تراجنسیت: فرهنگ سازی برای دنیایی بهتر

تذکر: این یک مقاله علمی نیست، محتوایی برای مطالعه عموم است. از آن برای ارجاع دادن در مقالات علمی استفاده نکنید.

ترنس سکشوال، تراجنسیت؛ چقدر از این کلمه می دانیم؟

شاید در اخبار، روزنامه یا فضای مجازی این کلمه به گوشتان خورده باشد. خیلی از ما با شنیدن این کلمه به فکر فرو می رویم، اخم می کنیم یا وحشت زده می شویم. ترنس عبارتی است که این روزها انگار باب شده و گاهی به اشتباه، در کنار گرایش های جنسی قرار می گیرد، یا به نوعی اختلال هویت یا بیماری روان تعبیر می شود

طبق تعریف، ترنس سکشوال کیست؟

به نقل از ویکی پدیای فارسی، عبارت ترنس سکشوال (به انگلیسی: Transsexual) به معنای تراجنسی، شخصی است که هویت جنسیتی اش با جنسیتش در زمان تولد ناسازگار است؛ این ناسازگاری باعث رنج و عذاب او در جامعه شده است و به کمک علوم پزشکی و روانشناختی، ممکن است هورمون درمانی، جراحی های تطبیق جنسیت و مشاوره درمانی انجام دهد تا به صفات مطلوب جنسیتی مورد نظر برسد.

هویت جنسیتی یعنی برداشت شخص از جنسیت خودش؛ اینکه مرد است یا زن، یا چیزی بینابین و حتی خارج از مفهوم زن یا مرد. هویت جنسیتی را نباید با هویت جنسی اشتباه گرفت. هویت جنسی، تصویر ذهنی فرد از تمایل و گرایشهای جنسی اش است.

در نظر داشته باشید که این تعریف، کامل نیست و نمی تواند احساسات فرد تراجنس، ارتباطش با خانواده، جامعه و مشکلات و درد و رنجش را به تصویر بکشد.

ترنس سکشوال ها به راستی که هستند؟

اگر با آنها برخورد کرده باشید، می فهمید که آنها هم انسانهایی هستند مثل خود ما. آدمیزاد اسیر است در قفس تن؛ تحمل وزن این جسم تا لحظه مرگ بر دوش ماست. اما تراجنس ها چه؟ آنها چه احساسی به این بدن دارند؟

آنها بار این اسارت را سنگین تر از ما به دوش می کشند. آنها درک نمی شوند. شناخته نشده اند. در خفا زندگی می کنند. مجبور به سکوت و تحمل می شوند. بیشتر از دیگران در معرض خطر آزار جسمی، جنسی و روحی قرار می گیرند. حق و حقوقشان پایمال می شود. برای رسیدن به خواسته طبیعی خود مجبورند تن به دارو درمانی یا عمل های سنگینی بدهند که بهای آن گاهی از دست دادن سلامتی، شان و احترام اجتماعی، از دست دادن باروری، یا حتی جانشان است! ما آنها را با چیزی که نیستند، اشتباه می گیریم. آنها را به گونه ای تراجنس یا ترنس سکشوال خطاب می کنیم؛ که انگار یک اختلال است. فراموش می کنیم که آنها هم انسانند. برچسب زدن به یک روح عادی که در یک بدن اشتباه قرار گرفته، این روزها کار غلط، اما راحتی شده است.

از همینجا از تمام دوستانی که به اجبار آنها را در نام ترنس سکشوال طبقه بندی کرده ام، عذر خواهی می کنم. نویسنده این مقاله، سوای تمام موضوعات اخلاقی، برچسب زدن به هیچ کدام از گروه های جنسیتی و صاحب تمایلات عاطفی متفاوت را شایسته نمی داند. گذشته از همه چیز، کمتر فرهنگ سازی شده است که برخورد صحیح و منصفانه با آنها چیست. به راستی باید چه کار کرد که درد و رنج این دسته از افراد کمتر شود؟

چه طور می شود به افراد تراجنس کمک کرد؟

جای شکی نیست که ترنس سکشوال ها افرادی هستند که به کمک حرفه ای نیاز دارند. بیشتر آنها در سنین کودکی یا نوجوانی دچار آسیب های روحی و عاطفی می شوند. آنها بیشتر از دیگران در معرض کودک آزاری جنسی قرار می گیرند. ممکن است مجبور شوند هویتشان را پنهان کنند و منزوی و افسرده شوند؛ یا اگر شجاعت به خرج بدهند و حرف دلشان را بزنند، با مخالفت خانواده و جامعه و سرزنش و تحقیر مواجه شوند.

کاری که برای شروع می شود کرد، این است که نگاهی نو به تعریف های سنتی جامعه از زن و مرد انداخت. اگر امروز می بینیم که عبارت های سرسام آوری درباره گرایشهای جنسی، اختلالات جنسیت و ... ابداع می شود، ممکن است دلیل اصلی اش این باشد که تعریف ما از زن و مرد غلط است. یا اجازه بدهید اینطور بگویم:

تعریف کردن مفهومی به نام زن و مرد از پایه و اساس درست نبوده است. ما آدمها دوست داریم همه چیز را در دنیای اطرافمان طبقه بندی کنیم؛ رنگ ها را، درخت ها را و آدم ها را. بشر نخستین وقتی که با هوش خدادادی اش تصمیم گرفت دنیا را کاوش و شناسایی کند، به همه چیز اسم و لقب داد؛ از جمله زن و مرد. او می فهمید که بدن انسانها با هم فرق دارد؛ درست مثل حیوانات که نر و ماده دارند. ساده است که تصور کنیم، آدمیزاد از ابتدا اینطور درک کرد که اگر بدن انسان نر و انسان ماده با همدیگر متفاوت است، پس باید روح آنها، نحوه زندگی شان و وظایف اجتماعی شان با هم متفاوت باشد... و چه نتیجه گیری سهل انگارانه ای!

بعد از گذشت هزاران سال، ما هنوز به تقسیم بندی های اولیه- زن و مرد- چسبیده ایم. سعی ندارم وجود زن و مرد و تفاوت های جنسی و جنسیتی آنها را از ریشه انکار کنم؛ ولی می شود این تقسیم بندی ها را قدری منعطف تر کرد تا دیگر نیازی به این همه اسم و اصطلاح برای طبقه بندی گرایشهای جنسی و هویت های جنسیتی نباشد.

بهترین راه حل چیست؟

بهترین راه حل برای کمک کردن به تراجنس ها در دنیای امروز، فرهنگ سازی است. باید دیگران را با تعریف درست آشنا کنیم. البته منظورم فقط تعریف علمی تراجنسیت نیست؛ نسل جوان ما، نسل نواندیشی است. بهتر است این مسئله را اول از دید کلان نگاه کرد. اگر به اندازه کافی درباره هویت جنسیتی، هویت جنسی و بهداشت جنسی در مدرسه ها، دانشگاه ها و ... آموزش داده شود، اگر اطلاعات دقیق- آزادانه و بدون جهت گیری مذهبی، اخلاقی و سیاسی- در اختیار عموم قرار بدهیم، بهترین کار است. گذشت زمان و تلاش مداوم می تواند تعریف صحیح و دیدگاه های تازه ای از جنسیت و گرایش های جنسی در اختیار ما بگذارد و کم کم، خانواده ها، گروه های اجتماعی و نهادهای دولتی، پزشکی و ... برخورد صحیح با ترنس سکشوال ها را یاد می گیرند و می توانند به آنها کمک کنند. البته پیشرفت علم هم می تواند به ما کمک شایانی کند. فقط با تلاش مضاعف و گذر نسل است که جامعه امروزی می تواند تفکرات بسته و دیدگاه ناکارآمدش به جنسیت را کنار بگذارد و به یک اجتماع حامی دلسوز برای ترنس سکشوال ها و سایر گروه ها بدل شود.

چطور فرهنگ سازی کنیم؟

کار فرهنگ سازی، به غیر از آموزش های رسمی، تا اندازه ای به هوش، خلاقیت و لطافت طبع کسانی بستگی دارد که می خواهند فرهنگ صحیح چیزی را جا بیاندازند. در دنیای امروز، بسترهای متعددی برای فرهنگ سازی وجود دارد که ممکن است بعضی از آنها مناسب و بعضی دیگر نامناسب باشد: شبکه های تلویزیونی، صنعت فیلم سازی، اخبار، مطبوعات، کتاب و بالاخره فضای مجازی.

درست است که در مورد افراد دارای هویت جنسیتی و هویت جنسیِ ناسازگار آثار هنری زیادی ساخته شده، اما برای معرفی بهتر، باید تلاش بیشتری در این زمینه صورت بگیرد. شکی نیست که یک فیلم، نقاشی یا ترانه ممکن است در شما اثر شگفت انگیزی بگذارد، اما احتمالا اطلاعات کافی در اختیارتان نمی گذارد. فضای مجازی هم این روزها آگاهی بخش عده بسیاری است، اما ممکن است دید غلط و ناقصی به مخاطب بدهد. یکی از بهترین انواع هنر که می تواند در جامعه فرهنگ سازی کند و این کار را به شیوه درست انجام بدهد، کتاب است.

کاوش در آثار هنری: کتابهایی با موضوع تراجنسیت

از آنجایی که شغل من نویسندگی است، بر خود واجب می دانم تا تعدادی کتاب در این زمینه معرفی کنم. بیشتر این کتابها جنبه علمی دارند و بعضی از آنها هم آثار داستانی هستند. به این خاطر که شمار چنین کتابهایی در ایران بسیار کم است و انتشار کتاب در این زمینه، به خصوص آثار تالیفی داستانی دشوار است، کتاب داستانیِ خودم را هم به این فهرست اضافه می کنم که آن را در مقاله ای جداگانه معرفی خواهم کرد.

تمام کتابها برای خرید نسخه فیزیکی یا الکترونیکی لینک شده اند. لازم به ذکر است که نویسنده این مطلب هیچگونه مسئولیتی در قبال صحت مطالب یا محتوای اخلاقی و انسانی این کتابها ندارد و قصد اینجانب تنها معرفی است. بهتر است قبل از مطالعه این کتابها درباره آنها تحقیق کنید.

کتابهای علمی با موضوع تراجنسیت:

1. ترنس و تراجنسی: راهنمای کاربردی برای روانشناسان و عموم علاقه مندان. مولف: جمعی از نویسندگان. مترجم: حسین شاره. انتشارات متخصصان.

2. ترنس سکشوال. مولف: فاطمه عیسی زاده. نشر برتر اندیشان.

3. ملال جنسیتی. مولف: سالار گشتاسبی اصل. نشر آزمون یار پویا.

4. زندگی تراجنسیتی: روایات و داستان های پیچیده. مولف: کریستن کرون میلز. مترجم: رزیتا ترانه. انتشارات طاهریان.

5. منِ پنهان: تراجنسیتی ها را بیشتر بشناسیم. مولف: حسین میرزایی. اندیشه احسان.

6. تغییر جنسیت از منظر فقه و حقوق. مولف: اسماعیل حسینی ایجی. نشر برتر اندیشان.

7. تراجنسی ها در حقوق بین الملل. مولف: سید رضا هاشمی. انتشارات صحیفه زهرا.

کتابهای داستانی با موضوع تراجنسیت:

1. پروانه ای در پیله. مولف: زهره فصل بهار. انتشارات برکه خورشید.

2. آینه ی واژگون. مولف: رها تمیمی. انتشارات دانشیاران ایران.

3. می خوام آروم بگیرم. مولف: حوریه رجبی. انتشارات نسل روشن.

4. از: ژوئن به: آگوست. مولف: سپیده بابایی (با نام هنری CRYPTIA). انتشارات فاناگوریا.

سخن آخر

در پایان، آن دسته از افراد علاقه مند که مشتاق به خواندن رمان از ژوئن به آگوست هستند را به صفحه مقاله معرفی کتاب ارجاع می دهم. همچنین می توانید فصل یکم کتاب را به رایگان دانلود کرده و یا نسخه الکترونیک کتاب را از لینک زیر تهیه کنید.

امید است که خواندن این مقاله کوتاه برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد. آرزومندم که دیدگاه جامعه امروزی، نه تنها درباره زن و مرد، گرایش های جنسی یا هویت جنسیتی؛ که درباره انسان و انسانیت به طرزی منصفانه و دلسوزانه بهبود پیدا کند. شکی نیست که با تلاش و دست به دست هم دادن، آرزوی ما برای داشتن زندگی روشن محقق خواهد شد.

به امید ساختن دنیایی بهتر!