اپیزود پنجم: علم مزخرفه میگه! تفکر علمی 1

خلاصه کل این اپیزود در یک خط! قراره 6 سنگ محک یاد بگیریم که به هر ادعای درمانی بزنیم عیار خودشو نشون بده و در کنارش تفکر علمی یاد بگیریم!

+ عه مگه عنوان مقاله این نیست علم مزخرف میگه؟

آره درسته در ادامه میبینیم حرف حساب علم چیه!

علم همون دانش و اطلاعات هست دیگه، درسته؟ خیر!

خیر! علم در زبان فارسی یکم بد جا افتاده. علم به معنی دانش و اطلاعات نیست. علم یا science شاید بهتر باشه بهش بگیم علوم طبیعی یا علوم تجربی.

علم یه نوع روش هست!

یعنی چی روشه؟ یعنی اینکه شما میخوای مثلا بفهمی گیاهان به نور نیاز دارن یا نه؟

یه روش اینه که بشینی ایده بدی از خودت. یه روش اینه که بری آزمایش کنی. مثلا چندبار گیاه ها رو در تاریکی بذاری بعد ببینی رشد میکنن یا خشک میشن.

اولی میشه نظرات شخصی. دومی میشه روش علمی!

یعنی یه چیزی رو مشاهده کردی، یه حدس هایی زدی (همینجوری الکی هم نیست) ، بعد چندین آزمایش طراحی میکنی، بعد استدلال منطقی میکنی. یعنی آخرش نتیجه گیری میکنی که گیاه به نور نیاز داره.

اینکار رو مداوما انجام میدی تا به حقیقت نزدیک بشی.

این میشه علم! یعنی یک روش برای کشف حقیقت.

چرا اینقدر علم رو بد توضیح میدن؟!

دوتا دلیل داره:

1) کسانی که مروج علم هستند معمولا استادهای بسیار باسوادی هستن و زمانیکه میخوان از علم صحبت کنن، صحبت هاشون سنگین میشه.

برای همین درک صحبت هاشون گاها سخته. به خصوص برای کسی که هیچ اطلاعات و دانش زمینه ای نداره.

پس راهکار چیه؟

اینه که افرادی مثل من میان سعی میکنن اون مطالب رو به زبان سبک تر برای عموم مردم توضیح بدن.

2) دلیل دوم برمیگرده به پیچیدگی خود موضوع و تعریف علم! این دیگه خیلی خیلی پیچیده است. در سطح کسانی هست که مثلا دکتری فلسفه علم میخونن!

یعنی درسته ما در این اپیزود محتوا رو خلاصه و سبک کردیم، ولی ماهیت ماجرا خیلی پیچیده ست.

مثل پزشکی که برای عمل جراحی آپاندیس شما خیلی ساده 2 دقیقه ای توضیح میده که چکار میکنن، ولی خودشون 12 سال رفتن فقط درمورد پزشکی درس خوندن!

چرا اصلا هیچکس در دانشگاه به ما یاد نداد علم چیه؟

متاسفانه این سوال منم هست! حتی رشته های پزشکی، پیراپزشکی و... عمدتا در مورد خود علم چیز زیادی یاد نمیگیرن. حالا ممکنه این گفته ی من غلط باشه ولی تا اونجایی که من تحقیق داشتم واحد درسی در این زمینه نداشتیم و بسیار معدود بوده.

ولی اینکه نبوده اصلا دلیل بر مهم نبودنش نیست!

اتفاقا به نظر من برای دانشجوها و فارغ التحصیلان هر رشته ای که با سلامت در ارتباط هست از نون شب هم واجب تره!

خب پماد و ماجرای پادکست چیه؟

قضیه اینه قراره بفهمیم فرایند ساخت یک پماد مثلا برای زانو درد چطوره؟ پماد سنتی!

محتویات این پماد:

گوشت بوقلمون
زرده تخم مرغ
دارچین
آویشن
نمک

غذا نیست اینارو ترکیب می‌کنیم میذاریم روی زانو تا خوب بشه!! =)

+ اثر درمانی داره؟!

دقیقا همین رو در اپیزود بررسی کردیم!

تفکر علمی چیست؟

یکم بالاتر توضیح دادم که تفکر علمی یا Scientific Thinking چیه. این تفکر در کنار انواع دیگر تفکر یعنی (تفکر نقاد، تفکر آماری، تفکر واقع گرایانه، تفکر تحلیلی و... میتونه به شدت سطح فکری شما رو ارتقاء بده)

قرار نیست شما پژوهشگر یا دانشمند یا استاد دانشگاه باشین تا تفکر علمی داشته باشید! میتونید با تفکر علمی در طی روزمره هم ازش استفاده کنید تا گمراه نشید و هر حرفی رو باور نکنید!

یه تکنیک خفن که گفتم اینه که هرکی هرچی گفت باور نکنید. به جاش سوال بپرسید! نه یه سوال. ده تا سوال بپرسید. صدتا بپرسید. هزار...

چطور سوال بپرسیم؟ 6 تا سنگ محک که در ادامه گذاشتیم دقیقا در مورد همینه. 6 تا سنگ محک درواقع 6 نوع سوال هستن.

فلانی گفته و فلان شخص که خیلی جایگاه بالایی داره و... رو باور نکنید. در علم جایگاه خیلی مطرح نیست. شواهد مطرحه. یعنی چی؟

یعنی مثلا میگن سر کوچه بالایی یه نفر ماشینش رو بمب گذاری کرد منفجر کرد! شما باور می کنید؟

یا میرید سر کوچه نگاه می کنید؟ اگه ده نفر هم بگن اینجا یک ماشین منفجر شد ولی هیچ شواهدی از انفجار روی زمین نباشه قبول می کنید؟ یا میگین برید آقا سرکارمون نذارید!! یا به پلیس بگین میپذیره وقتی هیچ شواهدی وجود نداره؟

پس در مورد خیلی از موارد دیگه هم نباید بدون شواهد، چیزی رو پذیرفت.

هرکس هرچی میگه باید دلیل بیاره. دلیل منطقی.

به چه کار من میاد تفکر علمی؟!

من میگم توی این 5تا حوزه فوق العاده کاربرد داره. ببینید به کارتون میاد؟!

سلامتی
شغل و کسب و کار
مشکلات شخصی
ارتباطات (عاطفی، شغلی، دوستانه)
اخبار

یه دفعه بگو کل زندگی دیگه! آفرین دقیقا...

حوزه سلامتی که کل این اپیزود مبتنی بر همین بود. اخبار رو در اپیزودهای قبلی بیشتر گفتم. کسب و کار هم نکته های جالبی از دیجی کالا گفتم براتون.

مشکلات شخصی و ارتباطات هم در اپیزودهای بعدی میگم.

6 سنگ محک برای تشخیص اثربخشی یک دارو

در واقع 6 سوال که جزو اصول کارآزمایی بالینی هستند.

1) اگه از یه چیزی نتیجه گرفتی، باید بشه مجدد تکرارش کرد. نمیشه مثلا شما پماد بزنی خوب بشی بقیه بزنن خوب نشن!

2) تعداد کافی باشه. یعنی فقط روی خود و چند نفر تست نکرده باشی بعد بگی پس رو همه جواب میده! ما نمیگیم جواب نمیده یا میده. میگیم برو تست کن رو تعداد بیشتری، یه وقت دیدی جواب نداد. اگه جواب داد به شرط رعایت باقی نکات، ما هم می پذیریم.

3) عوارض رو چک کردیم؟ یا فقط گفتیم نه بابا گیاهیه این که ضرر نداره! اتفاقا داره. حتی پماد زانو درد گیاهی ممکنه منجر به مرگ شما بشه! چطور؟! در اپیزود توضیح دادم.

4) خوب شدن پاشون اثر تلقین نبوده؟ در پزشکی بهش میگن پلاسبو

5) بذار دو گروه کنیم ببینیم اصلا شاید به یه عده که پماد ندیم هم بعد از 2-3 روز خودشون خوب بشن! ما هم الکی داریم پماد میدیم... اگه اینکارو کردیم یعنی دو گروه کردیم و مقایسه کردیم بهش میگن گروه کنترل گذاشتن.

6) آدما تصادفی انتخاب شدن؟ یا اینکه حواسمون نبوده به مسن تر ها یه داروی دیگه دادیم فقط به جوان ها این پماد جدید رو دادیم؟! ممکنه جوان ها بخاطر بازسازی و قدرت ترمیم بهتری که بدنشون داره زودتر خوب میشن.

نکته! ما کوتاه توضیح دادیم چون در اپیزود خیلی بهتر میشد توضیحش داد. پس پیشنهاد میکنم اپیزود رو بشنوید!

مافیای پزشکی نمیذارن ما داروی گیاهی رو تست کنیم!

ببینید فرض کنید من یه دارو ساختم که میگم این مرده رو زنده میکنه! خب از نظر شما این حرف چرت یا مزخرف به حساب میاد، ولی من ادعا دارم دیگه!

شما میگی بر چه اساس این ادعا رو داری؟!

میگم همینجوری. الانم میخوام تست کنم. کسایی که تازه میمیرن رو باید برم جنازه هاشون رو از وسط نصف کنم، این دارو رو بذارم وسط بدنشون، بعد بچسبونم به همدیگه، زنده بشن!

خب شما باشی اجازه میدی روی هیچ جسدی اینکار انجام بشه؟ و اطرافیان اون فرد فوت شده اجازه همچین کاری میدن؟

خیر!!

نه بخاطر اینکه ادعا احمقانه ست. بخاطر اینکه هیچ شواهدی نشون ندادم از اینکه این روش کار میکنه! بالاخره باید یه توضیحی بدم رو چه حساب و روی چه منطقی این روش کار میکنه!

بعد من بیام بگم نه مافیا نمیذاره من حتی تست کنم!

خب تست شما آسیب هایی داره. اون خانواده دوست نداره عزیز از دست رفته اش رو از وسط نصف کنی!

حالا در مورد تست کردن یک دارو حتی گیاهی و به ظاهر بی خطر، یک کمیته تشکیل شده برای بررسی کردن اخلاق زیستی.

یعنی اجازه نمیدن هرکسی هر ادعایی داشت بیاد روی مردم تست کنه. شما اگر ادعایی داری میری شواهد منطقی ارائه میدی، بعد نشون میدی چه آسیب هایی ممکنه برای اون فرد داشته باشه، بعد تحت شرایط خاص مجوز میگیری بری تست کنی.

هیچکی هم باهات دشمنی نداره!

ادامه پادکست در قسمت دوم) علم مزخرف میگه 2

این پادکست یک سلسله اپیزود هست که قراره تفکر علمی رو همینقدر ساده و راحت به شما یاد بده. پیشنهاد میکنم حتما حتما بشنوید، نظر بدین و برای عزیزانتون بفرستید.

رد نشو!!!

برای یک عزیزت بفرست. این محتوا به قدری ساده ست که پدر مادرهامون هم بتونن راحت یاد بگیرن!