان است.
برای فهرست 15 میدان نفتی بزرگ جهان، از دادههای پایگاه استاکر استفاده کردیم. ما میادین نفتی را بر اساس کل ذخایر بر اساس پتانسیل تولید انباشته گذشته و آینده رتبهبندی کردیم.
15. میدان مارون| ایران
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 22 میلیارد بشکه
ایران هشتمین تولیدکننده بزرگ نفت در سال 2021 میلادی بود. میدان مارون به عنوان دومین میدان نفتی بزرگ کشور یکی از دلایل آن است. این میدان نفتی که در سال 1963 میلادی کشف شد، حدود یک میلیون بشکه در روز در اوج خود در دهه 1970 میلادی تولید می کرد و طبق مقاله بلومبرگ در سال 2020 میلادی، این میدان هنوز حدود 600 هزار بشکه نفت در روز تولید می کند.
14.میدان سموتلر | روسیه
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 25 میلیارد بشکه
روسیه یک ابرقدرت انرژی با ذخایر قابل توجه نفت و گاز است. میدان ساموتلور با 25 میلیارد بشکه تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آتی، بزرگترین میدان نفتی کشور روسیه است. میدان ساموتلور نیز مانند میدان مارون یک میدان نفتی است که تاکنون مقدار زیادی نفت تولید کرده است. در اوج خود، این میدان در دهه 1980 میلادی حدود 3 میلیون بشکه در روز تولید می کرد.
13. پرودو | آمریکا
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 25 میلیارد بشکه
پرودو بزرگترین میدان نفتی آمریکا از نظر کل ذخایر نفتی است که شامل تولید انباشته نفت گذشته میشود. میدان نفتی آلاسکا بیش از چهار دهه است که فعال بوده و هنوز بیش از 800 چاه فعال دارد. اگرچه تولید در خلیج پرودو رو به کاهش است و بسیار کمتر از اوج خود در دهه 1980 میلادی است.
با این وجود تولید نفت آمریکا در طول سال ها افزایش یافته است و این کشور را با تولید 17 میلیون بشکه در روز رتبه اول جهان را از نظر تولید نفت به خود اختصاص داده است.
12. میدان تنگیز | قزاقستان
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 26 میلیارد بشکه
میدان تنگیز قزاقستان با توجه به مجموع ذخایر نفتی 26 میلیارد بشکه ای آن بر اساس تولید گذشته و آینده، رتبه 12 را در فهرست 15 میدان نفتی بزرگ ما در جهان دارد. میدان تنگیز با ظرفیت رسمی 600 هزار بشکه در روز بالاترین میدان نفتی کشور است. اما با توسعه برنامه ریزی شده، ظرفیت تولید نفت این میدان تا سال 2024 میلادی به 850 هزار بشکه در روز می رسد.
11. میدان کاشاگان | قزاقستان
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 30 میلیارد بشکه
میدان کاشاگان یکی دیگر از میدان های نفتی غول پیکر در قزاقستان با ذخایر نفتی قابل توجه است. بر اساس برآوردها، میدان کاشاگان با احتساب تولید انباشته گذشته، میتواند 30 میلیارد بشکه ذخایر نفتی داشته باشد که آن را در زمره بزرگترینها در جهان قرار میدهد.
به عنوان یک کشور، قزاقستان در سال گذشته میلادی حدود 1.6 میلیون بشکه در روز تولید داشت و انتظار می رود تولید نفت قزاقستان در سال 2024 میلادی به 2 میلیون بشکه در روز و تا سال 2030 میلادی به 2.6 میلیون بشکه در روز برسد.
10.میدان آغاجاری | ایران
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 30.2 میلیارد بشکه
میدان آغاجاری در ایران یکی از قدیمیترین میدانهای نفتی بزرگ جهان است که برای اولین بار در سال 1938 میلادی کشف شد. اگرچه مجموع ذخایر نفتی آن بر اساس تولید انباشته گذشته و پتانسیل تولید آینده 30.2 میلیارد بشکه است.
9.میدان ساحلی بولیوار | ونزوئلا
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 32 میلیارد بشکه
میدان ساحلی بولیوار ونزوئلا بزرگترین میدان نفتی این کشور است و همچنین یکی از قدیمی ترین میدان های نفتی است كه در سال 1917 میلادی کشف شد. به گفته استاکر، میدان ساحلی بولیوار دارای کل ذخایر نفتی بر اساس تولید انباشته گذشته و پتانسیل تولید آینده 32 میلیارد بشکه است.
8. میدان كانتارل | مکزیک
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 35 میلیارد بشکه
میدان کانتارل از چهار میدان تشکیل شده است که برای اولین بار در سال 1972 میلادی کشف شد. با توجه به اینکه این میدان نفتی در حال حاضر مقدار زیادی نفت تولید کرده است، تولید در میدان کانتارل رو به کاهش است.
7.میدان نفتی صفانیه | عربستان
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 37 میلیارد بشکه
میدان نفتی صفانیه عربستان سعودی یکی از دو میدان نفتی دریایی بزرگ جهان به همراه میدان نفتی زقوم شمالی امارات است. به گزارش رویترز، میدان نفتی صفانیه ظرفیت تولید بیش از یک میلیون بشکه در روز در سال 2019 میلادی داشته و عمدتا نفت سنگین تولید می کند. این میدان با توجه به مجموع ذخایر نفتی آن که 37 میلیارد بشکه است، در فهرست 15 میدان نفتی ما در رتبه هفتم قرار دارد.
6.میدان داکینگ | جین
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 42 میلیارد بشکه
میدان داکینگ بزرگترین میدان نفتی چین است که با وجود ورود به تولید کامل در سال 1963 میلادی هنوز حدود یک سوم کل نفت این کشور را تولید می کند. با توجه به رشد اقتصادی بزرگ و تولید ناکافی نفت داخلی، چین بزرگترین واردکننده نفت و تولید از میدان داکینگ در جهان است.
5. میدان نفتی زقوم شمالی | امارات
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 50 میلیارد بشکه
میدان نفتی زقوم شمالی به همراه میدان نفتی صفانیه عربستان سعودی یکی از دو میدان نفتی بزرگ دریایی در جهان است. با توسعه کنونی، میدان نفتی می تواند تولید خود را تا سال 2024 میلادی به 1 میلیون بشکه در روز افزایش دهد. میدان نفتی زقوم شمالی امارات با در نظر گرفتن مجموع ذخایر نفتی 50 میلیارد بشکه ای با احتساب مجموع گذشته، رتبه پنجم را در فهرست 15 میدان نفتی بزرگ ما در جهان دارد.
4. میدان گچساران | ایران
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 52.9 میلیارد بشکه
میدان گچساران با احتساب تولید انباشته گذشته، دومین میدان نفتی بزرگ ایران با 52.9 میلیارد بشکه کل ذخایر نفتی ایران است. با وجود اینکه میدان گچساران از سال 1930 میلادی به بهره برداری رسیده است، با این حال هنوز حدود 560 هزار بشکه در روز تولید می کند.
3.میدان اهواز | ایران
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 65 میلیارد بشکه
میدان اهواز بزرگترین میدان نفتی ایران با 65 میلیارد بشکه ذخایر کل نفت با احتساب تولید انباشته گذشته است. میدان اهواز نیز مانند میدان گچساران، از سال 1954 میلادی به تولید رسیده است.
2.میدان بورگان | کویت
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته گذشته و پتانسیل تولید آینده: 67.2 میلیارد بشکه
میدان بورگان دومین میدان نفتی بزرگ جهان بر اساس کل ذخایر نفتی است که مجموع تولید گذشته 67.2 میلیارد بشکه را شامل می شود. با توجه به تولید 1.68 میلیون بشکه نفت در روز، میدان بورگان برای کویت و همچنین اقتصاد جهانی بسیار مهم است.
1.میدان غوار | عربستان
کل ذخایر نفت بر اساس تولید انباشته در گذشته و پتانسیل تولید آینده: 96 میلیارد بشکه
کشور: عربستان سعودی
میدان غوار عربستان سعودی، بزرگترین میدان نفتی جهان هم از نظر تولید روزانه نفت و هم از نظر ذخایر نفتی با احتساب تولید انباشته نفت گذشته است. از نظر تولید نفت، میدان غوار تقریبا 4 میلیون بشکه در روز تولید می کند و از نظر کل ذخایر نفت با احتساب تولید انباشته گذشته، این میدان نفتی 96 میلیارد بشکه نفت دارد. به دلیل مشارکت میدان غوار، عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت در جهان است.
گردآوری و تدوین: دکتر حامد کرمانیون
مطلبی دیگر از این انتشارات
جعبه سیاه
مطلبی دیگر از این انتشارات
سرگذشت خیامی
مطلبی دیگر از این انتشارات
استراتژی کار گروهی